PŁUKANIE ŻOŁĄDKA
ISTOTA I CEL PŁUKANIA ŻOŁĄDKA
Wprowadzenie płynu do żołądka i wyprowadzenie przez założony zgłębnik w celu usunięcia toksycznej zawartości żołądka, np. w zatruciu grzybami, przedawkowaniu leków. Zabieg terapeutyczny.
ZADANIA I KOMPETENCJE PIELĘGNIARKI
• Przygotowanie psychiczne i fizyczne pacjenta.
• Przygotowanie sprzętu i płynu do płukania. Zabieg wykonuje lekarz, ewentualnie pielęgniarka. W przypadku pacjenta nieprzytomnego zabieg jest poprzedzony intubacją wykonaną przez lekarza.
PRZYGOTOWANIE PACJENTA DO PŁUKANIA ŻOŁĄDKA
• Poinformowanie o celu, przebiegu i konieczności współpracy.
• Uprzedzenie, że zabieg nie jest przyjemny, ale konieczny.
ZESTAW DO PŁUKANIA ŻOŁĄDKA
• Jałowy gruby (0,5-1,5 cm) i długi zgłębnik (75-85 cm).
• Preparat poślizgowy i znieczulający, np. 2% lidokaina.
Duży lejek dopasowany do zgłębnika.
• Dzbanek na płyn.
• Płyn do płukania, np. w wiadrze.
• Szklanka wody.
• Naczynie na popłuczyny przeznaczone do badania laboratoryjnego (najlepiej jałowe).
• Dwa fartuchy ochronne (dla pacjenta i osoby wykonującej zabieg).
• Jałowe rękawiczki.
• Lignina.
• Miska nerkowata.
• Wiadro na popłuczyny.
• Narzędzie zaciskające.
ALGORYTM WYKONANIA PŁUKANIA ŻOŁĄDKA
1. Sprawdź zlecenie.
2. Umyj ręce.
3. Przygotuj pacjenta.
4. Przygotuj sprzęt.
5. Nałóż rękawiczki.
6. Zapewnij sobie pomoc drugiej osoby do przytrzymania pacjenta.
7. Zabieg wykonaj w pokoju zabiegowym lub łazience.
8. Osłoń fartuchem gumowym pacjenta.
9. Osłoń siebie fartuchem gumowym.
10. Zapewnij pacjentowi wygodną, siedzącą pozycję na krześle.
11. Podaj pacjentowi ligninę i miskę nerkowata w celu zabezpieczenia w przypadku występowania odruchów wymiotnych.
12. Nałóż jałowe rękawice.
13. Wyjmij jałowy zgłębnik z opakowania.
14. Koniec zgłębnika pokryj środkiem poślizgowym, a drugi koniec zaciśnij np. kocherem.
15. Określ, na jaką długość należy wprowadzić zgłębnik — od nasady nosa do końca wyrostka mieczykowate-go mostka (ok. 45-55 cm).
16. Poleć pacjentowi szeroko otworzyć usta.
17. Pod kontrolą wzroku załóż zgłębnik głęboko do gardła.
18. Poproś pacjenta o przytrzymanie zgłębnika zębami i przygięcie głowy do klatki piersiowej. Poinformuj o konieczności głębokiego oddychania przez nos w tej pozycji do momentu ustąpienia odruchów wymiotnych i krztuszenia (przez okres kilku sekund).
19. Poproś pacjenta o uniesienie głowy do pionu i powoli wprowadzaj zgłębnik, jeżeli to możliwe, zgodnie z ruchami połykania.
Obserwuj pacjenta; w przypadku duszności, kaszlu, sinienia, oporu w drogach oddechowych natychmiast wycofać zgłębnik.
