Politolog

Kod klasyfikacji: 244204

Rozdział klasyfikacji: Nauka i dziedziny z nią związane

Klasa klasyfikacji: Nauki humanistyczne, społeczne

Zadania i czynności

Zawód politologa polega na poznawaniu mechanizmów polityki. Na podstawie zdobytej wiedzy dokonuje on praktycznych analiz, które pozwalają sprawującym władzę w państwie podejmować świadome decyzje.

Refleksja o polityce wymaga znajomości szerokiego kręgu zagadnień. Historia dostarcza przykładów, materiałów do przemyśleń, doświadczeń minionych pokoleń, dzięki którym można uniknąć wielu błędów. Socjologia wzbogaca o znajomość stosunków panujących w społeczeństwie. Ekonomia daje wiedzę o gospodarce. Prawo pozwala spojrzeć na organizację państwową od strony zamierzeń i wyobrażeń prawodawcy. Psychologia i filozofia pozwalają zrozumieć lepiej działania człowieka. Uzbrojony w wiedzę z tych wszystkich dziedzin politolog może efektywnie używać swojego umysłu, by zrozumieć funkcjonowanie żywego organizmu, jakim jest państwo. Organizmu skomplikowanego, który nie pozwala zamknąć się w ramy od wieków tworzonych dla niego teorii. Dlatego ciągle jest miejsce na nowe odkrycia. Politolog jest jednak odkrywcą nie faktów - lecz problemów.

Politolog z reguły specjalizuje się w jakiejś problematyce, na przykład elit władzy, roli partii politycznych w demokracji, samorządu terytorialnego, systemów politycznych państw arabskich itp. Na bieżąco uzupełnia i rozszerza swoją wiedzę, śledząc prasę codzienną, czytając dawne i nowo ukazujące się publikacje, w zdecydowanej większości w językach obcych.

Pracodawcy wymagają od zatrudnionych specjalistów politologów sporządzania praktycznych analiz albo notatek zawierających dane, które posłużą do podjęcia ważnych decyzji lub będą materiałem do rozmowy zwierzchnika podczas spotkania, konferencji lub wizyty. Te opracowania sporządza politolog na piśmie, czerpiąc ze swojej wiedzy, ale także wyszukując informacje w bibliotekach i archiwach. Zawierają one charakterystykę problemu, propozycje rozwiązań, prognozy na przyszłość. Autor sugeruje swojemu zwierzchnikowi, jakie tematy powinien poruszyć, na co położyć nacisk, co starać się uzyskać w rozmowie z gościem, partnerem albo kontrahentem. Do pisemnego opracowywania analiz i notatek politolog wykorzystuje maszynę do pisania i coraz częściej komputer. Od politologa wymaga się niekiedy udzielania rad, reprezentowania zwierzchnika i udziału w związanych z tym wyjazdach.

Inaczej natomiast wygląda praca naukowo-dydaktyczna w instytucie związanym z uczelnią. Tutaj pracownik dysponuje większą swobodą w doborze tematyki prowadzonych przez siebie badań. Wykonuje czynności związane z przekazywaniem studentom wiedzy. Publicystyka może być dodatkowym, ubocznym zajęciem politologa. Naturalną konsekwencją prowadzonych badań czy zajmowania się przez długi czas określoną problematyką jest potrzeba podzielenia się z szerszym gronem odbiorców swoimi spostrzeżeniami.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Znaczną część czasu pracy politolog spędza w gabinecie w gmachu ministerstwa lub urzędu, czytając i pisząc. Odwiedza biblioteki i archiwa resortowe (pomieszczenia te mogą być zakurzone, co jest uciążliwe szczególnie dla alergików). Na niektórych stanowiskach politolog wyjątkowo zobowiązany jest pracować dla swojego zwierzchnika podczas jego wyjazdów - wtedy zadania swoje realizuje w pomieszczeniach innych niż jego biuro i w środkach transportu. Politolog-nauczyciel akademicki spędza wiele godzin w zakurzonych bibliotekach. Sale wykładowe są niedostatecznie oświetlone i nie nagłośnione, w zimie źle ogrzane.

