Taksonomia rozumienia czytanego tekstu wg M. Plenkiewicz

Zaproponowana taksonomia rozumienia czytanego tekstu została opracowana przez Marię Plenkiewicz (Edukacja, 1985 nr l). Taksonomia ta składa się z czterech poziomów, między którymi istnieje hierarchiczna zależność. Podstawą Jej opracowania jest taksonomia celów nauczania Bolesława Niemierki, opublikowana w książce „ABC testów osiągnięć szkolnych" WSiP Bydgoszcz 1975. Wyróżnione przez Plenkiewicz poziomy czytanego tekstu wywodzą się z kategorii B, oznaczającej w klasyfikacji Bolesława Niemierki rozumienie opanowanych wiadomości, dlatego poziomy rozumienia czytanego tekstu oznacza ona kolejno: B l, B2, B3, B4.

POZIOM B1 - ROZUMIENIE SŁÓW I ZWIĄZKÓW FRAZEOLOGICZNYCH

Uczeń:

• spostrzega i rozpoznaje znaki graficzne i słowa,

• wie, że wyrazy opisują przedmioty i zjawiska rzeczywistości,

• rozumie znaczenie stów,

• rozumie wieloznaczność wyrazów,

• potrafi 'swobodnie operować słowami,

• potrafi wiązać nazwą z przedmiotem, czynnością czy zjawiskiem.

• świadomie stosuje trafne określenia i związki frazeologiczne do określonej treści.

Przy pomocy zadań z tego poziomu rozumienia można ustalić, czy uczeń potrafi rozpoznawać słowa, identyfikować ich znaczenie i poprawnie je stosować, wyrażając myśl własnymi słowami.

POZIOM B2 - ROZUMIENIE SZCZEGÓŁOWEJ INFORMACJI

Uczeń:

• umie rozpoznawać zdania oraz myśli i informacje zawarte w zdaniach i fragmentach tekstu.

• potrafi podać na podstawie tekstu określoną informację,

• rozumie stosunki przestrzenne i czasowe,

• potrafi ustalić, co było przyczyną, a co skutkiem.

Zadania reprezentujące ten poziom rozumienia pozwalają ustalić, czy uczeń potrafi odróżnić szczegóły istotne od nieistotnych, rozumie stosunek szczegółów do myśli przewodniej tekstu, rozumie wzajemny stosunek szczegółowych informacji.

POZIOM B3 - ROZUMIENIE MYŚLI PRZEWODNIEJ

Uczeń:

• potrafi samodzielnie określić istotny sens przeczytanego tekstu.

• umie uchwycić całość tekstu,

• potrafi rozróżnić i zidentyfikować wypowiedź, która określa istotną wartość tekstu.

Zadania z tego poziomu rozumienia pozwalają ustalić, czy uczeń potrafi dokonać syntezy tekstu, czy ujmuje jako pewną całość i rozumie główną myśl tekstu.

POZIOM B4 - ROZUMIENIE WARTOŚCI

Uczeń:

• potrafi wychwycić myśl przewodnią tekstu,

• ustalić relacją przyczynowo - skutkową oraz zrozumieć jej znaczenie w tekście,

• prawidłowo formułować wnioski na podstawie treści tekstu,

• dokonywać selekcji i łączenia ze sobą istniejących danych w trakcie czytania.

• potrafi projektować dalszy ciąg zdania,

• krytycznie ocenić fakty, zdarzenia, postawy,

• identyfikować gatunki literackie i charakter przekazywanych treści.

W zadaniach z tego poziomu rozumienia ustalamy, czy uczeń potrafi wyciągać właściwe wnioski i krytycznie oceniać treść.

---