Pojęcie rozwoju psychoruchowego rozumiemy jako proces rozwoju (ciąg zmian progresywnych), w którym motoryka jest ściśle powiązana z psychiką (całokształtem czynności poznawczych i emocjonalno- motywacyjnych). Rozwój psychomotoryczny postępuje od chwili urodzenia się dziecka i przechodzi przez kolejne stadia, w których dziecko prezentuje określony poziom sprawności funkcji psychomotorycznych. Tempo rozwoju jest to szybkość, z jaka dokonują się w organizmie i psychice dziecka różnorodne zmiany progresywne. Wyróżnia się 3 modele o różnym tempie rozwoju: 1) WR < WŻ - model rozwoju przebiegający z opóźnieniem (rozwój opóźniony), wiek rozwoju jest wtedy niższy niż wiek życia dziecka, 2) WR > WŻ -rozwój przyspieszony, globalne przyspieszenie tempa rozwoju psychoruchowego, wiek rozwoju jest wyższy niż wiek życia, 3) WR=WŻ- rozwój prawidłowy. Przeciętne tempo rozwoju, wiek rozwoju odpowiada wiekowi życia dziecka. Te trzy modele maja wspólna cechę, a mianowicie w każdym przypadku rozwój wszystkich czynności psychomotorycznych odbywał się z taka samą szybkością. Rytm rozwoju jest to stopień harmonii zmian progresywnych, jakie dokonują się w organizmie i psychice dziecka, a więc w poszczególnych sferach rozwoju. Rozróżnia się główne dwa typy modeli rozwoju ze względu na rytm: 1. harmonijny rytm rozwoju i 2. nieharmonijny rytm rozwoju. Pierwszy dzieli się na: a) rozwój harmonijny o przeciętnym tempie, b) rozwój harmonijnie (globalnie) opóźniony, c) rozwój harmonijnie (globalnie) przyspieszony. W drugim natomiast wyróżniamy: a) opóźnienie rozwoju czynności ruchowych, podczas gdy pozostałe czynności rozwijają się w tempie odpowiednim do wieku życia - WR ≤ WŻ- rozwój parcjalnie opóźniony lub głębszym fragmentarycznym opóźnieniem, na tle globalnie opóźnionego rozwoju. b) model rozwoju nieharmonijnego charakteryzujący się parcjalnym lub fragmentarycznym przyspieszeniem rozwoju w zakresie jakiejś funkcji, można go określić formułą: WR ≥ WŻ. c) model nieharmonijnego rozwoju charakteryzujący się różnym tempem rozwoju wszystkich funkcji, np. gdy jedne rozwijają się z opóźnieniem a inne z przyspieszeniem , formuła dla tego modelu jest następująca: WR <> WŻ. Dynamika rozwoju jest to stopień stałości tempa rozwoju w dotychczasowym przebiegu rozwoju psychoruchowego. Tu również istnieją modele rozwoju, w poprzednich modelach rozwój psychomotoryczny przebiegał stale w tym samym tempie, jednak wskutek czynników środowiskowych i okresowych stanów chorobowych, tempo rozwoju może się zmieniać. Generalnie podział jest na: 1. stałe tempo rozwoju: a) rozwój jednostajny o przeciętnym tempie, b) rozwój jednostajnie opóźniony, c) rozwój jednostajnie przyśpieszony; 2) zmienne tempo rozwoju- rozwój niejednostajny: a) trwała zmiana tempa rozwoju( regresja postępująca, trwały zastój w rozwoju, okre3sowy zastój w rozwoju, okresowa regresja, zwolnienie tempa rozwoju, przyspieszenie tempa rozwoju), b) nietrwała zmiana tempa rozwoju ( we wczesnym okresie: okresowe opóźnienie, okresowe przyspieszenie, w późniejszym okresie: okresowe opóźnienie, okresowe przyspieszenie, w różnych okresach: wielokrotne opóźnienie, wielokrotne przyspieszenie, wielokrotne zmiany tempa rozwoju).
BIOLOGICZNE PRZYCZYNY ZABURZEŃ ROZWOJU DZIECKA: a)czynniki bezpośrednio uszkadzające c.u.n. : 1. wskutek działania czynników genetycznych: *przed zapłodnieniem na komórkę rozrodczą to: nieprawidłowe geny od rodziców, które są nosicielami cech chorobowych- genopatie lub anomalie niezapłodnionych komórek rozrodczych (m.in. chromosomów) jednego lub obojga rodziców- gametopatie(m.in. chromosomopatie). * po zapłodnieniu to: nieprawidłowy podział zapłodnionego jaja, zaburzenia rozwoju zapłodnionej komórki (m.in. anomalie chromosomów) - blastopatie (m.in. chromosomopatie). 2. wskutek działania patogennych czynników na zarodek (embriopatie) i płód (fetopatie): * wirusy- embriopatie (fetopatie) wirusowe;* bakterie- embriopatie (fetopatie) bakteryjne; * naświetlenia- embriopatie (fetopatie) aktyniczne; * środki toksyczne- embriopatie (fetopatie) toksyczne;* konflikt serologiczny- embriopatia (fetopatie) wskutek choroby cytotoksycznej; * zakażenia przez pasożyty (m.in. taksoplazmą gondi) i niedobory pokarmowe i witaminowe- embriopatie (fetopatie) wskutek awitaminozy i dystrofii wewnątrzmacicznej;* zaburzenia w krążeniu- embriopatie (fetopatie) wskutek niedotlenienia i anemizacji. 3. wskutek działania patogennych czynników w okresie porodu: * bezpośredni uraz czaszki- encefalopatie okołoporodowe * wylewy śródczaszkowe wskutek urazu- jw. * zaburzenia w krążeniu płodowym (zamartwica)- jw. * środki toksyczne podawane matce- jw. 4. wskutek działania czynników patogennych po urodzeniu dziecka: * urazy; * infekcje wirusowe i bakteryjne; * intoksykacje; * zaburzenia metabolizmu; * zaburzenia hormonalne; * niektóre schorzenia somatyczne—encefalopatie wczesnodziecięce lub określone zespoły zaburzeń psychoneurologicznych.