Metody służące integracji zespołu.
Aby uczniowie dobrze i bezpiecznie się czuli w grupie, bez obawy i lęku rozwijali się, w przyjaznej atmosferze akceptowali siebie i swoich rówieśników to wówczas należy sięgnąć do metod integracyjnych. Wywodzą się one z pedagogiki zabawy, dlatego przy ich wykorzystaniu trzeba przestrzegać następujących zasad: zapewnić dobrowolność uczestnictwa, stosować różnorodne środki wyrazu, uwzględnić między uczestnikami komunikację rzeczową i emocjonalną oraz unikać rywalizacji.
1. WRZUĆ STRACH DO KAPELUSZA - metoda wpływająca na poczucie bezpieczeństwa, budująca wzajemne zaufanie, ucząca akceptacji i prawidłowej komunikacji, a przede wszystkim integrująca grupę. Uczniowie siedzą w kręgu lub przy wspólnym stole i indywidualnie na karteczce kończą rozpoczęte zdanie „W tej grupie boję się, że...”. Następnie zebrane kartki wkłada się do kapelusza i je miesza. Po tej czynności każdy uczeń losuje dowolną kartkę i głośno odczytuje jej treść, próbuje wczuć się w rolę obaw autora. Na koniec można porozmawiać na temat napisanych zdań lub ćwiczenia.
2. KWIAT GRUPOWY - metoda stwarzająca okazję do wzajemnego poznania się. Ułatwia wzajemną komunikację w grupie i tworzy sympatyczny klimat. Klasę dzielimy na grupy. Każda grupa otrzymuje kartkę z narysowanym środkiem kwiatu. Każdy uczeń dorysowuje jeden płatek i wpisuje w nim swoje inicjały. W następnej kolejności wymieniają informacje o sobie, np. co lubią robić w wolnym czasie i informacje umieszczają w swoim płatku. Potem wyszukują podobieństwa i w środek wpisują czynność, która się powtarza, czyli jest cechą charakterystyczną dla grupy. Na koniec każda grupa prezentuje swoje wyniki pracy.
3. WYSPA - metoda doskonaląca kontakty interpersonalne i pobudza aktywność twórczą.
Aby zastosować tę metody należy przybliżyć uczniom pojęcie „wyspy”. Następnie rozdać małe, kolorowe kartony, na których narysują swoją wysp i zaznaczą granice. Kolejnym zadaniem będzie narysowanie atrakcji znajdujących się na wyspach zgodnie z nadanymi nazwami. Potem każdy uczestnik opowie o niezwykłościach znajdujących się na jego wyspie w taki sposób, żeby zainteresować nią swoich kolegów. Na zakończenie mogą łączyć je w archipelagi ze względu na nazwy, atrakcje, itp. Można także wklejać je na niebieskie arkusze symbolizujące morze lub tworzyć dowolne połączenia, które zaproponują uczniowie.
4. ĆWIERĆLAND - metoda oparta jest na bajce o czterech krajach, tzw. landach. Świetnie nadaje się tam, gdzie integracja jest priorytetową sprawą w sensie społecznym i treści programowych. Klasę należy podzielić na cztery grupy za pomocą kartek w kolorze czerwonym, żółtym, niebieskim i zielonym. Następnie poprosić uczniów, aby nazajutrz do szkoły przyszli do szkoły ubrani w garderobę w wylosowanych kolorach (mogą być niektóre elementy garderoby). W następnym dniu nauki otrzymują kartoniki w odpowiadających im kolorach, które są nazwane paszportami. Ich zadaniem jest namalowanie własnego zdjęcia i wpisanie własnego imienia i nazwiska. Następnie wg określonego podziału tworzą własne państwa, które dekorują zgodnie z własnymi barwami (mogą być balony, bibuła, kwiaty, itp.) i układają program narodowy (tańce, hymn, śpiew, wiersze). Po prezentacji mają wykonać jadłospis potraw narodowych i przedstawić go pozostałym. Potem mieszkańcy poszczególnych landów powinni się wymienić swoimi barwami (bibuły, wstążki, balony), aby stać się kolorowymi i barwnymi narodami. Na zakończenie ustawiamy zaczarowane pudełko z podwójnym dnem (na spodzie są cukierki) po to, żeby uczestnicy wrzucali do niego rekwizyty (paszporty, dekoracje) i pomyśleli o jakimś życzeniu. Finałem spotkania są wspólne „czary” i mieszanie kolorów oraz słodki poczęstunek.
5.ŚLEPIEC - Uczniowie dobierają się parami jedna osoba gra rolę niewidomego, druga przewodnika. Na hasło prowadzącego pary równocześnie poruszają się po sali. Przewodnik pomaga osobie z zamkniętymi oczami wymijać realne i wyimaginowane przeszkody. Po jakimś czasie następuje zmiana ról; Potem zmienia się skład par.
6.GŁUCHY TELEFON - uczniowie dzielą się na dwie grupy i siadają w rzędach; prowadzący wręcza (lub szepcze do ucha) krótki tekst pierwszym osobom z rzędów; informacje uczestnicy przekazują szeptem do ucha osobom siedzącym obok i tak kolejno, aż do końca rzędów; ostatnie osoby powtarzają głośno to co usłyszały; końcowe wersje porównywane są z pierwowzorem
7. KRASNOLUDEK - Jest to najprostsza z technik integracyjnych, którą można stosować na różnych przedmiotach. Krasnoludek to pomoc w ręku dziecka. Może to być piłeczka, kolczatka, maskotka, czyli ”coś”, czym można rzucać ”coś”, co przyciąga wzrok i jest przyjemne w dotyku. Dzieci siedzą w kręgu, prowadzący trzyma w ręku ”krasnoludka” i proponuje dzieciom zabawę w kończenie zdań, np.: Krasnoludek jest………
8. PAJĘCZYNA LUB KŁĘBEK - Nazwa techniki pochodzi od efektu końcowego, który powstaje w wyniku zabawy dzieci z kłębkiem nici. Zabawy z kłębkiem mogą być stosowane na różne sposoby, dzieci mogą się przedstawiać, mówić coś o sobie, o kimś coś dobrego, lub kończyć zdanie, układać opowiadanie, wszystko zależy od pomysłu prowadzącego lub samych dzieci. Dzieci siedzą w kręgu. W prawej ręce prowadzący trzyma kłębek, nawija go na palec lewej ręki i rzuca do wybranego dziecka dodając pozytywną cechę na przykład: Rzucam do Basi, bo się ładnie uśmiecha. Po rzuceniu kłębka do wszystkich dzieci powstaje sieć, którą wykorzystuje się w dowolny sposób.
9. GRAFITTI - Jest to technika, którą można stosować na wiele różnych sposobów. Dzięki niej można wytworzyć i wzmocnić dobry klimat w grupie, kształcić u dzieci myślenie twórcze, oraz rozwiązywać problemy. Jest to dobry sposób na dzielenie się z innymi własnymi pomysłami i przyjmowanie innych pomysłów. W sali gdzie odbywają się zajęcia prowadzący wiesza kilka plakatów z rozpoczętymi zdaniami. Mam nadzieję, że lekcja będzie….Pani zapewni nam….Dzieci chodzą po sali i zgodnie ze swoimi odczuciami dopisują grubymi flamastrami niedokończone zdania.
1. J. Krzyżewska, Aktywizujące metody i techniki w edukacji, AU „Omega”, Suwałki 1998
2. D. Pomykała i M. Chomczyńska - Miliszkiewicz Polubić szkołę, WSiP, Warszawa 1995
3. K. Vopel, Gry i zabawy interakcyjne, „Jedność”, Kielce 1999