5.3. Sterylizacja - metody i techniki

Tabela 5.3. Metody i techniki sterylizacji stosowane dla potrzeb medycznych.

Ciepło suche

• działanie utleniające suchego, gorącego powietrza Ciepło wilgotne

• para nasycona - denaturacja w autoklawie Metody niskotemperaturowe

• alkilacja przy użyciu tlenku etylenu

• pan' formaldehydu

• plazma gazu (oksydacja plazmą generowaną z H,O_n, ewentualnie w połączeniu z dodatkowym działaniem kwasu nadoctowego)

Sterylizacja chemiczna

• metoda zanurzeniowa (ekspozycja aldehyd glutarowy oraz kwas nadoctowy)

• metoda działania parą nadtlenku wodoru (sterylizator firmy AMSCO)

• metoda działania ozonem (ozon wytwarzany z tlenu cząsteczkowego pod wpływem wyładowań elektrycznych)

Metody radiacyjne

• promieniowanie gamma z kobaltu⁶⁰

• szybkie elektrony z akceleratorów liniowych

woduje denaturację białka i w ten sposób prowadzi do inaktywacji drobnoustro­jów. Wiadomo też, że białko o dużej zawartości wody łatwiej podlega denaturacji. Przykładowo białko o zawartości wody około 6% denaturuje w temperaturze 145°C, a białko bezwodne w temperaturze 170°C (Lewitsch i Hass). Postacie we­getatywne drobnoustrojów zawierają około 8% wody, a ich formy przetrwalne znacznie mniej. Nasycona para wodna działa skuteczniej biobójczo na formy we­getatywne (tj. w krótszym czasie niż na zarodniki) i efektywniej od ciepła suche­go. Dodatkowo para wodna powoduje pęcznienie komórek i zwiększa ich podat­ność na denaturację.

Działanie inaktywujące pary nasyconej w procesie wyjaławiania jest obe­cnie dokładnie przebadane i możliwe do monitorowania. To właśnie para nasy­cona zawiera optymalną ilość wilgoci do inaktywacji drobnoustrojów. W parze nasyconej temperatura i ciśnienie stanowią wartości stałe. Parametry te są wy­korzystywane do kontroli procesu wyjaławiania. Za sterylizację nie może być uznane działanie parą z powietrzem i obcymi gazami, parą zanieczyszczoną lub parą tzw. „suchą lub mokrą".

Sterylizacja przy użyciu pary nasyconej wymaga profesjonalnej obsługi sa­nitarnej i technicznej. Autoklawowanie jest najbardziej powszechną i uniwersalną metodą sterylizacji, ciągle doskonaloną technicznie.

Sterylizacja parą wodną przeprowadzana jest w specjalnych urządzeniach zwanych sterylizatorami (autoklawami), w których nasycona para wodna pod ciś—

353