Rola handlu zagranicznego w gospodarce

3 zasadnicze płaszczyzny tego oddziaływania

  1. Wpływ na zmianę struktury dochodu narodowego

  1. Wpływ handlu zagranicznego na zwiększenie efektywności gospodarowania- racjonalnego użytkowania posiadanych czynników produkcji

specjalizacja jest długotrwałym procesem odbywającym się w wyniku funkcjonowania sił rynkowych i interwencji państwa- ukształtowanie struktury wytwarzania, eksportu i importu, będących odzwierciedleniem przewagi danego kraju nad innymi w wytwarzaniu określonych dóbr i usług.

Specjalizacja pozwala:

  1. Wpływ na wielkość i dynamikę dochodu narodowego (a. za pośrednictwem salda bilansu handlowego oraz b. przez oddziaływanie na wielkości całkowitego popytu).

      1. od strony podaży- handel zagraniczny przez ujemne saldo obrotów bieżących z zagranicą powiększa podaż towarów dostępnych w danym okresie w kraju

      2. na DN wpływa wielkość importu i eksportu

    Y=I+K+G+NX

    Korzystanie z kredytów zagranicznych daje możliwość utrzymania przez pewien czas nadwyżki importu nad exportem ma także znaczenie dla dynamiki wzrostu gospodarczego. Zaciąganie kredytów powoduje powstawanie zobowiązań finansowych wobec zagranicy- konieczność wywiązywania się z nich wymaga aby w dłuższym okresie dany kraj osiągał nadwyżki eksportu nad importem- pozwolą one na spłatę powstałych zobowiązań.

        1. od strony popytu- handel zagraniczny umożliwia powiększenie całkowitego zapotrzebowania ponad wielkość popytu krajowego (powiększając wielkość dochodu narodowego wytworzonego)

        2. wzrost dochodu powoduje wzrost zapotrzebowania na import- zwiększenie produkcji zazwyczaj wymaga zwiększenia zużycia sprowadzanych z zagranicy surowców, części zamiennych itd. a także dóbr konsumpcyjnych

        3. relację określającą przyrost importu do przyrostu powodującego go dochodu nazywamy krańcową skłonnością do importu

      0x01 graphic

      Zależność między przyrostem DN a exportem:

      Mechanizm mnożnikowy jest stosowany do wyjaśnienia ostatecznego wpływu na gospodarkę znajdującą się w stanie niepełnego wykorzystania mocy wytwórczych, początkowego impulsu pobudzającego ją do wzrostu. W gospodarce zamkniętej występują następujące impulsy:

      Mnożnik definiuje się jako współczynnik określający rozmiary całkowitego wpływu, jaki zmiana jednej wielkości ekonomicznej wywiera na drugą wielkość, której ta pierwsza jest składnikiem.

      Mnożnik inwestycyjny

      0x01 graphic
      =Δ Y/ (Δ Y- ΔK)=1/(1- ΔK/ ΔY)=1/ ΔO/ ΔY

      wprost proporcjonalny do krańcowej skłonności do konsumpcji krajowej lub odwrotnie proporcjonalna do krańcowej skłonności do oszczędzania

      0x01 graphic
      krańcowa skłonność do konsumpcji dóbr krajowych

      0x01 graphic
      krańcowa skłonność do konsumpcji dóbr importowanych

      Podsumowanie

      Kraj może się z powodzeniem obyć bez handlu zagranicznego, jest to dla niego droższe rozwiązanie. Przeciwnicy otwarcia granic dla handlu podkreślają, że eksport doprowadza do oddania części produktów za granicę. Nie ma jednak raczej radykalnych przeciwników wymiany, postulują oni jednak ścisłą kontrolę państwa nad tymi procesami. Importuje się aby otrzymać to czego nie można wytworzyć w kraju, eksport służy zaś do:

      - uzyskania pieniędzy na spłatę importu (bez eksportu nie byłoby dewiz na zakup importu a bez importu nie byłoby na co wydawać dewizy)

      Dewizy to dokumenty stwierdzające należności zagraniczne, które można od razu realizować, takie jak weksle, czeki, przekazy bankowe, polecenia wypłat itp., czyli wszelkiego rodzaju pomocnicze pieniądze w obrocie międzynarodowym.

      - jest sposobem na ujście nadwyżki produkcji danego towaru poza rynek krajowy, to znaczy eksport oznacza poszerzenie rynku krajowego
      o segmenty rynków obcych (zwiększanie ilości - skala produkcji dla osiągnięcia progu rentowności).

      Żaden kraj nie jest w stanie wyprodukować każde dobro
      z taką samą jakością przy danej cenie z różnych powodów: możliwości produkcyjne: zasoby siły roboczej, kapitał ludzki, dostępność dóbr mineralnych itp. Produkcja określonego dobra może mieć tak wysoki koszt, że będzie całkowicie nieopłacalna. Dużo taniej jest dane dobro sprowadzać - importować. Prowadzi to do specjalizacji poszczególnych krajów. Istnieje niewiele krajów, które mogłyby utrzymywać autarkię przez dłuższy okres czasu. Autarkia - samowystarczalność (bywa wymuszona - embargo, blokada lub dobrowolna). Jednakże żadnej gospodarki nie stać na całkowitą samowystarczalność.

      1. Każdy kraj angażuje się w handel ze względów ekonomicznych

      2. Handel zagraniczny nie jest grą o sumie zerowej, to znaczy że jeżeli ktoś osiąga zyski to ktoś inny wcale nie musi ponosić strat.

      3. Handel międzynarodowy jest jakościowo podobny do zwykłego procesu produkcji. Eksport (a właściwie w ten sposób uzyskane pieniądze) są nakładem do uzyskania towarów importowanych - stąd analogia do produkcji. Sam handel jest bardziej korzystny niż produkcja, gdyż obrót gotówki i zwrot kapitału jest w nim dużo szybszy.

      1. Handel międzynarodowy jest jakościowo zbliżony do handlu między poszczególnym ludźmi (zamiana pieniądza na towar i towaru na pieniądz). Istnieją jednak bariery w handlu zagranicznym, nierzadko istotną przeszkodę stanowią aspekty kulturowe, klimatyczne itp. Przeszkodą mogą być też względy religijne, czy skrajny nacjonalizm w niektórych kulturach np. Islam. Oddzielną grupę przeszkód stanowią problemy natury ekonomicznej np. protekcjonizm, odmienne systemy monetarne (różnice kursowe). Jednak systemy monetarne poszczególnych państw nie musza stanowić bariery wówczas gdy waluty tych krajów maja kursy ustabilizowane i są w pełni wymienialne, wówczas nawet w handlu krajowym mogą być stosowane różne waluty.

      2. W handlu międzynarodowym ważna jest mobilność czynników produkcji w skali światowej. W takiej skali jest ona oczywiście dużo mniejsza niż w obrębie gospodarki krajowej. Jest ona ponadto często hamowana przez instytucje państwa ze względu na jego suwerenność. Nie wpływa to pozytywnie na rozwój handlu międzynarodowego.