k3 - charakterystyka niektórych metod, technik i narzędzi badawczych w badaniach pedagogicznych, ich istota, zalety, wady, najczęściej popełniane błędy w stosowaniu
eksperyment
- Pilch:
metoda naukowego badania określonego wycinka rzeczywistości, polegająca na wywołaniu lub tylko zmienianiu przebiegu procesów przez wprowadzenie do nich jakiegoś nowego czynnika i obserwowaniu zmian powstałych pod jego wpływem;
cel - wykrycie związków przyczynowo-skutkowych między zmienną niezależną a elementami danego układu;
- Kamiński:
eksperyment: naturalny (zorganizowany dla celów praktycznych, co badacz spożytkowuje lub inicjuje) i kliniczny (obserwowanie placówki, grupy społecznej itp. w których wypróbowuje się wprowadzenie celowej zmiany)
technika: przez zestawienie (porównanie dwóch grup jak najbardziej do siebie podobnych), rotacji (zestawienie grup o luźniejszym stopniu podobieństwa), badania regresyjnego (zestawienie opisu zjawiska z historią zjawiska), badania zjawisk w ich przebiegu (badanie zjawiska w dwóch etapach rozdzielonych czasem)
metoda indywidualnych przypadków
- Pilch:
biografia ludzka;
sposób badań polegający na analizie jednostkowych losów ludzkich uwikłanych w określone sytuacje wychowawcze, lub na analizie konkretnych zjawisk natury wychowawczej poprzez pryzmat jednostkowych biografii ludzkich z nastawieniem na opracowanie diagnozy przypadku lub zjawiska w celu podjęcia działań terapeutycznych;
techniki: wywiad, obserwacja, analiza dokumentów osobistych;
- Kamiński:
badania skupione wokół biografii ludzkich;
główna technika badawcza - wywiad; pomocnicze - obserwacja i analiza dokumentów osobistych;
badanie jakościowe;
monografia pedagogiczna
- Pilch
metoda postępowania, która prowadzi do opisu instytucji wychowawczych („struktury sformalizowanej”);
przedmiot badań - instytucja wychowawcza lub inna instytucja dla celów wychowawczych badana; instytucje w rozumieniu placówki lub instytucjonalne formy działalności wychowawczej;
sposób badania - sięgnięcie w głąb badanej instytucji i gruntowne, wielostronne wejrzenie e jej funkcjonowanie jako systemu społecznego i związanego ze sobą zbioru osób;
efekt - rozpoznanie struktury i efektywności działań wychowawczych, postawienie diagnozy określonych niedomogów i opracowanie koncepcji ewentualnych ulepszeń;
techniki - badanie dokumentacji, obserwacja uczestnicząca, ankieta, wywiad;
- Kamiński:
techniki: badania dokumentacji, eksperyment wychowawczy, obserwacja uczestnicząca, wywiad, techniki socjometryczne;
naukowo przeprowadzona swoista wizytacja danej instytucji mająca służyć dokonanym rozpoznaniem, prognozami, koncepcjami ulepszeń praktycznych praktycznych[potrzebom danej instytucji
sondaż diagnostyczny
- Pilch:
sposób gromadzenia wiedzy o atrybutach strukturalnych i funkcjonalnych oraz dynamice zjawisk społecznych, opiniach i poglądach wybranych zbiorowości, nasilaniu się i kierunkach rozwoju określonych zjawisk i wszelkich innych zjawisk instytucjonalnie nie zlokalizowanych posiadających znaczenie wychowawcze, w oparciu o specjalnie dobraną grupę reprezentującą populację generalną, w której badane zjawisko występuje;
techniki: wywiad, ankieta, analiza dokumentów osobistych, techniki statystyczne;
- Kamiński:
problematyka zjawisk społecznych
techniki badań: wywiad, obserwacja, eksperyment, analiza dokumentów osobistych i dokumentacji instytucji, ankieta
obserwacja
- Pilch:
czynność badawcza polegająca na gromadzeniu danych drogą postrzeżeń;
efekt - wiedza najbardziej naturalna o obserwowanej grupie, najbardziej prawdziwa;
najpopularniejsza postać - obserwacja otwarta lub swobodna;
prowadzona w randze naukowej - systematyczna obserwacja bezpośrednia lub pośrednia;
szczególny przypadek - obserwacja uczestnicząca: jawna i ukryta;
techniki gromadzenia materiałów: niestandaryzowane (notatki, opisy, rejestracja dźwiękowa i fotograficzna) i standaryzowane (arkusz obserwacyjny - kwestionariusz z wytypowanymi zagadnieniami, które ma objąć obserwacja, dziennik obserwacji);
warunki poprawności:
- wstępna znajomość przedmiotu obserwacji;
- jasne sformułowanie zagadnienia i celów obserwacji;
- bliższe poznanie przedmiotu obserwacji przez zastosowanie obserwacji otwartej lub innych procedur poznawczych;
- szczegółowe opracowanie koncepcji badań, kategoryzacja zagadnień, opracowanie formularzy i arkuszy obserwacyjnych;
- Kamiński:
czynność jednostronna, angażująca tylko badającego
dążenie do celowego (poszukiwanie odpowiedzi na postawione pytania badawcze), planowego (objęcie obserwacją uprzednio przygotowanego rejestru cech), systematycznego (uwzględnienie czasu trwania i częstotliwości) i krytycznego (odrzucanie spostrzeżeń nieistotnych) spostrzegania określonych zachowań, przedmiotów itd.
obserwacja: zwykła i uczestnicząca; kontrolowana i niekontrolowana
techniki socjometryczne
- Moreno - kwestionariusz (sytuacja + pytanie o sympatie i antypatie) + macierz + socjogram (nieuporządkowany i uporządkowany na wykresie z liczbą wyborów)
- Zgadnij kto - określenie do danej osoby (opis - osoba) + macierz
- Plebiscyt życzliwości i niechęci - ranking + macierz
- Wartościowanie uczestnictwa w grupie - czy chciałbyś grupę zmienić
- Pomiar dystansu społecznego - czy chciałbyś wychowawcę zmienić
kwestionariusz ankiety
- technika gromadzenia informacji polegająca na wypełnieniu najczęściej samodzielnie przez badanego specjalnych kwestionariuszy na ogół o wysokim stopniu standaryzacji w obecności lub najczęściej nieobecności ankietera;
- szczególny przypadek wywiadu;
- cechy odróżniające: stopień standaryzacji pytań, zakres i głębokość problematyki, zasady przeprowadzania;
- pytania - zawsze konkretne, ścisłe, jednoproblemowe;
- pytanie - najczęściej zamknięte, zaopatrzone w kafeterię (zestaw wszystkich możliwych odpowiedzi);
- temat - wąskie zagadnienie lub szerszy problem rozbity na kilka zagadnień szczegółowych;
- rodzaje kafeterii:
zamknięte (ograniczony zestaw możliwych odpowiedzi) i półotwarte (zawierają punkt oznaczony „inne” pozwalający na własną odpowiedź);
koniunktywne (możliwość wybrania kilku możliwych odpowiedzi) i dysjunktywne (wybór tylko jednej możliwości);
badania terenowe:
- obejmują mniejszy, ściśle określony zasięg terenowy, wyznaczony ze względu na jakieś jego cechy;
- przebieg - zaprogramowany i ściśle kontrolowany
- wysoki stopień jednolitości warsztatowej;
- zespół badawczy starannie dobrany i specjalnie przygotowany do badań;
- posługiwanie się wystandaryzowanymi narzędziami badań;
3
http://www.nonameuwb.eu