TECHNIKI SONDAŻU Z ZASTOSOWANIEM ANKIETY.

Możemy również mówić badania za pomocą ankiety lub badania ankietowe.

BADANIA ANKIETOWE polegą na zadawaniu respondentom (Respondent osoba, której opinie stanowią przedmiot badania w naukach społecznych, najczęściej w badaniach kwestionariuszowych,) pytań kwestionariuszowych z prośbą o odpowiedź pisemną. Pytania zadawane są również pisemnie (kwestionariusz). Badania mają na ogół charakter anonimowy - nie podaje się imienia, ani nazwiska respondenta, rzadziej jawny. Dzięki tej anonimowości można liczyć ze strony respondentów dużej szczerości i otwartości. Nadają się one więc do badań nad zagadnieniami dotyczącymi spraw drażliwych czy osobistych refleksji.

1. Wymagania stawiane badaniom ankietowym

- poprawność pytań kwestionariuszowych - respondenci w odpowiedzi na pytania zdani są najczęściej na siebie, mogą polegać tylko na własnym zrozumieniu pytania, pozbawieni są możliwości wyjaśnienia ze strony osoby prowadzącej badania.

- Ważna jest nie tylko treść ale również forma zadawanych respondentom pytań. Należy więc zwracać się do nich w formie grzecznościowej (np. do dzieci i młodzieży zwracamy się w kwestionariuszu przez dużą litere Ty , Wy, Wasze; a do dorosłych Pan, Pani, Państwo).

-Unikamy bezosobowego zwracania się do badanych

- kolejność pytań - chodzi o to, aby odpowiedzi na pierwsze z pytań stymulowały do odpowiedzi na dalsze pytania i ułatwiały odpowiadanie na nie. Dlatego też tego typu badanie rozpoczynamy od pytania wprowadzającego, o charakterze ogólnym, a w dalszej kolejności zadajemy pytania bardziej szczegółowe

- -liczba pytań - zbyt duża liczba zniechęca respondentów do starannych odpowiedzi albo do uczestniczenia w badaniu ankietowym

- staranny wydruk zestawu pytań kwestionariuszowych - odpowiednia ilośc miejsca na swobodne wypowiedzi związane z pytaniami otwartymi

- niektórzy zwracają również uwagę na jakość papieru, druku i układy graficznego wydrukowanego kwestionariusza.

2. Odmiany badań ankietowych / techniki badań sondażowych

1. technika ankiety audytoryjnej (środowiskowa) - przeprowadza się ją w miejscu pracy osób badanych np. w szkole, fabryce a także w takim miejscu zamieszkania jak internat, dom dziecka. Ankieter rozprowadza ankieta wśród specjalnie dobranych osób badanych. Ankieter w takiej sytuacji nie przeprowadza wywiadu osobiście z każdym respondentem, ani nie odczytuje pytań, jedynie ogranicza się do podania celu prowadzonych badań i ewentualnie tłumaczy, jak ankietę należy wypełnić. W odróżnieniu od innych technik ankietowych w tym przypadku uzyskuje się prawie stuprocentową zwrotność materiału.

2. Technika ankiety pocztowej - ankiety są wysyłane pocztą bezpośrednio do respondentów, wylosowanych z reprezentacyjnej próby. Efektywność tego typu badania jest stosunkowo niska. Praktyka pokazuje, że stopa zwrotu wypełnionych kwestionariuszy nie przekracza 40%. Ankietę pocztową częściej odsyłają osoby z wyższym wykształceniem i zainteresowane tematyką badania, więc nadesłana próba przestaje być reprezentacyjna dla danej populacji.

3. Technika ankiety prasowej - najczęściej zamieszczona w gazecie lub czasopiśmie. Ankieta prasowa jest szczególnie przydatna w sytuacji, gdy respondenci nie są skupieni w jednym miejscu i dostęp do nich jest utrudniony. Najlepszym przykładem tego typu badania są sondaże opinii publicznej. Zaletą ankiety prasowej jest jej duża dostępność, uzależniona wyłącznie od nakładu gazety. Ogranicza to także koszty samego badania: wydruku i dystrybucji kwestionariuszy ankiety. Inną formą ankiety prasowej jest jej odpowiednik elektroniczny zamieszczany na stronach internetowych, np. „ankieta dla e-Czytelników” w e-duk@torze z@wodowym

Zalety badania ankietowanego

• Wielkim plusem zastosowania techniki ankiety jest ograniczenie kosztów badania. Nie ma potrzeby angażowania ankieterów do rozmowy z każdym respondentem z osobna, co pociąga za sobą duże koszty i jest procesem czasochłonnym. Dzięki temu, w tym samym czasie, mniejszym nakładem można przebadać znacznie większą zbiorowość. Przy próbie liczącej kilka tysięcy osób, jest to w zasadzie jedyna technika, która pozwala zbadać taką populację.

