Efektywne i skuteczne przywództwo
"Jest faktem, że niektórzy ludzie mają wrodzoną wyższość, która zapewnia im dominujący wpływ i w sposób bezbłędny nadaje im przywódcze piętno"
Wśród najważniejszych umiejętności pożądanych w zmieniającym się świecie są umiejętności przywódcze. Przywództwo jest najbardziej potrzebne w czasie niepewności, braku stabilności lub w czasach gwałtownych zmian społeczno-ekonomicznych. W takich sytuacjach ludzie najbardziej potrzebują jasno wytyczonego kierunku, czegoś co odwróci ich uwagę od bieżących niepokojów związanych z egzystencją i jednocześnie połączy wszystkich we wspólnym wysiłku osiągnięcia stanu pożądanego i oczekiwanego, realizacji wizji przyszłości lub przybliżenia się do niej w sposób zauważalny.
Potrzeba przywództwa staje się coraz bardziej oczywista w miarę jak próbujemy dostosować się do narastających zmian w społeczeństwie i w miejscu pracy. Z upływem czasu próbujemy znaleźć własne przeznaczenie, cel i sens działania, znaleźć przewodnik dla nas samych, naszych organizacji i społeczności samorządowych. Stąd skuteczne przewodzenie staje się niezbędną oczywistością.
CZYM JEST PRZYWÓDZTWO?
Przywództwo kierownicze jest określane jako proces kierowania i wpływania na działalność członków grupy, związaną z jej zadaniami.
Jest to model zarządzania przede wszystkim przez stwarzanie pracownikom nowych, fascynujących wizji, przez inspirowanie specjalistów, dzielenie się informacją, jest to umiejętność wzbudzenia entuzjazmu i oddania, umiejętność właściwego wykorzystania przez kierowników energii, którą wzbudzają u innych.
Przywództwo, nie może istnieć w oderwaniu od innych ludzi - podwładnych lub zwolenników. Przewodzenie ma sens tylko wówczas, gdy podwładni podporządkują się i umożliwią proces przewodzenia.
Przywództwo wynika z nierównego podziału władzy - przywódca ma większą władzę ( władzę nagradzania, władzę wymuszania, władzę z mocy prawa, władzę odniesienia, władzę ekspercką ), mogą na wiele sposobów wpływać na działania podwładnych, chociaż członkowie grupy również nie są władzy pozbawieni - mogą na wiele sposobów kształtować działania grupowe.
Umiejętność korzystania z rozmaitych postaci władzy pozwala w różny sposób wywierać wpływ na członków grupy. ( kierownicy na tym samym szczeblu hierarchii i o takiej samej władzy z mocy prawa w różny sposób korzystają z władzy nagradzania, wymuszania, odniesienia i eksperckiej)
Przywództwo ma związek z wartościami, z etyką. Wymaga dostarczania dostatecznie wielu informacji o różnych możliwościach działania, aby stronnicy mogli dokonać rozsądnego wyboru, kiedy nadejdzie czas reagowania na propozycje przywódcy. Wskazane jest by przywódcy byli prawdziwymi nauczycielami etyki - ponieważ ludzie chętniej uczą się od osób szanowanych i podziwianych.
CECHY PRZYWÓDCZE
Przywództwo jest blisko związane z kierowaniem i odgrywa w nim dużą rolę, jest ono jednak odmiennym pojęciem. Aby zrozumieć, na czym polega przywództwo, przyjrzyjmy się cechom prawdziwych przywódców.
Przywódca - innymi słowy - lider- to:
Osoba, która opanowała sztukę stwarzania wizji, które są w stanie zainteresować pracowników, zainspirować, pociągnąć
To twórca prawdziwej komunikacji, opartej na słowach, które oznaczają dla ludzi coś ważnego
Osoba budząca zaufanie dzięki swej determinacji, cierpliwości i wierze
Psychologowie i naukowcy usiłowali określić osobiste cechy przywódców, na podstawie badań cech osób, które zrobiły karierę, wielkie pieniądze, zyskały sławę bądź władzę. Przywódcy cechowali się: inteligencją, bystrością i pewnością siebie.
Co zaskakujące - okazało się, iż inteligencja znacznie mniej się przydaje w zdobywaniu ludzkiej sympatii, przyjaźni, pozycji społecznej, towarzyskiej -
i nie jest najważniejszym przymiotem prawdziwych przywódców.
Badacze doszli do wniosku, iż najważniejsze są umiejętności nazywane kompetencjami społecznymi .
Według Warrena Bennisa (1997), do kluczowych umiejętności społecznych dziewięćdziesięciu najwybitniejszych przywódców na świecie należą:
Umiejętność zaakceptowania ludzi takimi, jacy są, „wejścia w ich skórę”, nieosądzania ich, lecz rozumienia
Umiejętność bazowania na tym, co dzieje się w danej chwili, bez ciągłego odwoływania się do przeszłości i rozpatrywania błędów
Umiejętność traktowania najbliższych pracowników z taką samą atencją i uwagą, jaką obdarzamy klientów i obcych, oraz umiejętność ciągłego uczenia się od nich
Umiejętność obywania się bez stałej aprobaty, poklasku i potakiwania ze strony podwładnych i otoczenia
Definiując EFEKTYWNE PRZYWÓDZTWO ważne jest rozróżnienie pomiędzy:
liderem,
przywództwem a
przewodzeniem.
