Służba cywilna Polsce

W celu zapewnienia w sposób bezstronny i profesjonalny realizacji zadań przez organy administracji została powołana przez ustawodawcę tzw. Służba cywilna. Ponieważ praca w administracji ma specyficzny charakter, słusznym zdaje się powołanie profesjonalnych, wyspecjalizowanych służb, działających w imię ogólnego interesu. Służba cywilna ma na celu zapewnieniu bezstronności i lojalności organów administracyjnych zwłaszcza w sytuacjach braku stabilizacji politycznej w państwie lub podczas zmian ekip rządzących.

Zasady oraz cele działania służby cywilnej określone są w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 21997 r. oraz w ustawie z dnia 18 grudnia 1998 r. o służbie cywilnej. Głównymi zasadami obowiązującymi pracowników służby cywilnej są zasada: rzetelności, profesjonalizmu, bezstronności, zasada stania na straży interesu grupowego bądź jednostkowego oraz zasada neutralności politycznej co w praktyce oznacza brak publicznego manifestowania poglądów politycznych. Jedną charakterystycznych cech pracy w służbie cywilnej jest rezygnacja z działalności politycznej.

Osoby zatrudnione w służbie cywilnej zajmują stanowiska w urzędach administracji rządowej w tym: Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, w urzędach ministrów i przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów oraz urzędów centralnych organów administracji rządowej, w urzędach wojewódzkich a także w Rządowym Centrum Studiów Strategicznych, komendach, inspektoratach i innych jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników powiatowych służb inspekcji i straży.

W roku 1999 na terenie Polski istniało około 900 urzędów, które podlegały ministrom lub centralnym urzędom administracji rządowej oraz około 1440 zespolonych wojewódzkich urzędów służb, inspekcji i straży.

ORGANIZACJA SŁUŻBY CYWILNEJ

Zatrudnienie w służbie cywilnej ma dwojaki charakter; w jej skład wchodzą pracownicy służby cywilnej oraz urzędnicy służby cywilnej. Zarówno ich status zawodowy jak sposób ich zatrudnienia znacznie różnią się od siebie.

Poprzez pracowników służby cywilnej rozumiemy wszystkie te osoby, które SA zatrudnione w urzędach administracji rządowej, a które nie są urzędnikami służby cywilnej. Zatrudnieni SA oni na podstawie umowy o prac na czas nieokreślony lub określony, jednakże nie dłuższy niż trzy lata. W przypadku zatrudnienia na czas określony okres wypowiedzenia umowy wynosi dwa tygodnie.

Urzędnikami służby cywilnej są natomiast osoby, które przeszły przez postępowanie kwalifikacyjne, przeprowadzane corocznie przez szefa Służby Cywilnej. Postępowanie to ma na celu weryfikacje kwalifikacji oraz predyspozycji kandydatów ubiegających się o stanowisko urzędnika służby cywilnej. Jedynie absolwenci Krajowej Szkoły administracji Publicznej nie mają obowiązku brać udziału w powyższym postępowaniu. Urzędnicy zatrudnieni są w korpusie służby cywilnej na podstawie mianowania, którego dokonuje, w imieniu państwa, Szef Służby Cywilnej.

SZEF SŁUŻBY CYWILNEJ

Prezes Rady Ministrów powołuje na pięcioletnią kadencje szefa Służby Cywilnej, spośród urzędników służby cywilnej. Szef jest organem administracji rządowej i podlega bezpośrednio Prezesowi rady Ministrów. Skrócenie kadencji Szefa służby Cywilnej następuje w wyniku rezygnacji ze stanowiska lub utraty zdolności do pełnienia obowiązków na skutek choroby trwającej co najmniej 6 miesięcy lub też w wyniku odwołania przez Prezesa rady Ministrów ze względu na brak wymaganych warunków, jakie powinien spełniać urzędnik służby cywilnej. Odwołanie uzależnione jest od zgody co najmniej 2/3 składy Rady Służby Cywilnej.

Szef Służby Cywilnej wnioskuje do Prezesa Pary Ministrów o powołanie swojego zastępcy. Zastępca Szefa Służby Cywilnej sprawuje funkcję pomocniczą.

