Dagmara Krysiak

BROŃ PALNA

Pojęcie, klasyfikacja i własności grupowe broni palnej

- bronią palną nazywamy urządzenie służące do wyrzucania z lufy pocisków za pomocą sprężonych gazów, które powstały podczas spalania materiału miotającego (prochu strzelniczego); w świetle tego ujęcia bronią palną nie jest broń pneumatyczna,

- dla celów kryminalistyki dokonuje się następujących podziałów broni

* według rodzaju lufy

a) broń o lufie gwintowanej

- krótka (rewolwery, pistolety),

- krótko - średnia (np. pistolety - maszynowe typu Uzi, Glauberyt, Skorpion),

- średnia (pistolety maszynowe),

- długa (karabinki, karabiny, sztucery myśliwskie)

b) broń o lufie gładkiej

- długa (dubeltówka),

- krótka (rakietnica sygnałowa),

c) broń o lufach kombinowanych

- gładkich i gwintowanych - dryling myśliwski,

* według przeznaczenia

- wojskowa broń strzelecka,

- broń myśliwska,

- broń sportowa,

- broń specjalnego przeznaczenia

* według producenta

a) broń typowa - produkowana seryjnie, fabrycznie,

b) broń nietypowa - przerabiana z typowej lub broń samodziałowa wyprodu-

kowana indywidualnie,

* według rodzaju substancji wyrzucanej z lufy

a) broń ostra,

b) broń gazowa

- pistolet to broń krótka z uchwytem umożliwiającym strzelanie z jednej ręki; współczesne są bronią automatyczną, z wymiennym magazynkiem z reguły umieszczonym w kolbie o pojemności kilku lub kilkunastu naboi; po strzale łuska naboju jest wyrzucana na zewnętrz przez okienko np. walthery, parabellum, Glock i inne,

- rewolwer to broń krótka, nieautomatyczna, powtarzalna, w której funkcje magazynka, a zarazem komór nabojowych pełni bębenek, w którym mieści się od 5 do 7 naboi, najczęściej 6; są zawsze gotowe do strzału nie trzeba ich odbezpieczać, łuska po strzale pozostaje w bębenku; np. Smith and Wesson, colty, nagany,

- kaliber broni to średnica jej lufy; w lufie gwintowanej kalibrem jest średnia mierzona między dwoma przeciwległymi polami,

- kaliber w większości krajów oznacza się milimetrach, w USA w częściach cala, a w UK w tysięcznych częściach cala,

- kaliber broni myśliwskiej gładkolufowej oznacza się liczbą kul ołowianych o średnicy lufy, których suma wynosi 1 funt; im kaliber oznaczony jest większą liczbą tym średnica lufy jest mniejsza;

- kaliber lufy broni strzeleckiej określa z zasady jednoznacznie kaliber pocisku, który z tej broni może być wystrzelony

Amunicja

- klasyfikacja amunicji uwzględnia: wymiary naboju, kaliber pocisku, jego kształt i wagę; dodatkowo uwzględnić można materiał, z którego został wykonany; cechy grupowe określa dodatkowo sposób zespolenia pocisku z łuską, kształt kryzy;

- w przypadku gdy przedmiotem badań jest tylko pocisk lub tylko łuska, znaczenie identyfikacyjne może mieć także budowa i skład chemiczny pocisku,

- zwykle jeden rodzaj amunicji może być stosowany do różnych rodzajów i typów broni,

- kąt i odległość na jaką łuski wyrzucane są z pistoletów po strzale jest dla danego typu broni stała - dysponując wystrzeloną łuską, znając miejsce, w którym stał strzelający i kierunek w jakim oddał strzał możemy wnioskować o typie broni,

Identyfikacja broni na podstawie wystrzelonego pocisku

- na pocisku stwierdzić można ślady broni z jakiej strzelano jak również przeszkód jakie pocisk napotkał,

- przewód lufy gwintowanej jest gwintowany w ostatniej fazie obróbki mechanicznej - nagwintowanie lufy ma więc cechy szczególne dla narzędzia - ma cechy grupowe i indywidualne,

- podczas wystrzału, przechodząc przez przewód, pocisk wrzyna się w pola gwintu lufy, przez co wprawiany jest w ruchu wirowo - postępowy; przewód lufy (gwint) pozostawia ślady na pancerzu pocisku

- badając pocisk możemy ustalić

a) w zakresie identyfikacji grupowej

- rodzaj amunicji,

- system broni, z której został wystrzelony,

b) w zakresie identyfikacji indywidualnej

- czy pocisk, został wystrzelony z konkretnego, zakwestionowanego egzemplarza,

- czy broń, z której pocisk wystrzelono, była już użyta w celach przestępczych,

- nie można jednak badać w ten sposób pocisków z luf gladkolufowych - brak jest bowiem śladu lufy; można pokusić się tylko o identyfikację szerokogrupową;

- przy broniach gładkolufowych istotne są natomiast do identyfikacji szerokogrupowej inne elementy naboju myśliwskiego, które wylatują z lufy wraz z pociskiem to zatyczki tekturowe i przybitka wojłokowa; zatyczka zawiera zazwyczaj numer śrutu, a jej średnia pozwala wnioskować o kalibrze broni

- badanie śladów na pocisku dokonuje się przy pomocy mikroskopu stereoskopowego, zaś badania porównawcze przy pomocy mikroskopu porównawczego

Identyfikacja broni na podstawie łuski

- mechanizm oddania strzału jak i załadowania broni pozostawia niekiedy ślady na łusce,

