Wykład IV 07.10.09
Epidemiologia
Epidemiologia (język grecki „epi” na „demos” lud „logos” słowo, nauka) nauka badająca wpływ czynników środowiskowych na występowanie chorób w populacji lub wpływających na stan zdrowia ludności
Osiąga ten cel przez badanie:
Rozpowszechnianie chorób czyli częstości występowania i rozmieszczania chorób w danej populacji ludzkiej
Rozpowszechnianie inwalidztwa i ich przyczyn
Rozpowszechnianie zgonów i ich przyczyn
Zdobywa te informacje przez pomiar:
Pozytywnych mierników stanu zdrowia
- dotyczących rozwoju fizycznego
- oceny sprawności fizycznej
- ustalenie wskaźnika wydolności
Negatywnych mierników stanu zdrowia
- dotyczących chorób
- ustalenie chorobowości
Dotyczących zgonów
- ustalenie umieralności
- ustalenie śmiertelności
Zapadalność - zwana również potocznie zachorowalnością to liczba to liczba nowo zarejestrowanych przypadków konkretnej choroby w przedziale czasu (roku) na 100 tys. Osób badanej populacji
Chorobowość - liczba chorych w danych okresie (często jest to rok) na konkretną chorobę na 100 tys. mieszkańców współczynnik ten obejmuje zarówno osoby chorujące jzu wcześniej jai i nowo stwierdzone przypadki
Umieralność, współczynnik umieralności - w demografii liczba zgonów w stosunku do liczby mieszkańców np. wskaźnik umieralności niemowląt jest to liczba zgonów niemowląt w stosunku do 1000 żywo urodzonych
Wyróżniamy umieralność wczesną niemowląt do 27 dnia życia oraz późną miedzy 28 dniem a 11 miesiącem
Śmiertelność - liczba osobników populacji ginąca w określonej jednostce czasu. Śmiertelność wyrażona jest najczęściej w liczbach względnych, w których odniesieniem jest liczba osobników populacji podawana w procentach, Można wyróżnić śmiertelność ekologiczną czyli faktycznie istniejąca w badanej populacji lub śmiertelność minimalną która miałaby miejsce aby populacja żyła w pewnych warunkach
Śmiertelność definiuje się jako iloraz liczby zgonów spowodowanych daną chorobą i liczbą chorych na tę chorobę
Badania te dotyczą określonych populacji z reguły czynnikiem decydującym o określeniu populacji jest:
Wiek
Miejsc zamieszkania
Narażenie na czynniki ryzyka wystąpienia danego schorzenia
W epidemiologii umieralność definiuje się jako liczbę zgonów spowodowanych daną chorobą na liczbę osób (najczęściej 100 tys.) wśród ogółu obserwowanej populacji (czyli osób zdrowych i chorych łącznie)
Endemią nazywa się stałe występowanie zachorowań na określoną chorobę (np zakaźna) na danym obszarze w liczbie utrzymującej się przez wiele lat na podobnym poziomie
Pandemia (gr pan - wszyscy + demos - lud) epidemia obejmująca rozległe obszary np. cały kontynent lub nawet świat, epidemia danej choroby zakaźnej występująca w tym samym czasie w różnych krajach na różnych kontynentach
Cechy choroby sprzyjające wybuchowi pandemii:
- niska śmiertelność
- wysoka zakaźność
- długi okres bezobjawowego przebiegu choroby
- choroba zabija rzadko, nie zamyka sobie drogi do rozprzestrzeniania się, nie niszczy bowiem swoich nosicieli, niegroźne objawy lub ich brak sprzyja zlekceważeniu choroby
Globalizacja może być przyczyną pandemii, bo migracje ludności ułatwiają chorobom rozprzestrzenianie się, jednocześnie globalizacja oznacza poprawę warunków bytowych ludzi, zmniejszenie ryzyka wystąpienia pandemii w związku z podnoszeniem się jakości i dostępności opieki medycznej.
Zdjęcie 411
Łańcuch epidemiczny - kolejny etap przenoszenia się drobnoustrojów z jednego gospodarza na drugiego, tego samego lub innego gatunku
Źródło zakażenia
Droga przenoszenia
Wrota zakażenia
Organizm wrażliwy
Sytuacja epidemiologiczna:
Główne zagrożenia zdrowia
Zwyczaje żywieniowe (dieta wysokotłuszczowa i wysokokaloryczna)
Palenie tytoniu
Niska aktywność fizyczna
Problemy zdrowotne w Polsce:
Choroby układu krążenia (gw. Przyczyny zgonów w Polsce > 45% wszystkich zgonów)
Ch. nowotworowe (w 2006 r. stanowiły 25% wszystkich zgonów)
Wypadki i urazy - przyczyny zewnętrzne
Ch. ukł. oddechowego i trawiennego
Przyczyny zewnętrzne - obniżenie poziomu umieralności
Od 2003 r. na każde 100 tys. ludności umierają 62 osoby
Choroby Układu krążenia
- umieralność z tego powodu w Polsce należy do najwyższych w regionie europejskim. W 2001 roku choroby te były przyczyną zgonu ponad 173 tys osób w naszym kraju dając współczynnik zgonów na 10 tys mieszkańców równy 44,9. Warto zauważyć że był on wyższy dla kobiet niż dla moszczyzn
Ważną rolę w rozwoju chorób ukł. krążenia odgrywają niektóre wzorce zachowań składające się na współczesny styl życia. Są to:
Niewłaściwe odzywanie się
Mała aktywność ruchowa
Palenie papierosów
Picie alkoholu
Stres
Zdjęcie 422
Codziennie w Polsce na ch. Ukl. Sercowo-naczyniowego umiera średnio 467 osób. Co prawda w latach 90 udało się zahamować bardzo duży wzrost umieralności z lat 70 i 60 ale nadal choroby te stanowią przyczynę blisko połowy wszystkich zgonów. Wiele tych zgonów - prawie co piaty - to zgon przedwczesny, dotyczący ludzi poniżej 65 roku życia
Wśród najważniejszych przyczyn tak wysokiej umieralności spowodowanej chorobami układu krążenia eksperci wymieniają niedostateczna wykrywalność oraz niska skuteczność leczenia zaburzeń lipidowych, nadciśnienia tętniczego i cukrzycy a także niezdrowy styl życia wielu polaków, palenie tytoniu, nieodpowiednia dietę i niewystarczającą aktywność fizyczną
Sytuacja epidemiologiczna - nowotwory
- Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet. Stanowi około 20% wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe u Polek. Występuje częściej po menopauzie. Ryzyko zachorowania wzrasta po 50 roku życia
- obserwacje częstości zachorowań w poszczególnych grupach wiekowych wykazała że znaczący wzrost zachorowań występował w od 50 do 69 roku życia
-Rak gruczołu krokowego stanowi 5,4 wszystkich nowotworów złośliwych u mężczyzn w Polsce i zajmuje trzecie miejsce pod względem częstości zachorowań po raku płuc i żołądka.
Częstość zachorowania wzrasta wyraźnie wraz z wiekiem co jest powodem zwiększenia ilości rozpoznań u mężczyzn powyżej 50 roku życia
Wzrost liczby nowo rejestrowanych zachorowań w pewnej mierze może być tłumaczony wydłużeniem średniego czasu życia mężczyzn doskonaleniem metod rejestracji przypadków zachorowań
3