20. Po wprowadzeniu zgłębnika skontroluj jego umiejscowienie. Obserwuj zachowanie pacjenta jw.
21. Dołącz do końcówki zgłębnika lejek.
22. Wypełnij lejek płynem do płukania.
23. Zdejmij kocher ze zgłębnika.
24. Wlewaj płyn, utrzymując jego stały poziom w lejku. Jednorazowo wprowadza się ok. 0,5 l płynu.
25. W momencie wprowadzenia całości płynu (wylot lejka musi być stale wypełniony) obniż lejek w dół do wiadra na popłuczyny.
26. Z pierwszej porcji popłuczyn pobierz ok. 150 ml do badania. W pierwszej porcji popłuczyn jest największe stężenie trucizny.
27. Czynność powtarzaj do momentu uzyskania klarownego płynu.
28. Załóż kocher na zgłębnik.
29. Poleć pacjentowi dokonanie głębokiego wdechu, a następnie powolnego, długo trwającego wydechu, w czasie którego najpierw powoli, a następnie szybko
usuń zgłębnik.
30. Podaj pacjentowi wodę do popłukania jamy ustnej.
31. Zapewnij pacjentowi wygodę i odpoczynek.
32. Obserwuj pacjenta (stan psychiczny, szczególnie po próbach samobójczych, oraz stan ogólny, ponieważ może nastąpić jego pogorszenie w wyniku opóźnionego działania trucizn).
33. Zabezpiecz popłuczyny (oznakuj, dostarcz do badania).
34. Zabezpiecz zużyty sprzęt (umieść w płynie odkażającym lub zabezpiecz do spalenia).
35. Umyj i zdezynfekuj ręce.
36. Udokumentuj wykonanie zabiegu oraz zaznacz ilość i rodzaj użytego płynu do płukania w oddziałowym zeszycie zleceń, indywidualnej dokumentacji pacjenta.
ZASADY OBOWIAZUJĄCE PODCZAS PŁUKANIA ŻOŁĄDKA
Używanie do zabiegu jałowego zgłębnika grubością dostosowanego do rodzaju zatrucia, np:
- zatrucie grzybami — gruby,
- zatrucie lekami — cieńszy.
Wykonanie zabiegu możliwie szybko po stwierdzeniu zatrucia.
Do płukania można użyć:
- wody,
- wody z węgłem aktywowanym,
- 0,9% NaCł o temperaturze zbliżonej do temperatury błon śluzowych — ok. 37°C.
Przy wprowadzaniu zgłębnika i płukaniu obser-^jcfwame występujących objawów i zachowania pacjenta.
Wprowadzanie zgłębnika delikatnie i stopniowo.
Pobranie materiału do badania z pierwszej porcji popłuczyn.
Zakończenie zabiegu w momencie uzyskania klarownych popłuczyn.
Przy płukaniu utrzymywanie słupa wody w lejku i zgłębniku.
NIEBEZPIECZEŃSTWA PŁUKANIA ŻOŁĄDKA
W wyniku nieprzestrzegania zasad pacjentowi grozi:
• hipotermia (podanie płynu o temperaturze niższej niż 37°C),
• zachłyśnięcie,
• zakrztuszenie,
• zasłabnięcie,
• zapaść,
• mechaniczne uszkodzenie aż do przebicia włącznie ściany przewodu pokarmowego,
• zatrucie wodne (w przypadku obfitych płukań) — dlatego u dzieci żołądek należy płukać 0,9% NaCl,
• nieuzyskanie popłuczyn w wyniku przerwania powietrzem słupa płynu w zgłębniku (nieskuteczność zabiegu).
PŁUKANIE ŻOŁĄDKA U OSOBY NIEPRZYTOMNEJ.
Przed wykonaniem płukania zachodzi konieczność wykonania intubacji (uniemożliwienie przedostania się płynu do dróg oddechowych) oraz założenie szczękoroz-wieracza — umożliwienie założenia zgłębnika. Zabieg wykonuje się w pozycji leżącej, bocznej. Sam zabieg wykonuje się w sposób podany wyżej. Po usunięciu zgłębnika zachodzi konieczność oczyszczenia jamy ustnej przez odessanie ssakiem — niedopuszczenie do zachłyśnięcia.
3