Scenariusz zajęć dydaktycznych dla klasy I
Ośrodek tematyczny: Czekamy na wakacje.
Temat: Monografia liczby 7. Nauka pisania cyfry 7.
Cele operacyjne zajęć
Uczeń:
tworzy zbiory siedmioelementowe i przelicza zbiory w zakresie 7
używa liczebników porządkowych do określenia kolejności przedmiotów
posługuje się jednostką miarową przy mierzeniu długości i szerokości wybranych przedmiotów
rozkłada liczbę 7 na składniki w aspekcie kardynalnym oraz algebraicznym posługując się znakiem „+”
porównuje liczby w zakresie 7, stosując znaki „>”, „<”, „=”
rozwiązuje i układa na podstawi rysunku treść zadań tekstowych
Metody:
słowne: rozmowa kierowana, objaśnianie, praca z książką
oglądowe: pokaz, obserwacja
metody aktywizujące oparte na działaniu uczniów: pomiar, ćwiczenia przedmiotowe, elementy metody problemowej
Formy:
Praca jednolita i zróżnicowana, zbiorowa i indywidualna
Środki dydaktyczne:
szablony 7 łódek, 7 czapek, 7 piłek, 7 par okularów, 7 ręczników, 7 maskotek, 7 par butów
kartoniki z cyframi oraz znakami < , > , =
7 talerzyków
patyczki do liczenia
7 pętelek
zestawy klocków Cuisenaire'a
plansza zestawu dotycząca monografii liczb
plansze do zadań tekstowych
Przebieg zajęć:
Powstanie liczby 7
Nauczyciel przypina do tablicy szablony sześciu łódek.
Policzcie, ile łódek zostało przypiętych do tablicy. Przypnijcie obok kartonik z odpowiednią cyfrą.
Przypnijcie jeszcze jeden szablon łódki. Ile łódek jest teraz? Przypnijcie kartonik z odpowiednią cyfrą.
Aspekt kardynalny liczby 7.
Nauczyciel prezentuje uczniom wystawkę „Co zabieramy na wakacje?”. Na talerzykach poukładane są szablony: 7 czapek, 7 piłek, 7 par okularów, 7 ręczników, 7 maskotek, 7 par butów.
Ile zbiorów można wyróżnić w naszej wystawce?
Ile elementów liczy zbiór czapek, piłek, plecaków, par okularów, ręczników, maskotek, par butów?
Co wspólnego mają ze sobą te zbiory?
Ułóżcie na ławce przed sobą tyle patyczków, ile liczy zbiór piłek. Ile patyczków położyliście na ławce?
Pokażcie tyle palców, ile jest wszystkich zbiorów na wystawce.
Aspekt porządkowy liczby 7.
Nauczyciel rozkłada na stole siedem pętelek w jednym rzędzie, jedna obok drugiej.
Policzcie, ile jest pętelek. Zacznijcie od pętelki najbliżej okna. Teraz zacznijcie od strony przeciwnej.
Połóżcie w pierwszej pętelce z lewej strony szablon czapki, a w siódmej z lewej strony szablon plecaka.
Połóżcie w pierwszej pętelce z prawej strony szablon czapki, a w siódmej z prawej strony szablon plecaka.
Szablony czego są w pierwszej pętelce?
Szablony czego są w siódmej pętelce?
Od czego zależy to, że raz ta pętelka jest pierwsza, a raz siódma?
Aspekt miarowy liczy 7.
Nauczyciel rozdaje dzieciom klocki z zestawu Cuisenaire'a.
Wyjmijcie z pudełka klocek, który oznaczamy liczbą 1.
Ułóżcie przed sobą siedem takich klocków w jednym równym rzędzie.
Sprawdźcie, który z pozostałych klocków ma taką samą długość jak te siedem klocków razem.
Jaki kolor ma ten klocek?
Jaką liczbą możemy go określić?
Zmierzcie klockiem, który oznaczamy liczbą 7 długość waszej książki. Ile razy odkładaliście ten klocek „siedem”?
Zmierzcie klockiem, który oznaczamy liczbą 7 szerokość waszej książki. Ile razy odkładaliście ten klocek „siedem”?
Nauka pisania cyfry 7.
Nauczyciel prezentuje uczniom planszę zestawu dotyczącego monografii liczb.
Ile elementów znajduje się w przedstawionym zbiorze?
Jaką cyfrą opisany jest ten zbiór?
Jak wygląda cyfra 7?
Gdzie znajduje się „kreska” cyfry 7?
Nauczyciel demonstruje na tablicy sposób pisania cyfry 7 (kolorową kredą można zaznaczyć strzałkami kierunek pisania cyfry).
Narysujcie w powietrzu cyfrę 7.
Narysujcie palcem na ławce cyfrę 7.
Narysujcie na plecach kolegi cyfrę 7.
Nauczyciel pokazuje na tablicy jak pisze się cyfrę 7 w kratkach i każdemu dziecku pisze wzór w zeszycie.
Następnie uczniowie piszą samodzielnie cyfrę 7 w kartach pracy, zeszytach, ćwiczeniach.
Rozkład liczby 7 na składniki.
Nauczyciel przypina na tablicy 7 szablonów piłek, oraz rysuje kreska dwie „pętelki”.