warunki społeczne

Charakter kontaktów z ludźmi zależy od zajmowanego stanowiska. Praca może być wykonywana wyłącznie w gmachu ministerstwa, a pracownik kontaktuje się z niewieloma osobami - swoją sekretarką, szefem, kilkoma kolegami. Zupełnie inna sytuacja jest wówczas, gdy do obowiązków politologa należy reprezentowanie zwierzchnika, utrzymywanie kontaktów z różnymi osobami i środowiskami, wygłaszanie odczytów przed pełną salą. Szczególną rolę pełni politolog-nauczyciel akademicki, którego powinnością jest partnerskie traktowanie studenta, szanowanie jego poglądów i umożliwianie mu rozwoju.

Praca ma charakter indywidualny - samodzielnie sporządza ekspertyzę, notatkę, dokonuje analizy problemów. Jeżeli nawet w danej instytucji zatrudnionych jest kilku politologów na tym samym stanowisku, nie pracują oni w zespole, ale każdy z nich w swoim zakresie wykonuje zadania przydzielone przez zwierzchnika.

warunki organizacyjne

W aparacie państwowym praca zaczyna się o godzinie 8. rano, kończy o 4. po południu. Często jednak zdarza się, że politolog musi pozostać w biurze „po godzinach”, by przygotować materiały pilnie potrzebne zwierzchnikowi. Na stanowisku doradcy godziny pracy w dużym stopniu zależą od pracodawcy; może się zdarzyć, że czas pracy nie jest normowany - politolog musi służyć swoją osobą w zależności od potrzeb. Na stanowisku nauczyciela akademickiego formalny czas pracy wynosi średnio zaledwie 3 godziny dziennie i nie jest stały, lecz zależy od rozkładu zajęć na uczelni. Należy pamiętać, że politolog nie kończy swojej pracy po wyjściu z biura, dużo czasu poświęca bowiem na poszerzanie wiedzy fachowej, czytanie gazet i specjalistycznych publikacji.

Praca na stanowiskach specjalisty ds. stosunków międzynarodowych i doradcy może być związana z koniecznością wyjazdów. Doradca udaje się czasem tam gdzie jego zwierzchnik - przemieszcza się po mieście, bierze udział w wizytach krajowych i zagranicznych. Specjalista ds. stosunków międzynarodowych może być zobowiązany do wyjazdu za granicę, jak również pobytu na placówce.

Przełożony zainteresowany jest przede wszystkim wynikiem pracy - pragnie otrzymać analizę danego tematu. Przebieg pracy nie podlega kontroli - politolog sam planuje swój czas, do niego należy decyzja, co znajdzie się w przygotowywanym materiale, co jest najważniejsze, najbardziej potrzebne zwierzchnikowi. Czytając przygotowaną przez specjalistę ekspertyzę, wykorzystując dostarczone przez niego dane w rozmowach, wystąpieniach, przełożony wyrabia sobie zdanie o pracowniku. Ocena nie jest wyrażana w sformalizowany sposób - uznaniem za dobrze wykonaną pracę jest zwyczajne podziękowanie, w perspektywie wyrazem uznania może być premia pieniężna albo awans. Ponieważ materiały, które przygotowuje politolog, są nieodzownie potrzebne zwierzchnikowi do jego publicznych wystąpień, pracownika obciąża współodpowiedzialność za przebieg tych wystąpień - tym większa przy spotkaniach na wysokim szczeblu, gdy przełożony politologa często reprezentuje Rzeczypospolitą. Politolog-nauczyciel akademicki ma natomiast znacznie większą swobodę w pracy - nadzór jest symboliczny.

