Ocena klasycznego systemu inwentaryzacji

w zrębowym sposobie zagospodarowania

Klasyczny system inwentaryzacji w zrębowym sposobie zagospodarowania:

- stosunkowo łatwy do zorganizowania,

- nie wymaga wielu prac przygotowawczych,

- wystarcza proste wyposażenie,

- wymaga rutyny, talentu, odpowiedzialności i sumienności (ocena składu gatunkowego, zadrzewienia, wybór miejsc założenia powierzchni próbnych).

Stopień dokładności:

- przeciętne D i H dobrze szacowane, nie popełnia się błędu systematycznego, błąd przypadkowy ±13%, poprawnie określa się bonitację,

- zadrzewienie - błąd systematyczny średnio +4%, błąd przypadkowy ±23% (Zad<0,7 - błąd systematyczny ujemny, Zad>_0,7 - błąd dodatni),

- zasobność - błąd systematyczny średnio +4%, błąd przypadkowy ±22% (Zad<0,7 - błąd systematyczny ujemny -11 %, Zach_0,7 - błąd systematyczny dodatni +12%),

Błąd systematyczny jest konsekwencją zależności między zadrzewieniem a zagęszczeniem drzew.

Ocena końcowa:

- niewielka przydatność wzrokowej taksacji do szacowania zasobności pojedynczych drzewostanów,

- niewielka przydatność do szacowania zapasu obrębu (gospodarstw), bo błąd systematyczny nie ulega zmniejszeniu w wyniku powtarzania pomiarów,

- zapas obrębu (gospodarstwa oblicza się przez sumowanie zapasu drzewostanów, ale zapas drzewostanów określa się różnymi metodami ­pełny pomiar w rębnych (niepotrzebny tak dokładny), m. pomiarowo-szacunkowa w średniowiekowych (problem trafności wyboru powierzchni próbnej), m. szacunkowa w młodych (mała dokładność),

- nie jest możliwe oszacowanie błędu, jakim obarczona jest ocena zapasu obrębu (gospodarstwa) (ocena możliwa tylko teoretycznie - przy stosowaniu doskonalszej metody - co jest nierealne),

- nie jest możliwe porównanie wyników kolejnych inwentaryzacji urządzeniowych, a więc nie jest możliwa kontrola zmian, jakie zachodzą pod wpływem przyrostu, ubytków (użytkowania) i dorostu drzew oraz w rezultacie zabiegów hodowlanych np. takich których celem jest wzrost produkcyjności lasu,

- wielkość użytków rębnych określona bardzo dokładnie (ale przez 10 lat zachodzą zamiany).

W prowadni stale jednowiekowej (w przerębowo­zrębowym sposobie zagospodarowania z rębniami częściowymi) stosuje się klasyczny system inwentaryzacji taki jak w zrębowym sposobie zagospodarowania. Różnice:

- podczas taksacji opisuje się odnowienie podokapowe - osobno nalot i podrost (pokrycie, skład gatunkowy, wiek (tylko podrostu), stan, wysokość),

- uwzględnienie właściwych dla tego gospodarstwa wskazań gospodarczych.

Klasyczne systemy inwentaryzacji lasu

Przerębowy sposób zagospodarowania

Pochodzi ze Szwajcarii (1879):

- system prosty, nie nasuwa większych trudności teoretycznych,

- w praktycznym wykonaniu jest żmudny, wymaga znacznego nakładu pracy i kosztów (prace terenowe),

- nie ma potrzeby taksacji, tworzenia map (las podzielony na trwałe jednostki kontrolne),

- podstawowym zadaniem urządzania jest inwentaryzacja, kontrola zapasu, przyrostu, struktury jednostki.

Pomiar zapasu

Przebieg pomiaru:

- pomiar wszystkich pierśnic (d>= 16 cm lub d>=17,5 cm),

- oznaczenie miejsca pomiaru (gdy pomiar jest powtarzany średnicomierz przykładany w tym samym miejscu, rejestracja dorostu),

- obliczenie miąższości drzewa wg taryf (z reguły jednodzielne) wyrażone w sylwach

.v* = f₁ (d_1,3)

- zestawienie danych w tabelach klas grubości (np. tabele miąższości i zagęszczenia drzew).

Pomiar przyrostu

Wykonanie rachunków:

- przyrost w okresie t₂ - t₁

Zv_t2-t1 = V_t2-V_t1+U_t2-t1-D_t2-t1*N2-N₁+N(U)_t2-t1-N(D)_t2-t1=0

- ubytki określa się na podstawie rejestru skreśleń (konieczny warunek w tej metodzie),

- dorosty = drzewa mierzone po raz pierwszy.