Rozłóżcie te 7 piłek do tych pętelek na różne sposoby. Za każdym razem zapisujcie pod każdą z pętelek cyfrę, która oznacza liczbę piłek w tej pętelce.
Początkowo pary liczb łączone są spójnikiem „i”, np.
6 i 1
5 i 2
3 i 4
2 i 5
Algebraiczny aspekt rozkładu liczby 7 na jej składniki dokonuje się następująco:
Zapiszcie teraz te liczby, zaś literę „i” zastąpcie znakiem „+”. Przed każdą parą liczb zapiszcie liczbę 7.
Jaki inny matematyczny znak należy napisać między cyfrą 7 a zapisanymi parami liczb? Uczniowie ustalają, że chodzi o zna równości.
Na tablicy powstanie więc zapis: 7 = 6 + 1
7 = 5 + 2
7 = 3 + 4
7 = 2 + 5
Warto następnie zamiast dwóch pętelek narysować uczniom trzy, cztery, pięć, sześć oraz siedem pętelek a następnie do każdej z przedstawionych sytuacji zapisać odpowiednią formułę matematyczną, np.
7 = 2 + 1 + 2 + 1 + 1.
Narysujcie odpowiednią ilość pętelek a następnie przypnijcie do nich czapki, tak, aby rysunek ten można było opisać takim działaniem. Ile pętelek należy najpierw narysować? Dlaczego? Jak rozmieścić w tych pętelkach czapki?
Porównywanie liczby 7 z innymi liczbami wcześniej poznanymi.
Ułóżcie kartoniki z cyframi w jednym rzędzie, w szeregu rosnącym. Pomiędzy nimi wstawcie odpowiednie znaki: mniejszości, większości lub równości.
Uczniowie układają cyfry i znaki w następujący sposób:
1 < 2 < 3 < 4 < 5 < 6 < 7
Która z liczb jest najmniejsza a która największa?
Jaka liczba poprzedza liczbę 7?
Jakie liczby sąsiadują z liczbą 5?
O ile wzrastają kolejne liczby?
O ile liczba 7 jest większa od liczby 6? (następnie od liczby 5, 4, 3, 2, 1?)
Podobne ćwiczenia można wykonać, jeśli cyfry będą ułożone w szeregu malejącym:
7 > 6 > 5 > 4 > 3 > 2 > 1.
Porównywania liczb można również dokonać, wykorzystując os liczbową. Uczniowie będą przypinać kartoniki z cyframi na osi liczbowej.
Następnie uczniowie mogą porównywać pary liczb, wstawiając między dwie dane cyfry właściwy znak: <, >, =, np. 4 < 7 , 7 >5 , 7 = 7.
Zastosowanie liczby 7 w rozwiązywaniu różnych zadań.
Przykłady takich zadań znajdują się w różnych podręcznikach, kartach pracy, zeszytach ćwiczeń i zbiorach zadań.
Bardzo ważne jest by wśród nich znalazły się również zadania tekstowe, których treść przedstawiona jest dodatkowo na rysunkach.
Kasia zabrała na wakacje 4 maskotki. Od mamy dostała jeszcze 3 maskotki. Ile maskotek ma teraz Kasia?
Analiza treści zadania:
O kim jest to zadanie?
Co miała Kasia?
Ile maskotek Kasia zabrała na wakacje?
Co stało się później?
Ile maskotek dała mama Kasi?
Jak brzmi pytanie w zadaniu?
Rozwiązanie zadania:
W jednej pętelce narysuj brązową kredką tyle kółek, ile maskotek Kasia zabrała na wakacje. Jaką cyfrą podpiszesz ten zbiór?
Obok narysuj drugą pętelkę, a w niej niebieską kredką narysuj tyle kółek, ile maskotek Kasia dostała od mamy. Jaką cyfrą podpiszesz ten zbiór?
Ile maskotek ma Kasia? Policz razem kółka brązowe i niebieskie.
Ułóż i napisz działanie matematyczne do treści zadania i rysunku.
4 + 3 = 7
Udziel odpowiedzi na pytanie z zadania.
Na tym etapie powinno pojawić się tez zadanie na odejmowanie. Treść zadania mogą uczniowie układać do przedstawionego rysunku.
Nauczyciel przypina na tablicy ilustrację, na której narysowany jest zbiór 7 piłek w koszyku. Nieco dalej znajduje się koszyk z 5 piłkami.
Analiza rysunku:
Co przedstawia rysunek?
Ile piłek jest w pierwszym koszyku?
Ile piłek jest w drugim koszyku?
Co mogło stać się z brakującymi piłkami?
Ile piłek brakuje?
Ułóżcie treść zadania do tego rysunku. Na końcu sformułujcie pytanie.
Zapiszcie działanie do rysunku i ułożonego przez was zadania.
7 - 5 = 2
Jaka będzie odpowiedź na pytanie z zadania?
Na koniec można rozwiązać zadania na obliczanie działań w zakresie 7. Wśród „typowych słupków” powinny pojawić się również zadania o ciekawszej i bardziej atrakcyjnej formie.
Zadanie:
Rozwiąż działania i ułóż rozwiązania w kolejności rosnącej. Odczytaj hasło.
7 - 2 = C
2 + 1 = K
4 - 3 = W
6 - 2 = A
1 + 6 = E
5 - 3 = A
3 + 3 = J
Zadanie pracy domowej z karty pracy
1