Pozycją lidera jest rola w jakimś systemie, grupie. Osoba posiadająca formalną rolę lidera może mieć lub nie umiejętności lub zdolności przywódcze lub być zdolna do przewodzenia lub też nie. Przywództwo jest odnoszone raczej do osobistych umiejętności i zdolności oraz stopnia, w jaki wpływa na innych. Przewodzenie jest rezultatem i połączeniem roli i zdolności przywódczych do wpływania na innych w konkretny sposób.
Często opis efektywnego przywództwa podkreśla to, co jest skuteczne w poszczególnych firmach, kulturach lub otoczeniu. Jednakże działanie, styl lub charakterystyka dobrego przywódcy w jednym kontekście może być nieefektywna a nawet destrukcyjna w innym kontekście.
Pojawiło się wiele zamieszania w badaniach nad przywództwem, ponieważ są trzy fundamentalnie różne perspektywy przywództwa (Nicholls 1988): Meta-, Macro- i Micro-Przywództwo.
Meta-przywództwo łączy jednostki poprzez wizję lidera ze środowiskiem. Działając uwalnia energię i tworzy entuzjastycznych zwolenników podążających za generalną ideą.
Macro-przywództwo, którego wkład w tworzenie sukcesu organizacji jest wypełniony poprzez znalezienie kierunku oraz budowanie kultury organizacyjnej. Znalezienie kierunku może być spostrzegane również jako znalezienie drogi do osiągnięcia sukcesu.
Przywództwo opiera się głównie na udzieleniu odpowiedzi współpracownikom na następujące pytania: po co istnieje organizacja? Gdzie jest moje miejsce w organizacji? Jak jestem wartościowany, oceniany? Czego się ode mnie oczekuje. Dlaczego powinienem przyjąć zobowiązanie pracy? W trakcie takiego procesu przywódca tworzy zobowiązanie (lub nie) członków zespołu.
W odróżnieniu od dwóch poprzednich micro-przywództwo koncentruje się na wyborze określonego stylu przywództwa dla tworzenia odpowiedniej atmosfery w miejscu pracy i utrzymania współpracy dla wykonania zadania dopasowując styl zarówno jeśli chodzi o zachowania w relacjach między ludźmi, jak też zachowania w osiąganiu celów.
Wybór przywództwa wymaga zaangażowania i połączonych w tym samym stopniu trzech różnych zależności przywódczych. Typowe przywództwo jest zatem umiejscowione w konkretnym przypadku i jego celem jest zawsze prowadzenie innych do osiągnięcia celu.
Tak więc przywództwo wymaga różnych umiejętności: zarówno osobistych, ale też umiejętności tworzenia relacji, umiejętności myślenia systematycznego, uporządkowanego oraz myślenia strategicznego.
Umiejętności osobiste wskazują na sposób w jaki przywództwo ukazuje się innym w poszczególnych sytuacjach. Pozwalają one wybrać lub generować najbardziej odpowiedni stan, postawę, kryteria i strategię z jakimi pojawia się w określonej sytuacji. Inaczej mówiąc, umiejętności osobiste są procesem, w trakcie którego przywódca potrafi sam siebie kreować, sam siebie prowadzić.
Umiejętności tworzenia relacji są związane ze zdolnościami zrozumienia, motywowania i porozumiewania się z innymi ludźmi. Jest to zdolność wczucia się w model postrzegania rzeczywistości innej osoby, rozpoznania sytuacji problemowej i przeszkód oraz zrozumienia problemu, w jakim organizacja i współpracownicy poruszają się.
Umiejętności strategicznego myślenia są niezbędne do osiągnięcia określonych celów . Strategiczne myślenie angażuje zdolność określenia stanu pożądanego, oszacowania stanu początkowego i nakreślenia nawigacji drogi, która ma prowadzić od stanu początkowego do stanu pożądanego. Kluczowym elementem w myśleniu strategicznym jest określenie, jakimi operacjami myślowymi będziemy się posługiwać dla najbardziej efektywnego poruszania się ze stanu początkowego do pożądanego.
Umiejętność myślenia systematycznego (uporządkowanego) jest używana do definiowania i zrozumienia sytuacji problemowej, w jakiej przywódca i współpracownicy współdziałają. Myślenie systematyczne jest podstawą do umiejętności efektywnego rozwiązywania problemów i zdolności tworzenia zespołu. Zdolność systematycznego myślenia jest prawdopodobnie w praktycznym i konkretnym zastosowaniu najbardziej dojrzałą cechą przywódcy.
Podsumowując: efektywne przywództwo jest sumą zaangażowania wszystkich wymienionych elementów, które tworzą całość istoty przywództwa w konkretnej sytuacji i środowisku.