PPP, W-2.
Wrażenia
A.Plan
1.Pojęcie wrażeń
1.1.Specyficzne znaczenie w PPP
1.2.Cechy
1.3.Wrażenia a spostrzeżenia
2.Rodzaje wrażeń
2.1.Podział analizatorów
2.2.Bodźce-analizatory-wrażenia
3.Prawidłowości
3.1.Progi wrażliwości
3.2.Progi czułości
2.3.Przykłady wykorzystania wiedzy o progach
3.3.1.Problem reklamy podprogowej
3.3.2.Progi różnicy a maksymalizacja zysku w działalności marketingowej
3.4.Adaptacja sensoryczna.
3.5.Wzajemne oddziaływanie wrażeń
3.6. Synestezja
B. Niektóre informacje wprowadzające
1.Pojęcie wrażeń
1.1.Specyficzne znaczenie w PPP
Termin używany jest w wielu znaczeniach. W mowie potocznej, chodzi raczej o emocje.
W psychologii społecznej - luźne przekonanie lub sąd, np. wrażenia tworzenie- scalanie różnych fragmentarycznych informacji o człowieku, ich scalanie. Wywieranie wrażeń- dążenie do wydawania się wiarygodnym.
W psychologii poznawczej:
Falkowski: „Psychologowie określają wrażenia jako doświadczenie lub recepcję prostych właściwości bodźców, takich jak na przykład jasność, kolor, głośność czy siła dotyku.”
Gdy odbieramy wrażenia w czystej postaci, to poznajemy tylko pojedyncze cechy przedmiotów czy zjawisk, które bezpośrednio działają na nasze receptory. Informacje te mają formę np.: „coś zimnego ...”, coś śliskiego...”, „coś słodkiego....” itp.
1.2.Cechy
1)modalność, cecha rzeczywistości jaka poznajemy, np. zapach, smak, barwa itp.);
2)jakość, właściwość różniąca wrażenia tego samego rodzaju, np. czerwień, zieleń, fiolet itp.);
3)intensywność, właściwość różniąca wrażenia tego samego rodzaju, wynikająca z ilości energii bodźca (np. lekko czerwone—bardzo czerwone; intensywność dźwięku);
4)trwanie, właściwość zależna od czasu trwania bodźca.
1.3.Wrażenia a spostrzeżenia
Wrażenia mają ścisły związek ze spostrzeżeniami. Spostrzeżenie to psychiczny obraz (czyli zespół cech) przedmiotu czy zjawiska, które aktualnie działa na nasze receptory.
Podobieństwa: |
Są to procesy poznawcze |
Powstają przy bezpośrednim działaniu bodźca |
Są to procesy sensoryczne |
Różnice: |
Różnią się pod względem złożoności; Wrażenia monosensoryczne, Spostrzeżenia-wielosensoryczne |
2.Rodzaje wrażeń
Wyróżnia się takie rodzaje wrażeń, jakie są receptory.
2.1.Podział analizatorów
Analizator składa się z trzech części: receptor, nerw czuciowy, ośrodek w korze mózgowej.