Wymagania psychologiczne

Podstawowymi umiejętnościami w zawodzie politologa są płynność wypowiedzi w mowie i w piśmie oraz zdolność kojarzenia faktów i wyciągania logicznych wniosków. Dysponując materiałem źródłowym, dokonuje jego analizy, a jej wyniki przedstawia w formie notatki albo ustnego komentarza. Nieodzowna podczas godzin pracy za biurkiem lub przed ekranem monitora jest umiejętność koncentracji uwagi i wytrwałość. Politolog nie może łatwo ulegać wpływowi innych osób, gdyż jego bezstronne opinie służą zwierzchnikowi do podejmowania istotnych decyzji. Już w trakcie studiów na uczelni, a potem swojej pracy codziennie poznaje wiele faktów, musi więc dysponować świetną pamięcią, która jest jego najlepszym bankiem danych. Czytanie powinno sprawiać politologowi przyjemność - przegląda przede wszystkim prasę codzienną, a także publikacje z zakresu polityki, socjologii, ekonomii, prawa. Często musi zapoznać się z bardzo obszernym materiałem, mając na to niewiele czasu - wtedy przydaje się umiejętność szybkiego czytania i odróżniania mniej istotnych problemów od naprawdę ważnych, godnych zapamiętania. Politolog ma do czynienia z tekstami obcojęzycznymi, dobrze więc, gdy interesuje się językami obcymi i stale wzbogaca swoje słownictwo.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Nie ma w tym zawodzie żadnych wymagań fizycznych i zdrowotnych. Przeciwwskazania dotyczą przede wszystkim uszkodzeń narządu wzroku uniemożliwiających czytanie tekstów oraz zaburzeń równowagi i świadomości.

Politolog pracujący jako nauczyciel akademicki musi dysponować sprawnym narządem mowy. Nauczaniem nie mogą zajmować się osoby z wyraźnymi wadami wymowy, z przewlekłą chorobą układu oddechowego, powodującą jego niewydolność, a także z uszkodzeniem narządu słuchu uniemożliwiającym kontakt słowny.

W zawodzie mogą być zatrudnieni niepełnosprawni poruszający się na wózkach inwalidzkich, a także z dysfunkcją kończyn górnych lub dolnych oraz niedosłyszący (z wyjątkiem stanowiska nauczyciela akademickiego).

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Osoba ubiegająca się o pracę w zawodzie musi mieć wyższe wykształcenie politologiczne. Od kandydatów do pracy w wyższych urzędach państwowych wymaga się płynnej znajomości co najmniej jednego języka obcego i rozwiązania testu, który wykazuje, czy kandydat orientuje się w bieżącej problematyce politycznej, potrafi kojarzyć fakty i wyciągać wnioski.

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

Przed ambitną osobą pracującą w zawodzie politologa otwarte są nieograniczone możliwości awansu. W hierarchii instytucji, w której pracuje, może osiągać kolejne szczeble, łącznie z najwyższymi (w aparacie państwowym są to stopnie dyrektora generalnego, podsekretarza stanu, sekretarza stanu, a nawet ministra i premiera). O awansie decyduje fachowość politologa, rzetelna praca, zauważone przez przełożonego.

Równolegle politolog awansować może w hierarchii naukowej - zdobywać stopnie naukowe doktora, doktora habilitowanego, tytuł profesora. Dla politologa-nauczyciela możliwość piastowania wyższych funkcji w hierarchii zawodowej instytutu wiąże się nierozerwalnie ze stopniem naukowym. Magister zatrudniany jest na stanowisku asystenta, doktor i doktor habilitowany - adiunkta, na stanowisku profesora może zostać zatrudniony naukowiec z tytułem profesora lub doktor habilitowany.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

Nie ma formalnych ograniczeń dla osób w starszym wieku, które chcą podjąć naukę lub po dłuższej przerwie pracę w zawodzie. Jednak przerwa w pracy, podczas której politolog nie uzupełnia swojej wiedzy, powoduje ograniczenie kwalifikacji. Dlatego preferowane są osoby młode, po studiach lub takie, które miały już kontakt z zawodem, na przykład pracowały naukowo.

Dla osób z tytułem magistra, pracujących w innym zawodzie, istnieje możliwość ukończenia podyplomowego studium nauk politycznych.

Polecana literatura

Sprawy Międzynarodowe - kwartalnik, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych

Polis - periodyk, Instytut Studiów Politycznych, Fundacja „Polska w Europie”

Eurazja - periodyk, Ośrodek Studiów Wschodnich

Przegląd rządowy - miesięcznik, Biuro Prasowe Rządu

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---