Modele penitencjarne
Model behawioralny - ma szczególne znaczenie w zakresie korekty takich zaburzeń funkcjonowania społecznego jak: brak kompetencji komunikacyjnych (ubogie słownictwo, słownictwo świadczące o marginalizacji społecznej, brak zdolności do nawiązywania kontaktów interpersonalnych, brak zdolności asertywnych), niska kultura osobista, braki w zakresie wiedzy i wykształcenia, negatywna autoprezentacja. Wyrównywanie braków w zachowaniu jest uważane za jeden z trzech podstawowych celów terapii resocjalizacyjnej. Kolejny cel związany jest z działaniami preparacyjnymi i dotyczy eliminowania negatywnych cech zachowania, wśród których najważniejsze są agresywność i impulsywność (brak kontroli emocjonalnej). Trzecim celem jest wzmocnienie kontroli zachowania przez skazanego, a przede wszystkim zdobycie umiejętności powstrzymywania się od natychmiastowego zaspokajania potrzeb, porywczości, gwałtowności i zdolności do racjonalizacji postępowania.
Model psychodynamiczny - pierwotnie wywodziła się z założeń psychoanalizy. Przedmiot zainteresowania stała się wewnętrzna sfera życia człowieka. Zadaniem tych metod jest przede wszystkim uruchomienie w człowieku kontroli wewnętrznej, która uchroni go przed popełnieniem przestępstw. Charakterystyczną cechą tych oddziaływań jest doprowadzenie do silnych przeżyć emocjonalnych wśród uczestników zajęć. Oddziaływania te odbywają się na ogół w grupach zajęciowych lub terapeutycznych.
Model humanistyczny - głównym jego przesłaniem jest odnajdywanie w człowieku potencjału rozwojowego oraz dopatrywanie się jego pozytywnych cech. Duże znacznie przypisuje się tutaj wewnętrznym mechanizmom kontroli. Modele te konstruowane są na założeniach kształtowania tożsamości i autonomii wychowanka. Zakład karny zatem powinien być nastawiony nie na odstraszenie czy odwet na skazanym za popełnione zło, a na tworzenie takich sytuacji, które dawałyby wyraz przekonaniu, że sprawca przestępstwa zawsze ma szansę na poprawę. Tworzenie w zakładach karnych atmosfery życzliwości stanowi wyraz przekonania, ze sprawca ma szansę na poprawę i możliwość jej wykorzystania. Karą ma być jedynie czasowe ograniczenie wolności, wszystkie inne potrzeby człowieka powinny być w pełni realizowane.