ANALIZATORY
INTEROANALIZATORY EKSTEROANALIZATORY
1.Visceroanalizatory 3.Kontaktoanalizatory
trawienne dotykowe
oddechowe termiczne
krążeniowe smakowe
wydzielnicze bólowe
seksualne
bólowe
2.Locoanalizatory 4.Teleanalizatory
równowagi węchowe
ruchowe wzrokowe
bólowe słuchowe
bólowe
2.2.Bodźce-analizatory-wrażenia
Bodziec-Receptor-Wrażenie (zestawienie wg. W.Szewczuka)
Bodziec |
Receptor |
Wrażenie-spostrzeżenie |
Promieniowanie świetlne (390-710 ) |
Pręciki i czopki siatkówki |
Jasności i barwy |
Drganie powietrza (16-20000/s |
Komórki włoskowe na membranie ucha wewnętrznego |
Głosy i wibracje ciała |
Cząsteczki substancji w powietrzu |
Komórki plamki węchowej |
Zapachy |
Cząsteczki substancji w roztworze |
Komórki kubków smakowych języka |
Smaki |
Nacisk mechaniczny. Ciągnienie |
Ciałka Meissnera Ciałka Paciniego |
Twardość i gładkość |
Zmiany termiczne |
Ciałka Krausego Ciałka Ruffiniego |
Ciepłota |
Silny ucisk |
Wolne zakończenia nerwowe |
Ból |
Ucisk i ciągnienie |
Komórki wrzecionowe w mięśniach, ścięgnach i stawach |
Położenie ruchomych części ciała |
Zmiany mechaniczne wolnych ciał |
Komórki przedsionka i kanałów półkolistych |
Stany równowagi |
Ucisk, napięcia i zmiany chemiczne w narządach wewnętrznych |
Komórki nie wyspecjalizowane |
Napięcie, ból, duszność, głód, sytość, nudność i rozkosz |
|
|
|
3.Prawidłowości
3.1.Progi wrażliwości
Nie każdy bodziec wywołuje wrażenie; zarówno zbyt słabe bodźce, jak i zbyt silne nie powodują specyficznych wrażeń.
Progi absolutne- dolny i górny
Próg dolny- najmniejsza siła bodźca, czyli ilość energii, zdolna do wywołania reakcji receptora (impulsu nerwowego) i powstania ledwo zauważalnego wrażenia.
Próg górny, to maksymalna siła bodźca, która jeszcze wywołuje wrażenie danej modalności, ale jej zwiększenie może prowadzić do powstania bólu w danym receptorze.
Prawo Webera_Fechnera - zależności między siłą bodźca działającego na receptory, a siłą wywołanego przez nie wrażenia.
Metody określania progów zmysłowych:
-metoda dostosowywania; O.B. sama poszukuje takiej siły bodźca, która dopiero zaczyna wywoływać wrażenie (względnie odwrotnie);
-metoda granic; OB. Eksponuje się bodźce kolejno, wzdłuż określonego kontinuum fizycznego w kolejności wstępującej i zstępującej (np. co 1,5 dB)
Rozważ sytuację:
Mamy trzech osobników, którzy różnią się nieco pod względem słyszenia słabych dźwięków, a mianowicie:
X- zaczyna słyszeć dźwięki o sile 22 drgań na sekundę;
Y- słyszy dźwięki o sile 16 drgań na sek.;
Z - zdolny jest usłyszeć dźwięki nawet o sile 12 drgań na sek.
Pytania do powyższej sytuacji.
1)Która z tych osób ma najniższy absolutny dolny próg wrażliwości słuchowej?
2) W obecności tych trzech osób eksponowano bodziec słuchowy o sile 16 drgań na sek.
-Dla której osoby był to bodziec podprogowy?
- Dla której osoby był to bodziec nadprogowy?
- Dla której osoby był to bodziec progowy?
- Która z tych osób ma największą wrażliwość słuchową (gdy przyjmiemy założenie, że ich górne progi wrażliwości słuchowej są równe)?
3.2.Progi czułości
To inaczej progi różnicy. Chodzi tu o zdolność odzwierciedlenia najmniejszej różnicy między dwoma bodźcami, np. między dwoma odcieniami jednej i tej samej barwy.
Sfera niepewności: obszar dużej fluktuacji sensorycznej, wyrażający się zmiennością progów wrażliwości i czułości. Fluktuacja sensoryczna jest wynikiem subiektywnego nastawienia człowieka oraz obecnością szumów informacyjnych; nazywana jest również efektem sensorycznym
Detekcja sygnałów.
W roku 1954 Tanner i Swets opracowali teorię detekcji sygnałów (TDS); inaczej jest to teoria wykrywania sygnałów. Wykrywanie słabego bodźca.....
2.3.Przykłady wykorzystania wiedzy o progach
3.3.1.Problem reklamy podprogowej
3.3.2.Progi różnicy a maksymalizacja zysku w działalności marketingowej
3.4.Adaptacja sensoryczna.
Gdy bodziec działa długo, następuje zmiana wrażliwości w stosunku do tego bodźca; z reguły jest to osłabienie wrażenia.
