Sposoby wymiany ciepła między organizmem a otoczeniem
PROMIENIOWANIE - przekazywanie ciepła w postaci promieni podczerwonych z jednego ciała na drugie nie będące z nim w bezpośrednim kontakcie proporcjonalnie do temp.ciała promieniującego bez względu na temp otoczenia.
PRZEWODNICTWO - wymiana ciepła między dwoma ciałami bezpośrednio się stykającymi. Przenoszenie ciepła z części ukł.o temp.wyższej do części o niższej temp. Oba ciała muszą być dobrymi przewodnikami (H2O przewodzi 25x szybciej niż powietrze)
KONWEKCJA (przenoszenie) - oznacza, że będące w ruchu ciała trzecie, np. powietrze lub woda, najpierw pobiera ciepło od ciała o wyższej temp., a następnie przenosi je na ciało chłodniejsze czyli wspomaga przewodnictwo. W ten sposób układ chłodzi się ruchem powietrza zimnego, ale może też się ogrzać ruchem powietrza gorącego.
PAROWANIE - zmiana stanu skupienia z ciekłego na gazowy. Odbiera od ciała o wyższej temp.tyle ciepła ile zużywa się na przeprowadzenie określonej ilości H2O w stan pary. Na wyparowanie 1l wody zużywa się 580 cal.
Stałość temperatury jako przejaw homeostazy
HOMEOSTAZA - utrzymanie względnie stałej temp.ciała niezależnie od wahań temp.zewnętrznej. jest zdolnością do utrzymania wagi między ciepłem traconym a wytwarzanym. Człowiek ma bardzo stałą temp.ciała- pod pachą 36,6°C; jamie ustnej - 36,8°C; w odbytnicy 37°C; w wątrobie 38-39°C.
Temperatura w różnych częściach ciała wyrównuje krążąca krew, reguluje stały stosunek ciepła traconego od ilości ciepła wytwarzanego.
ORGANIZM TRACI CIEPŁO PRZEZ:
Skórę (promieniowanie, przewodnictwo, pocenie się)
Układ oddechowy (z wydychanym powietrzem)
Przewód pokarmowy, układ moczowy (kał, mocz)
WYTWARZANIE CIEPŁA ZALEŻY OD:
Podstawowej przemiany materii BMR
Pracy mięśni szkieletowych
Czynności przewodu pokarmowego
Ośrodek termoregulacji - utrzymuje temp.ciała na stałym poziomie. Znajduje się w części przedniej podzwzgórza. Ośrodek działa na zasadzie termostatu. Obniżenie temp.krwi przepływającej przez podzwzgórze hamuje termodekodery, co powoduje zwiększone wytwarzanie ciepła lub zmniejszoną jego utratę za pośrednictwem:
Ośrodki wyzwalające drżenie mięśniowe - pojawiają się dreszcze cyli skurcze kom.mięśniowych i wytwarza się ciepło w mięśniach szkieletowych - TERMOGENEZA DRŻENIOWA
Ośrodek kontrolujący układ współczulny - wydzielanie noradrenaliny
Ośrodki kontrolujące wydzielanie gruczołów dokrewnych - wydzielanie adrenaliny
Ośrodki hormonów gruczołu tarczowego - zwiększanie metabolizmu wewnątrzkomórkowego TRH i TSH
Ośrodek naczyniowy - naczynia skórne zwężają się i zmniejsza się utrata ciepła przez skórę
Gorączka i jej przyczyny
HIPERTERMIA - wysoka gorączka lub przegrzanie ustroju nadmiarem ciepła zew.lub wew. Utrudnienie oddawania ciepła przy wzmożonej pracy fizycznej.
Termodekodery - w podzwzgórzu pod wpływem prostagladyn są mniej wrażliwe na wys.temp. termostat przestawia się na wyższą temp. i występuje gorączka.