Do zadań Szefa Służby Cywilnej należą następujące zadania: 

• czuwanie nad przestrzeganiem zasad służby cywilnej,

• kierowanie procesem zarządzania kadrami w służbie cywilnej,

• gromadzenie informacji o korpusie służby cywilnej,

•  planowanie, nadzorowanie i wykorzystanie powierzonych środków finansowych,

• organizowanie i prowadzenie postępowań kwalifikacyjnych w służbie cywilnej,

• prowadzenie konkursów na wyższe stanowiska w służbie cywilnej,

• prowadzenie ewidencji jednostek upoważnionych do organizowania i prowadzenia szkoleń w służbie cywilnej,

• przygotowywanie projektów aktów normatywnych przewidzianych w ustawie,

• upowszechnianie informacji o służbie cywilnej,

• wydawanie Biuletynu Służby Cywilnej.

Szef Służby jest także bezpośrednim kierownikiem Urzędu Służby Cywilnej (w 2000 r. Urząd zatrudniał około 90 pracowników). W Urzędzie można wyróżnić następujące wydzielone organizacyjnie komórki:

- sekretariat szefa służby cywilnej,

- biuro dyrektora generalnego urzędu,

- departament rekrutacji i selekcji w służbie cywilnej,

- departament zarządzania kadrami służby cywilnej,

- departament szkolenia i rozwoju służby cywilnej.

DYREKTOR GENERALNY URZĘDU

Stanowisko Generalnego Dyrektora Urzędu zostało wyodrębnione w strukturach organizacyjnych urzędów administracji rządowej oprócz terenowych organów administracji rządowej, komend, inspektoratów oraz innych jednostek organizacyjnych, które stanowią aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży. W powyższych jednostkach obowiązku dyrektora generalnego przejęli kierownicy tych urzędów.

Nadzór i kontrolę nad generalnymi dyrektorami sprawują bezpośrednio właściwy minister, kierownik urzędu centralnego lub wojewoda.

Dyrektor generalny wyłaniany jest w drodze konkursu, spomiędzy kandydatów zatrudnionych jako urzędnicy służby cywilnej. Dyrektor zostaje wyznaczony przez Prezesa rady Ministrów, na wniosek szefa Służby Cywilnej, oraz po zasięgnięciu opinii właściwego ministra, kierownika urzędu centralnego lub wojewody. Zastępca Dyrektora generalnego wyznaczany jest przez samego Dyrektora. Jest nim zazwyczaj dyrektor departamentu, wydziału lub komórki równorzędnej.

Do zadań dyrektorów generalnych należy:

- odciążenie ministrów, wojewodów i kierowników urzędów centralnych od spraw związanych z urzędami, które ich obsługują,

- zapewnienie funkcjonowania i ciągłości pracy urzędów

-m zapewnienie właściwej organizacji i warunków pracy,

- realizowanie polityki kadrowej w służbie cywilnej,

- dokonywanie czynności określonych w prawie pracy wobec osób zatrudnionych w urzędzie.

Ważnym organem działającym w strukturach służby cywilnej jest Rada Służby Cywilnej. W jej składa wchodzi szesnastu, powołanych przez Prezesa Rady Ministrów członków, z czego ośmiu jest powoływanych spośród osób reprezentujących wszystkie kluby parlamentarne. Na czele Rady stoi prezes, kierujący jej pracami. Prezes powoływany jest przez premiera. Rada wybierana jest na sześcioletnia kadencje, z tym, że co trzy lata zmienia się skład jej połowy.

Utworzenie służby cywilnej w Polsce ma na celu wzmocnienie i zachowanie bezstronności jednych z ważniejszych instytucji, jakimi są urzędy administracji rządowej. Przykład wielu państwa demokratycznych, w których służba cywilna działa od kilkudziesięciu lat wskazuje, że jest to niezwykle ważna cześć budowania suwerennego państwa. Jednocześnie powołanie służby cywilnej jest zgodne z obowiązującymi Polskę standardami Unii Europejskiej.

Zgodnie z regulaminem serwisu www.bryk.pl prawa autorskie do niniejszego materiału posiada Wydawnictwo GREG. W związku z tym, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody Wydawnictwa GREG podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności.

---