Rutynowe badania krwi pacjentów ze złamaniem biodra
Złamania bliższej nasady kości udowej wśród osób starszych wiążą się z istotną współchorobowością i śmiertelnością. Wynikają one najczęściej z niskiej masy kostnej i pogorszonej jakości kości, które umożliwiają powstanie złamań już przy urazach niskoenergetycznych. Wiele badań wykazało znaczne zwiększenie śmiertelności pacjentów po złamaniu kości udowej w porównaniu do populacji ogólnej. Zagrożenia te wiążą się z występowaniem wielu czynników opisywanych w literaturze, klasyfikowanych jako modyfikowalne (np. stan odżywienia, spożycie alkoholu, BMI, przyjmowane leki, opieka pooperacyjna) i nie poddające się modyfikacji (np. wiek, płeć, typ złamania, uwarunkowania genetyczne).
Opisywana publikacja to meta-analiza zmierzająca do oceny związku pomiędzy wynikami badań krwi przy przyjęciu pacjenta do szpitala a śmiertelnością. Autorzy analizując dostępne doniesienia naukowe poszukiwali markerów, które pozwoliłyby oszacować ryzyko zgonu u przyjmowanych do szpitala osób ze złamaniem bliższej nasady kości udowej. Meta-analiza powstała w oparciu o wytyczne PRISMA, a włączonych zostało do niej 15 badań.
Włączone do meta-analizy badania musiały obejmować więcej niż 150 uczestników obu płci, których średni wiek wynosił powyżej 60 lat. Do markerów biochemicznych branych pod uwagę przez badaczy należały: hemoglobina (Hb), całkowita liczba limfocytów (TLC), albuminy (Alb), kreatynina (Cr) i parathormon (PTH). Dla każdego z nich określono dostępny okres obserwacji pacjenta.
Niedokrwistość
Siedem z analizowanych badań koncentrowało się na wartościach hemoglobiny przy przyjęciu. Okazało się, że nawet u 35% przyjmowanych z powodu złamania bliższej nasady kości udowej stwierdza się niedokrwistość (punkty odcięcia od 6,21 mmol/L do 8,07 mmol/L). Rozpiętość wartości ilorazu szans (OR, odds ratio) w uwzględnionych badaniach była znaczna, w ogólnej analizie uzyskano wynik 2,78 (95% CI: 2,17-3,55) przy wartości p<0,00001.
Stan odżywienia i wykładniki stanu zapalnego
Analizę zależności między całkowitą liczbą limfocytów a śmiertelnością przeprowadzono w trzech z wybranych badań. Oznaczenia wykazały, że 59% pacjentów charakteryzowała niska wartość TLC przy przyjęciu do szpitala. Wszystkie z uzyskanych wyników osiągnęły istotność statystyczną (p<0,00001), a oszacowany dla ogółu OR wyniósł 2,60 (95% CI: 1,61-4,20).
Badania, w których przy przyjęciu oznaczano stężenie albumin we krwi, wykazały u 44% osób ze złamaniem bliższej nasady kości udowej obniżone ich wartości (poniżej 34 lub 35 g/L). Uwzględnione grupy uczestników były względnie wysoce heterogenne, jednak całkowita istotność statystyczna była na poziomie p<0,0004, a wartość ilorazu szans wyniosła 1,83 (95% CI: 1,31-2,56).
Zastosowanie łącznie obu parametrów: całkowitej liczby limfocytów i stężenia albumin okazało się mieć znaczenie prognostyczne. Stwierdzono istotną zależność pomiędzy nimi a ryzykiem zgonu w analizowanej grupie pacjentów.
Stężenie kreatyniny
W trzech spośród analizowanych badań oceniano zależność pomiędzy wysokim stężeniem kreatyniny w krwi przy przyjęciu a umieralnością. Wysokie stężenia kreatyniny stwierdzono u 23% przyjętych pacjentów. Dla zgromadzonych danych iloraz szans wyniósł 1,58 (95% CI: 1,25-1,99; P = 0,0001).
Gospodarka wapniowa
Wyniki pomiarów poziomu hormonu przytarczyc były dostępne jedynie dla 525 pacjentów przyjętych z powodu złamania bliższej nasady kości udowej. Dwadzieścia sześć procent z nich miało wysokie stężenie parathormonu. Wyniki analizy były istotne statystycznie z ilorazem szans 15,43 (95% CI: 3,60-66,14, p=0,0002).
Podsumowując wyniki uzyskane w przedstawionej metaanalizie autorzy stwierdzili zwiększoną śmiertelność wśród pacjentów ze złamaniem biodra, u których badania wykonane przy przyjęciu ujawniły niedokrwistość (niska wartość Hb), mała całkowitą liczbę limfocytów, niskie stężenie albumin, skojarzone wartości TLC i Alb, wysokie stężenie kreatyniny i wysoki poziom parathormonu. Powyższe badania laboratoryjne są względnie prostymi, niedrogimi i łatwymi w interpretacji testami. Większość z nich jest odzwierciedleniem zaburzeń podlegających modyfikacji, co świadczy o potencjalnej możliwości wpływu na nie i w konsekwencji na poprawę rezultatów leczenia złamań. Wartość kliniczna powyższych markerów biochemicznych wymaga weryfikacji w dalszych badaniach, które mogą przyczynić się do stworzenie nowej skali ryzyka uwzględniającej wszystkie poznane czynniki.
Opracowano na podstawie artykułu: Laulund AS, et al. Routine blood tests as predictors of mortality in hip fracture patients. Injury (2012), doi:10.1016/j.injury.2011.12.008
Opracował: lek. Jan Jastrzębski