1. Sposoby wymiany ciepła między organizmem a otoczeniem

PROMIENIOWANIE - przekazywanie ciepła w postaci promieni podczerwonych z jednego ciała na drugie nie będące z nim w bezpośrednim kontakcie proporcjonalnie do temp.ciała promieniującego bez względu na temp otoczenia.

PRZEWODNICTWO - wymiana ciepła między dwoma ciałami bezpośrednio się stykającymi. Przenoszenie ciepła z części ukł.o temp.wyższej do części o niższej temp. Oba ciała muszą być dobrymi przewodnikami (H₂O przewodzi 25x szybciej niż powietrze)

KONWEKCJA (przenoszenie) - oznacza, że będące w ruchu ciała trzecie, np. powietrze lub woda, najpierw pobiera ciepło od ciała o wyższej temp., a następnie przenosi je na ciało chłodniejsze czyli wspomaga przewodnictwo. W ten sposób układ chłodzi się ruchem powietrza zimnego, ale może też się ogrzać ruchem powietrza gorącego.

PAROWANIE - zmiana stanu skupienia z ciekłego na gazowy. Odbiera od ciała o wyższej temp.tyle ciepła ile zużywa się na przeprowadzenie określonej ilości H₂O w stan pary. Na wyparowanie 1l wody zużywa się 580 cal.

2. Stałość temperatury jako przejaw homeostazy

HOMEOSTAZA - utrzymanie względnie stałej temp.ciała niezależnie od wahań temp.zewnętrznej. jest zdolnością do utrzymania wagi między ciepłem traconym a wytwarzanym. Człowiek ma bardzo stałą temp.ciała- pod pachą 36,6°C; jamie ustnej - 36,8°C; w odbytnicy 37°C; w wątrobie 38-39°C.

Temperatura w różnych częściach ciała wyrównuje krążąca krew, reguluje stały stosunek ciepła traconego od ilości ciepła wytwarzanego.

ORGANIZM TRACI CIEPŁO PRZEZ:

• Skórę (promieniowanie, przewodnictwo, pocenie się)

• Układ oddechowy (z wydychanym powietrzem)

• Przewód pokarmowy, układ moczowy (kał, mocz)

WYTWARZANIE CIEPŁA ZALEŻY OD:

• Podstawowej przemiany materii BMR

• Pracy mięśni szkieletowych

• Czynności przewodu pokarmowego

1. Ośrodek termoregulacji - utrzymuje temp.ciała na stałym poziomie. Znajduje się w części przedniej podzwzgórza. Ośrodek działa na zasadzie termostatu. Obniżenie temp.krwi przepływającej przez podzwzgórze hamuje termodekodery, co powoduje zwiększone wytwarzanie ciepła lub zmniejszoną jego utratę za pośrednictwem:

• Ośrodki wyzwalające drżenie mięśniowe - pojawiają się dreszcze cyli skurcze kom.mięśniowych i wytwarza się ciepło w mięśniach szkieletowych - TERMOGENEZA DRŻENIOWA

• Ośrodek kontrolujący układ współczulny - wydzielanie noradrenaliny

• Ośrodki kontrolujące wydzielanie gruczołów dokrewnych - wydzielanie adrenaliny

• Ośrodki hormonów gruczołu tarczowego - zwiększanie metabolizmu wewnątrzkomórkowego TRH i TSH

• Ośrodek naczyniowy - naczynia skórne zwężają się i zmniejsza się utrata ciepła przez skórę

1. Gorączka i jej przyczyny

HIPERTERMIA - wysoka gorączka lub przegrzanie ustroju nadmiarem ciepła zew.lub wew. Utrudnienie oddawania ciepła przy wzmożonej pracy fizycznej.

Termodekodery - w podzwzgórzu pod wpływem prostagladyn są mniej wrażliwe na wys.temp. termostat przestawia się na wyższą temp. i występuje gorączka.