Karmienie piersią
Zalety i wady naturalnego karmienia niemowląt.
Naturalne karmienie ma charakter symbiotyczny tzn. zarówno matka jak i dziecko odnoszą wzajemne korzyści:
- u kobiet karmiących występuje mniejsze ryzyko zachorowania np. na nowotwory, osteoporozę,
- naturalne karmienie ułatwia szybszy powrót do stanu sprzed ciąży (zmniejsza się ryzyko krwotoków poporodowych, łatwiej stracić nadmiar tkanki tłuszczowej),
- w przypadku jeśli kobieta nie miesiączkuje to w 98% przez pierwszych 6 miesięcy karmienia nie zajdzie w ciążę,
- taki sposób karmienia jest najprostszy, najwygodniejszy, najtańszy.
Dziecko karmione w ten sposób ma większą wydolność układu immunologicznego, występuje u niego zmniejszone ryzyko chorób alergicznych, czy związanych z układem oddechowym, pokarmowym. Rzadziej można też spotkać anemię, cukrzycę, wady zgryzu, próchnicę. Mleko matki jest zawsze świeże, bez chorobotwórczych zarazków o dogodnej temperaturze. Zaletą karmienia piersią jest też taka, że między matka a dzieckiem zachodzi silna więź emocjonalna, która pomaga matce w znoszeniu trudów macierzyństwa.
Pomimo licznych korzyści karmiące matki napotykają wiele przeszkód, do których muszą przywyknąć. Najczęściej spotykane to:
- ciągłe tworzenie się pokarmu. W takim wypadku zaleca się odsysanie za pomocą specjalnego urządzenia (dostępnego w aptece)nadmiaru mleka. Często zdarza się, że mleko w najmniej odpowiednich momentach wycieka plamiąc ubranie. Można temu zapobiec stosując specjalne wkładki pod biustonosz. Nie powinno się jednak w tym celu stosować "domowych", jak np. chusteczki higieniczne, gdyż po zamoczeniu przyklejają się do skóry.
- poranienia brodawek przez niemowlę. W takim wypadku można na pewien czas minimalnie ograniczyć dziecku dostęp do pokarmu (przyjęło się, że podstawowa racja żywieniowa jest dostarczona po ok. 7- 10 min.). Zaleca się też masować piersi w celu łatwiejszego przepływu mleka. Jeżeli pomimo takich zabiegów poranienia nie ustępują można użyć tzw. kapturków do karmienia zrobionych ze specjalnej gumy.
Przeszkody w karmieniu piersią.
Przeciwwskazania występują stosunkowo rzadko. Zalicza się do nich:
- groźne schorzenia, jak np. choroby zakaźne (gruźlica, AIDS itp.),
- choroby psychiczne,
- epilepsja.
Przeciwwskazania od strony dziecka to:
- nietolerancja mleka matki spowodowane zaburzeniami genetycznymi, utrudniającymi trawienie cukru mlekowego lub tłuszczów,
- nieumiejętność ssania piersi, której przyczyna są nieprawidłowości w budowie jamy ustnej, nosa lub gardła. W takim przypadku zaleca się karmić niemowlę wcześniej odciągniętym pokarmem.
Wczesne a dojrzałe.
Powstawanie pokarmu jest powiązane z pierwszymi próbami ssania. Początkowo występują niewielkie ilości pożywienia, jednak konsekwentne przystawianie dziecka do piersi sprawia, że po okresie 2-3 dni ilości pokarmu są wystarczające. W mleko tworzącym się tuż po porodzie wydziela się tzw. siara. Ma ona duże znaczenie, gdyż jest obfita w białe ciałka krwi. Niektóre z nich pełnia funkcję obronną. Siara ochrania organizm przed zarazkami chorobotwórczymi.
W mleku dojrzałym( występuje po ok. 15 dniach od porodu) są zawarte wszystkie potrzebne dla rozwoju składniki pokarmowe. Tworzą one swoista kombinację białek (składających się z laktoalbuminy i kazeiny), tłuszczów (mleko kobiece zawiera ok.150 różnych kwasów tłuszczowych. Wartość energetyczne pokarmu jest różna w zależności od stosowanej diety) węglowodanów, witamin, soli mineralnych.