- w momencie ładowania - ślady krawędzi magazynka lub podajnika,

- w momencie wprowadzania naboju do komory nabojowej - zarysowania uszkodzonym fragmentem dolnej części trzonu zamkowego,

- pazur wyciągu zaskakując na kryzę łuski pozostawia wyraźny ślad,

- najwyraźniejsze ślady to ślady uderzenia grotu iglicy w spłonkę, zostawiając swój wyraźny ślad, odwzorowując kształt zakończenia grotu i jego szlif,

- podczas wyrywania pocisku z łuski, ciśnienie gazów z równą siłą przypiera dno łuski do zamykającego od tyłu lufę czółka trzonu zamkowego; odciska się najwyraźniejszy ślad szlif czółka trzonu zamkowego,

- widoczny jest także ślad wyrzutnika, który powstaje w momencie wyrzucania łuski przez okienko,

- możliwe jest także uderzenie łuski o krawędź okienka,

- dla wstępnej identyfikacji grupowej bada się wzajemną konfigurację śladów pazura wyciągu i wyrzutnika (zdradza to wzajemne usytuowanie części broni; jest to cecha konstrukcyjna broni)

- liczba śladów na łusce naboju z rewolweru jest mniejsza - ślad grota iglicy i ślady komory nabojowej

- łuski nie znajdziemy, gdy

* strzelano z broni nie wyrzucającej łusek (dubeltówka, dryling, rewolwer),

* zabrano ją z miejsca zdarzenia,

* zastosowano chwytak do łusek,

* amunicja nie posiadała łuski,

Określenie odległości i kierunku strzału

- określenie odległości i kąta strzału na podstawie dwóch stałych punktów przestrzałowych,

- przestrzelina szyby ma charakterystyczny kształt - stożka o ściętym wierzchołku, skierowanym w kierunku, z którego padł strzał

- badanie przestrzelin pozwala niekiedy na ocenę, czy strzał padł z bliskiej odległości, a jeśli tak, to na względnie precyzyjną ocenę odległości

- tatuaż prochowy - ziarna nieopalonego prochu wbite w naskórek; sugeruje, że strzelano z odległości nie większej niż 40-50 cm przy broni krótkiej; 60-80 przy długiej

Identyfikacja strzelającego

- naturalnie ślady daktyloskopijne, mikroślady np. włókien, podłoża, ślady biologiczne,

- produkty spalania przy wystrzale gunshot residue osadzają się na dłoni strzelca; wielkość takiego śladu zależy od wielu czynników - rodzaj broni, typ, konstrukcja, stan techniczny, amunicja, liczba strzałów, sposób trzymania broni;

- badania gunshot residue mają sens tylko na krótko po strzale, bo wiadomo, że podczas pracy, mycia rąk, ślady te się zacierają,

- metody wykrywania śladu na skórze strzelca są nastawione albo na szukanie i badanie składników nieorganicznych albo organicznych:

a) metody chemigraficzne - testy barwne - test parafinowy (na parafinowy odlew nakłada się dwufenyloaminę, ślad prochu zabarwi się na niebiesko), odmiana testu parafinowego, w którym obmywamy ewentualny ślad watą nasączoną wodą destylowaną, a następnie watę poddaje się pod działanie roztworu dwufenyloaminy; obie metody są nieswoiste; także metoda Griessa,

b) metody badania składników organicznych - elektroliza kapilarna, spektrometria masowa

- istotne jest także wykrycie śladów metalu na rękach podejrzanego.

Zabezpieczanie broni palnej i amunicji oraz śladów jej użycia do badań

- broń i amunicję należy opisać w protokole (oględzin, przeszukania),

- opis powinien być uzupełniony dokumentacją fotograficzną,

- broń umieszcza się w pudełku kartonowym (plastikowym, drewnianym), tak aby broń była unieruchomiona; przed zapakowaniem można ją owinąć miękką, czystą tkaniną i okleić taśmą,

- łuska zabezpiecza się, zawijając je w miękką tkaninę lub papier i umieszcza w specjalnej kopercie foliowej albo w pustym pudełku po zapałkach,

- pociski wyjęte z ciała ludzkiego należy spłukać wodą, osuszyć i postąpić tak samo jak z łuską (jeśli płaszcz pocisku jest stalowy, możnego zabezpieczyć wazeliną przed rdzą),

- ślady przestrzelin na tkaninie - ślad należy przełożyć białym papierem, a potem tak złożyć tkaninę, aby złamać ją w miejscu, gdzie znajduje się ślad przestrzeliny, całość powinno się zapakować do dużej koperty papierowej lub worka foliowego, ewentualnie do kartonu

Kartoteki i zbiory broni palnej, pocisków i łusek

- Centralnym Laboratorium Kryminalistycznym KGP prowadzone są:

* centralna kartoteka broni utraconej - która gromadzi meldunki z jednostek policyjnych i wojskowych oraz innych formacji uzbrojonych o przypadkach utracenia broni legalnie posiadanej; do takiego meldunku dołącza się 3 łuski odstrzelone z takiego egzemplarza broni,

* krajowy zbiór łusek i pocisków - prowadzony w Polsce centralnie przez Policję; zawiera łuski i pociski znalezione w miejscach zdarzeń pochodzące z broni niezidentyfikowanej oraz łuski z broni objętej ewidencją,

* zbiory wzorców broni i amunicji - muzea broni - gromadzone przede wszystkim w CLK KGP, w laboratoriach kryminalistycznych komend wojewódzkich policji, w niektórych placówkach akademickich

---