3.5.Wzajemne oddziaływanie wrażeń
3.6. Synestezja
zjawisko, gdy pobudzanie jednych zmysłów powoduje powstawanie wrażenia w innych zmysłach (wrażenia o innej modalności).
Np. niskie dźwięki dają wrażenie miękkości, wysokie - ostrości; kolor niebieski odczuwamy jako zimny, a czerwony jako ciepły. Pod wpływem muzyki człowiek widzi kolory (obrazy) i odwrotnie. (chromestezja).
C. Przykłady zadań sprawdzających
Część A. Jest to test „Prawda-fałsz”, czyli „plus-minus”.
Na miejsce kropek, przed każdym stwierdzeniem, napisać T (tak) albo „+”, gdy stwierdzenie to jest prawdziwe. Gdy stwierdzenie to jest błędne, to napisz N (nie) albo „- „ (minus).
.........Wrażenia to doznania zmysłowe, które zawsze są wywoływane przez bodźce zewnętrzne.
.........Próg absolutny to maksymalna wielkość wrażenia, jakie organizm może znieść.
.........Prawo Webera mówi, że w miarę jak wzrasta intensywność bodźców, coraz mniejsza różnica między nimi wystarcza do ich rozróżnienia.
.........Źrenica jest tą częścią oka, od której zależy jego barwa.
.........Z przykładem zjawiska stałości spostrzegania kształtu mamy do czynienia na przykład wtedy, gdy patrzymy na zamykające się drzwi.
.........Przykładem synestezji może być; działając dźwiękiem otrzymujemy wrażenia wzrokowe.
.........Konstruktywistyczna teoria percepcji zakłada, że spostrzeganie wymaga czegoś więcej niż same wrażenia, które odbieramy za pomocą receptorów.
.........U człowieka całkowicie niewidomego od urodzenia nie ma spostrzeżeń.
.........Złudzenie to inaczej halucynacja.
.........Próg różnicy, to inaczej próg absolutny wrażliwości.
.........Bodźce nadprogowe nie wywołują wrażeń uświadamianych przez podmiot.
.........Bodźce progowe są dla każdego człowieka wielkościami stałymi.
........Ból jest wrażeniem.
........ Adaptacja sensoryczna polega na rozwijaniu naszej wrażliwości poprzez ćwiczenia, np. farbiarze rozpoznają dużo odcieni jednego koloru.
Część B. Test wyboru; należy wskazać najlepszą odpowiedź spośród czterech podanych
1. Która osoba A, B, C czy D używa słowa „wrażenie” zgodnie z psychologiczną definicją?
Powiedział: Ujrzałem różę, jej czerwień wywarła na mnie silne wrażenie.
Powiedział: Mam wrażenie, że to zadanie da się rozwiązać stosując twierdzenie Pitagorasa. Tego typu przeczucia nigdy mnie nie zawodzą.
Powiedział: Było ciemno, więc poruszałem się po omacku. W pewnym momencie dotknąłem czegoś i odczułem wrażenie zimna.
Powiedział: Byłem w teatrze i oglądany spektakl wywarł na mnie silne wrażenie. Teatr zawsze sprawia na mnie wrażenie obcowania z czymś niezwykłym.
2. Wskaż najlepszy przykład wrażenia:
Z wrażeniem mamy do czynienia wówczas, gdy możemy poznać jedną jedyną cechę czegoś; np. nauczyciel zetknął się z nowym uczniem i odniósł wrażenie, że ma on niski poziom inteligencji.
Gdy wiem tylko tyle o Marsie, że temperatura jego powierzchni wynosi 230 stopni Kalwina.
Z wrażeniami mamy do czynienia np. u owadów, które poszukują pokarmu na kwiatach o określonych kolorach.
Gdy patrzę na drzewo i widzę jego zielone liście.
3.Najmniejszą wykrywalną przez danego osobnika różnicę pomiędzy dwoma bodźcami w psychologii nazywa się:
a)dostrzegalną różnicą, b)poziomem różnicowania,
c)progiem różnicy, d)ledwie dostrzegalnym progiem.