Rytm karmienia.
Według najnowszych koncepcji noworodki powinny same wyznaczać sobie własny "harmonogram" karmienia.
Powody, dla których praktykuje się "karmienie na życzenie" to:
stworzenie przez niemowlę własnego "zegara biologicznego" regulowanego przez zapotrzebowanie na pokarm,
ze względu na szybkie trawieni mleka i małą wydolność żołądka niemowlęta są częściej głodne,
proces ssania jest najbardziej efektywny, kiedy dziecko samo wybiera sobie odpowiednia porę,
wymuszanie ścisłych pór karmienia powoduje, że niemowlę traci apetyt, a w konsekwencji pije mniejsze ilości mleka,
odpowiednia ilość pożywienia sprawia, że z czasem przerwa nocna będzie się coraz bardziej wydłużała.
Jak długo karmić piersią ?
Do prawidłowego rozwoju dziecka wymaga się ok. 4-6 miesięcy karmienia tylko i wyłącznie metoda naturalną.. Po tym okresie można stopniowo odżywiać niemowlę innymi rzeczami. Mniej więcej ok. 1 roku życia karmienie piersią należy traktować karmienie piersią na zasadzie "dodatku" do zaplanowanej diety. Teoretycznie można raczyć dziecko matczynym pokarmem do czasu bliżej nieokreślonego tzn. tak długo, aby zarówno matce jak i dziecku sprawiało to przyjemność. Kluczowa decyzja na temat długości karmienia zależy przede wszystkim od indywidualnej postawy matki.
Wady i zalety dłuższego niż 6 miesięcy karmienia piersią to:
- według badań naukowych karmienie piersią po 6 miesiącu życia daje mniejsze korzyści,
- największy okres zagrożenia infekcjami kończy się ok.4 miesiąca życia,
- karmienie takim sposobem jest wygodne i proste,
- takie karmienie tworzy niepowtarzalna więź matki z dzieckiem,
- wśród dzieci długo karmionych piersią występuje zjawisko "tyranizacji" polegające na trudnościach w odstawieniu od piersi,
- w wyniku alergii u niemowląt zaleca się karmienie do 6 miesiąca życia.
Za wodniste i za tłuste ? Mity na temat mleka.
Mleko zbyt wodniste ? Prawdziwe kobiece mleko nigdy nie jest za wodniste, pomimo że mleko sztuczne sprawia wrażenie gęstszego jest ono dużo mniej wartościowe. Mleko za tłuste ? Zawartość tłuszczu w mleku jest zmienna zależy od stosowanej diety. Nigdy natomiast nie jest ono na tyle tłuste, aby organizm dziecka go nie tolerował.
Substancje szkodliwe:
Leki. Nie można generalizować i twierdzić, że każdy lek jest szkodliwy dla dziecka. Każdą możliwość przyjmowania leków rozpatruje się indywidualnie. Ilość leku przedostająca się do mleka jest uzależniona od jego budowy chemicznej, zdolności do rozpuszczania się w tłuszczach, wodzie itp. Nie należy jednak bagatelizować jego działania. Przemiana materii u niemowlęcia jest bowiem niedojrzała. Efektem tego jest niemożność wydalenia produktów powstałych z rozpadu leku, bądź też osłabienia jego działania. Przed każdorazowym zażyciem leku powinno się skontaktować z lekarzem.
Używki:
Nikotyna przedostaje się w dużych ilościach do mleka matki. Palenie nadmiernej liczby papierosów prowadzi do stopniowego zanikanie pokarmu. Nie powinno się palić w okresie karmienia. Jeżeli matka nie potrafi "zerwać" z nałogiem, zaleca się przynajmniej jego ograniczenie oraz palenie po karmieniu. Ostatnio udowodniono również szkodliwość działania palenia biernego. Z opracowań naukowych wynika, że powoduje ono większą podatność na zapalenie oskrzeli,
Alkohol w niewielkich ilościach nie powoduje specjalnego zagrożenia, co więcej może nawet pobudzić odruch wydzielania się mleka. Spożywanie tego trunku w dużych ilościach prowadzi do zaniku mleka. Alkohol znika z matczynego pokarmu dopiero po 24 godzinach,
Kawa i herbata. Kofeina, podobnie jak teina przedostaje się do mleka, ale w stosunkowo niewielkich ilościach. Picie kawy czy herbaty, nawet do 4 filiżanek praktycznie nie mają wpływu na jakość pożywienia. Należy jednak pamiętać, że zdarzają się indywidualne przypadki niemowląt, które reaguje nadmiernie te używki. W takim wypadku należy ograniczyć do minimum spożycie kawy lub herbaty.