• Samodzielne wypełnienie kwestionariusza ankiety daje respondentowi poczucie anonimowości. Anonimowość i poczucie bezpieczeństwa skłania badanych do szczerych odpowiedzi, nawet na bardzo intymne tematy. Respondenci często w rozmowie z ankieterem pomijają niektóre szczegóły, których krępują się ujawniać w obecności osoby trzeciej.

Wady techniki ankietowej

• Pierwszym ograniczeniem tej techniki jest niemożność wychwycenia indywidualnych różnic pomiędzy respondentami. Każdy z ankietowanych traktowany jest tak samo bezosobowo, czyli nie możemy dogłębnie poznać jego opinii na określone tematy.

• Poczucie anonimowości, które dla jednych respondentów jest szansą na udzielenie szczerych odpowiedzi, dla innych może być przeszkodą. Ludzie nie lubią być traktowani bezosobowo, a brak kontaktu fizycznego z badaczem na niektórych respondentów wpływa niekorzystnie, ograniczając liczbę szczerych odpowiedzi.

• Prostota i niewielka objętość kwestionariusza. To uwaga natury technicznej. Ankieta powinna być możliwie bardzo krótka i napisana prostym językiem. Długi kwestionariusz zniechęca respondentów do uczestnictwa w badaniu. Nawet jeżeli jest wypełniany, to niedbale a część pytań jest w ogóle pomijana. Sytuację pozornie może uratować dołączona do wywiadu instrukcja, której zadaniem jest wyjaśnienie trudniejszych kwestii związanych z pytaniami. Praktyka pokazuje, że ankietowani rzadko czytają instrukcję i najczęściej wypełniają kwestionariusz według własnego mniemania, które często jest sprzeczne z koncepcją badacza.

• W prawidłowo skonstruowanym kwestionariuszu ankiety, pytania są ułożone w ściśle określonej kolejności, która gwarantuje uzyskanie pożądanych informacji. Niedopuszczalne jest dowolne przeskakiwanie pytań, pomijanie ich, czy wracanie do poprzednio prezentowanych kwestii, gdyż zniekształca to wynik całego badania. W badaniu ankietowym nie mamy żadnej możliwości sprawdzenia, czy respondenci stosują się do tego postulatu. Uważna analiza ankiety wskazuje, że część pytań jest pomijana, zniekształcając ostateczny efekt badania.

• Poza pytaniami prostymi, których odpowiedzi nie powinny teoretycznie budzić wątpliwości, istnieje cały szereg pytań, na które odpowiedzi są niejednoznaczne. Chodzi tu o sytuacje, w których nie ma pewności, że respondent zrozumiał intencję badacza zawartą w pytaniu i odpowiedział w sposób właściwy. Przykładem może być pytanie: „Jaki jest Pana/Pani zawód?”. Badany nie wie, czy chodzi o zawód wyuczony, czy aktualnie wykonywany, stąd odpowiedź nie będzie wartościowa. Uzyskana odpowiedź nie będzie odzwierciedleniem rzeczywistości i doprowadzi do zafałszowania wyniku badania. Nawet najlepiej skonstruowana ankieta zawiera szereg niejasności, które mogą być przyczyną wielu pomyłek. Praktyka pokazuje, że nawet dobrze zbudowane narzędzie może być interpretowane przez respondentów na różne i czasem nieoczekiwane sposoby. Badacz nigdy nie jest w stanie przewidzieć efektywności i trafności tak uzyskanych wyników. Jedynym sposobem ograniczenia tego typu problemów jest gruntowne i dokładnie przemyślane zbudowanie kwestionariusza i wykluczenie wszelkich zauważonych niejasności.

wielu mankamentów, technika ankiety pozostaje „szybkim” narzędziem, pozwalającym przeprowadzić samodzielnie nawet duże badanie ilościowe. Korzystając z tej formy badania nie możemy jednak zapomnieć o jej słabych stronach, które mogą doprowadzić i często prowadzą do zafałszowania jej wyników.

---