Ocena klasycznego systemu inwentaryzacji

w przerębowym sposobie zagospodarowania

Klasyczny system inwentaryzacji w przerębowym sposobie zagospodarowania:

- duża dokładność pomiaru zapasu i przyrostu (bo wykonuje się pomiar wszystkich drzew),

- źródłem błędów jest krzywa miąższości (taryfa) (ale z reguły taryfy lokalne są dokładniejsze niż nasze tablice miąższości drzew stojących), błąd dla pojedynczego drzewa ok. ±20% średniej miąższości drzewa (błąd oceny zapasu ustalony eksperymentalnie bliski 0),

- ocena dokładności przyrostu niemożliwa doświadczalnie,

- miąższość drzew nie jest obarczona błędem próby,

- jednolity sposób pomiaru i rachunków poszczególnych składników wzoru, te same taryfy,

- dokładna ocena struktury i dynamiki zapasu, - wada: duży nakład pracy (kosztów), duże wymagania wobec wykonawców, wymagania stabilności ekonomicznej, społecznej i politycznej

Statystyczno-matematyczny system inwentaryzacji i kontroli lasu

Inwentaryzacja z wykorzystaniem metody reprezentacyjnej.

Doskonalszy system od metod klasycznych:

- w zakresie teorii oparte o gruntowne podstawy naukowe,

- prace terenowe polegają tylko na wykonywaniu pomiarów, pomiary są sprawdzalne i powtarzalne - mogą być odtwarzane i kontrolowane,

- możliwe jest oszacowanie stopnia dokładności, z jakim określa się wyniki inwentaryzacji,

- miarą stopnia dokładności jest błąd średni, którego wielkość zależy od liczby wykonywanych pomiarów czyli od wielkości próbnego zbioru elementów,

- rozmiar prac inwentaryzacyjnych może być regulowany odpowiednio do stopnia żądanej dokładności lub środków przeznaczonych na wykonanie inwentaryzacji.

Pierwsze zastosowanie - inwentaryzacje wielkoobszarowe (od lat dwudziestych XX wieku).

Metoda reprezentacyjna - nauka o zbiorze elementów, o właściwościach jakimi cechują się zbiory w wypadku, gdy pomiary wykonuje się tylko na niektórych (niewielkich) elementach wylosowanych w pewien sposób.

Cały zbiór - populacja generalna.

Grupa elementów wylosowanych - populacja próbna (próba, próbka losowa).

Las podzielony na fragmenty - potencjalne jednostki próbne. Próba zakładana wokół wylosowanego punktu. Na tej powierzchni mierzy się interesujące nas cechy.

Powierzchnie próbne trojakiego rodzaju:

- o stałym areale (określone a (promień), zmienna liczba drzew I),

- o stałej liczbie drzew,

- relaskopowe - zmienne a (nieokreślone), zmienne I, stały kąt obserwacji (stała relaskopu).

Teoretyczną podstawą statystyczno-­matematycznych systemów inwentaryzacji jest teoria procesów stochastycznych (losowych, statystycznych)

„Ciąg funkcji losowych zależnych od pewnego parametru t"

Praktycznie: jakie wartości przyjmuje zmienna losowa X w zależności od zmiennej zwykłej t

X = f (t)

Zmienna zwykła:

- położenie punktu na linii prostej (np. moment czasowy)

- szerokość odcinka na linii prostej (np. przedział czasowy),

- wielkość wycinka powierzchni lasu.

Zmienna losowa X: zespół liczb rzeczywistych xj: x1 ... xn , z których każda jest wynikiem powtarzalnego (w tych samych warunkach) doświadczenia losowego.

Doświadczeniem losowym w inwentaryzacji jest założenie serii powierzchni próbnych, a następnie wykonanie na nich pomiarów dendrometrycznych.

Zmienną zwykłą są trzy parametry:

- położenie powierzchni (nr lub para współrzędnych) i,

- wielkość powierzchni próbnej a,

- czas wykonania (niekiedy długość okresu między kolejnymi pomiarami) t lub t.

Zmienną losową X jest wykazujący pewien rozkład zespół liczb, które są rezultatem pomiarów wykonanych na powierzchniach próbnych (g, v, I, v, p).

Wartość x zmienia się od punktu do punktu. Badana zmienna zależy od zmiennych zwykłych:

X = f (i, wielkosc_ pow., t)

URZĄDZANIE LASU WYKŁADY 2000/2001

Strona 5 z 5