2007-11-07

T: Problemy wzrostu i rozwoju gospodarczego.

Jeśli w roku t_n poziom PKB jest większy niż w roku t₁ to znaczy, że w okresie t₁ ... t_n dokonał się wzrost gospodarczy, jeśli jest on mniejszy - nastąpiła recesja gospodarcza; jeśliby natomiast nie uległ zmianie, mówilibyśmy o stagnacji gospodarczej.

Tempo wzrostu (r):

r =

Stopa wzrostu: r · 100 %

Rozwój gospodarczy (wzrost gospodarczy zawiera się w rozwoju gospodarczym) - gdy w kolejnym roku poziom PKB jest wyższy od poprzedniego. Dochodzą tu przekształcenia struktury, czyli zmiany w stosunkach produkcji i stosunkach społecznych.

Jednoczynnikowy model wzrostu

Zatrudnieni- pracujący legalnie, otrzymujący za to wynagrodzenie i osoby użyczające innym swojego kapitału.

Δ Y Δ Z Δ W Δ Z Δ W
= + + ·

Y Z W Z W

Y - wzrost gospodarczy mierzony PKB

Δ - zmiana
Z - zatrudnienie

W - wydajność pracy

Wzrost gospodarczy - gdy wzrasta zatrudnienie i wzrasta wydajność; także gdy jedno z nich rośnie a drugie się nie zmienia lub też gdy jedno rośnie a drugie troszkę spada.

Recesja - odwrotnie do wzrostu gospodarczego - gdy spada zatrudnienie i spada wydajność, gdy jedno z nich spada, a drugie pozostaje bez zmian lub gdy jedno spada a drugie troszkę wzrasta.

Stagnacja - gdy wydajność i zatrudnienie pozostają bez zmian, gdy spadek jednego jest taki sam jak wzrost drugiego.

To model jednoczynnikowy, bo zatrudnienie traktuje się jako czynnik główny, a wydajność z niego wynika / jest jego cechą, właściwością.

Dwuczynnikowy model wzrostu

Δ Y Δ K Δ Z K- kapitał trwały Z - zatrudnienie

= · k + · z z - udział zatrudnienia w wytwarzanym PKB

Y K Z k - udział kapitału trwałego w wytwarzaniu PKB

k + z = 1

Wzrost gospodarczy gdy k rośnie, gdy z rośnie, gdy k i z wzrastają.

Teorie rozwoju gospodarczego

1. Teoria klasyczna - A. Smith, D. Ricardo, J. S. Mill, T. Malthus - ekonomiści klasyczni, upatrywali źródeł rozwoju gospodarczego w postępie technicznym. Zależy on, wg nich, od akumulacji (nagromadzenia) kapitału, a akumulacja od wielkości zysków.

2. Teoria startu - W. Rostow: społeczeństwa w swoim rozwoju przechodzą przez pięć stadiów rozwoju gospodarczego:
   a) społeczeństwa tradycyjne - większość zasobów ulokowana w rolnictwie, tzw. niska mobilność społeczeństwa ( a w zasadzie brak mobilności)
   b) przesłanki do startu - pojawiają się pierwsi przedsiębiorcy: osoby skłonne do ponoszenia ryzyka; przemysł wydobywczy ma tu swój początek;
   c) start - wysokie tempo przemian społecznych, są one ewolucyjne;
   d) osiąganie dojrzałości gospodarczej - przemysł przyswaja najnowocześniejszą technikę, producenci uzyskują możliwość wytwarzania w zasadzie wszystkich towarów;
   e) masowa konsumpcja - wysoka produkcja pozwala większości społeczeństwa osiągnąć wysoki standard życia.

3. Teoria żabiego skoku - W. L. Gardiner: dzięki napływowi BIZ (bezpośrednich inwestycji zagranicznych) możliwe jest doskonalenie szybkiego przejścia z poziomu krajów słabo rozwiniętych do poziomu krajów rozwiniętych wysoko (krajów czołówki).

4. Teoria uzależnienia - kraje rozwijające się (byłe kolonie) są uzależnione od byłych kolonizatorów.

Bariery rozwoju gospodarczego:

1. Bariery polityczno - ekonomiczne:

• bariery ustrojowo - ideologiczne

• bariery braku stabilizacji wewnętrznych stosunków politycznych, np. Irak

• bariery politycznego podziału świata

• bariery instytucjonalno - organizacyjne;

Bariery społeczno - ekonomiczne:

• demograficzna (np. niedostateczne / nadmierne zaludnienie, struktura ludności wg wieku / płci)

• konsumpcyjna (niezadowoleni ludzie źle pracują)

• infrastruktury społecznej (gospodarka mieszkaniowa);

• Bariery techniczno - ekonomiczne:

• bariery rzeczowej struktury aparatu wytwórczego (np. przestarzałość urządzeń, nieefektywność)

• bariery surowcowo - minerałowe

• bariery infrastruktury technicznej (np. drogie urządzenia);

• Bariery przyrodniczo - ekonomiczne:

• bariera ekologiczna

• bariera zasobów naturalnych (np. wyczerpywanie się ich)

• bariera żywnościowa (zła struktura).

Inne klasyfikacje: np. klasyfikacja biorąca pod uwagę zasięg przestrzenny:

• bariery lokalne

• bariery regionalne

• bariery krajowe

• bariery międzynarodowe

• bariery światowe.

Do bariery ekologicznej:

Ekonomia zajmuje się wzrostem ekologicznie zrównoważonym, czyli takim, przy którym stan zanieczyszczenia środowiska utrzymuje się na stałym poziomie. Mówi się niekiedy o społecznym akceptowaniu degradacji środowiska. Zanieczyszczenie to cena, jaką się płaci za postęp cywilizacyjny, np. dezodoranty, samochody. Istnieje tzw. wskaźnik świadomości ekologicznej społeczeństwa. Informuje on, na ile procent degradacji środowiska wyraża zgodę społeczeństwo, jeśli mierzony przyrostem PKB wzrost gospodarczy wynosi 1 %.



Δ D Y
s = ·
D Δ Y

s - wskaźnik świadomości ekologicznej
D - poziom degradacji środowiska
Y - wzrost gospodarczy mierzony w PKB

(jeśli Δ D < 0 to poprawił się ten wskaźnik)

Często walka z jedną barierą tworzy nowe bariery. Raporty wskazują na trendy występujące bardzo mocno w ostatnich latach:

• coraz szybsza industrializacja (w skali świata)

• gwałtowny przyrost liczby ludności

• głód

• wyczerpywanie się nieodnawialnych zasobów naturalnych

• degradacja środowiska.

Wymiana międzynarodowa może sprzyjać likwidacji barier.

Y _{t n} - Y _{t 1}

Y _{t 1}

---