5.3. Sterylizacja - metody i techniki
Tabela 5.3. Metody i techniki sterylizacji stosowane dla potrzeb medycznych.
Ciepło suche
działanie utleniające suchego, gorącego powietrza Ciepło wilgotne
para nasycona - denaturacja w autoklawie Metody niskotemperaturowe
alkilacja przy użyciu tlenku etylenu
pan' formaldehydu
plazma gazu (oksydacja plazmą generowaną z H,On, ewentualnie w połączeniu z dodatkowym działaniem kwasu nadoctowego)
Sterylizacja chemiczna
metoda zanurzeniowa (ekspozycja aldehyd glutarowy oraz kwas nadoctowy)
metoda działania parą nadtlenku wodoru (sterylizator firmy AMSCO)
metoda działania ozonem (ozon wytwarzany z tlenu cząsteczkowego pod wpływem wyładowań elektrycznych)
Metody radiacyjne
promieniowanie gamma z kobaltu60
szybkie elektrony z akceleratorów liniowych
woduje denaturację białka i w ten sposób prowadzi do inaktywacji drobnoustrojów. Wiadomo też, że białko o dużej zawartości wody łatwiej podlega denaturacji. Przykładowo białko o zawartości wody około 6% denaturuje w temperaturze 145°C, a białko bezwodne w temperaturze 170°C (Lewitsch i Hass). Postacie wegetatywne drobnoustrojów zawierają około 8% wody, a ich formy przetrwalne znacznie mniej. Nasycona para wodna działa skuteczniej biobójczo na formy wegetatywne (tj. w krótszym czasie niż na zarodniki) i efektywniej od ciepła suchego. Dodatkowo para wodna powoduje pęcznienie komórek i zwiększa ich podatność na denaturację.
Działanie inaktywujące pary nasyconej w procesie wyjaławiania jest obecnie dokładnie przebadane i możliwe do monitorowania. To właśnie para nasycona zawiera optymalną ilość wilgoci do inaktywacji drobnoustrojów. W parze nasyconej temperatura i ciśnienie stanowią wartości stałe. Parametry te są wykorzystywane do kontroli procesu wyjaławiania. Za sterylizację nie może być uznane działanie parą z powietrzem i obcymi gazami, parą zanieczyszczoną lub parą tzw. „suchą lub mokrą".
Sterylizacja przy użyciu pary nasyconej wymaga profesjonalnej obsługi sanitarnej i technicznej. Autoklawowanie jest najbardziej powszechną i uniwersalną metodą sterylizacji, ciągle doskonaloną technicznie.
Sterylizacja parą wodną przeprowadzana jest w specjalnych urządzeniach zwanych sterylizatorami (autoklawami), w których nasycona para wodna pod ciś—
353