Różnice pomiędzy mlekiem matki a mlekiem sztucznym.
Mieszanki mleczne produkowane są na bazie mleka krowiego. Nieprzetworzone białko może powodować jednak alergie. Od niedawna zaczęto produkować mieszanki z rozłożonym na mniejsze części białkiem. Nigdy jednak nawet najlepiej spreparowane mieszanki nie zastąpią pokarmu naturalnego.
Zasadnicze różnice pomiędzy mlekiem sztucznym a naturalnym, polega na tym , że mieszanki mleczne:
są ubogie w białko i sole mineralne,
zawarte w mieszankach węglowodany występują wyłącznie w postaci cukru mlekowego.
Zauważone podobieństwa to m.in.:
zawarte tłuszcze dzięki dodaniu olejów roślinnych przypomina tłuszcz w mleku naturalnym,
są bogate w witaminy.
Sytuacje szczególne.
Sytuacje szczególne , których przyczyną jest matka:
- cesarskie cięcie, jest sytuacją szczególną, gdyż matki w znacznej większości są wyczerpane. Utrudnia to w dużej mierze trzymanie dziecka. Dodatkową przeszkodę stanowia także kroplówki
- bliźnięta. Często bliźnięta mają niska wagę, dlatego należy zwrócić uwagę na dietę matki. Zaleca się karmienie bliźniąt równocześnie. Dzieci winno posadzić się na kolana i każde z nich podtrzymywać na jednym ramieniu. Jest to sytuacja dość kłopotliwa. Z czasem jednak matki takich dzieci radzą sobie coraz lepiej.
- infekcje. Dbając o higienę (dezynfekcja rak, nakładanie maseczki) można bez obaw karmić dziecko.
Sytuacje szczególne, których przyczyną jest dziecko :
- żółtaczka niemowlęca. Bardzo rzadko rezygnuje się w takiej sytuacji z karmienie piersią. Rezygnacja może wynikać z tego, że pewne składniki mleka mogą spowodować nasilenie się objawów żółtaczki,
- konflikt serologiczny. Konflikt nie jest przeciwwskazaniem naturalnego sposobu karmienia. Udowodniono, że nie przejmuje przeciwciał mogących się pojawić wraz z pokarmem matki
- biegunka. W tym wypadku nie powinno się odstawiać piersi, gdyż mleko matki zawiera substancje obronne. Należy jednak pamiętać, aby niezwłocznie zgłosić tę przypadłość lekarzowi.
Obowiązki zawodowe a karmienie piersią.
Praca matki nie powinna być przyczyna zaniechania karmienia. Musi jednak zadbać o to , aby dziecku nie zabrakło pokarmu. W tym celu powinna ściągać mleko w takich ilościach, aby były wystarczające dla jej pociechy. Do pracy można nosić laktator ręczny lub elektryczny. Jest on praktyczny pod tym względem , że nie zajmuje dużo miejsca w damskiej torebce. Ważne jest, żeby pamiętać, że mleko należy ściągać z obydwu piersi, żeby pokarm tworzył się równomiernie. Ściągnięte mleko można trzymać do 24 godzin. W przypadku koniecznego wyjazdu odciągnięte mleko można zamrozić.
Dieta matki karmiącej.
Dieta matki karmiącej powinna być obfita w różnorodne składniki. W okresie tym widoczne jest zapotrzebowanie na białko i wapń. Kobieta winna, więc spożywać zwłaszcza przetwory mleczne, chude mięso, drób, ryby, jaja, warzywa strączkowe, orzechy, produkty pełnoziarniste. W diecie karmiącej mamy nie może tez zabraknąć witamin, toteż zalecane jest spożywanie jak największej ilości owoców. Powinno się jednak zachować ostrożność w przypadku owoców cytrusowych, ponieważ mogą one wywołać u dziecka biegunkę