48. Cele, formy i rodzaje zajęć w świetlicy środowiskowej.

W ramach szeroko rozumianej funkcji opiekuńczej, świetlica środowiskowa powinna czuwać nad zdrowiem, bezpieczeństwem i prawidłowym rozwojem dzieci. Działalność profilaktyczna polega na zapobieganiu nieprawidłowościom w somatycznym i psychoruchowym rozwoju dziecka. Działalność stymulacyjna polega na dążeniu do pobudzania procesów rozwojowych, do optymalnej aktywizacji dzieci przez wykorzystanie ich własnej inicjatywy (na miarę ich indywidualnych możliwości). Działalność reedukacyjna dotyczy dzieci, których rozwój przebiega nieprawidłowo. Polega na podejmowaniu działań zmierzających do wyrównania braków, skorygowania wad i nieprawidłowości rozwojowych powstałych we wcześniejszych okresach życia dziecka. Działalność kompensacyjna polega na wyrównywaniu niedoborów środowiska rodzinnego, które mogą stanowić przyczynę nieprawidłowości i odchyleń w rozwoju.

CELE

Cele realizowane w świetlicy środowiskowej mogą być różne w zależności od specyfiki danego środowiska. Najogólniej cele zajęć w świetlicy można scharakteryzować w następujący sposób:

• jako działalność opiekuńczo-wychowawcza;

• prowadzenie zajęć wyrównawczych - dostosowanie do wymogów programowych w szkołach;

• prowadzenie zajęć w zakresie profilaktyki kontaktów interpersonalnych;

• wdrożenie do przestrzegania norm i zasad współżycia w grupie;

• pomoc dzieciom w tworzeniu sobie bezpiecznego środowiska;

• budowanie poczucia własnej wartości u dzieci;

• nauczyć dziecko spędzania wolnego czasu z wykorzystaniem jego predyspozycji, umiejętności i zainteresowań;

W świetlicy realizowane są wychowawcze zasady, formy i metody pracy, których celem jest kompensowanie niedoborów psychospołecznych wychowanków i aktywizowanie ich do samodzielnych działań. Zamierzenia wychowawcze stanowią:

• Zapewnianie uczestnikom pomocy psychopedagogicznej. Konstruowane są diagnozy i prognozy rozwojowe wychowanków oraz narzędzia ich reedukacji i terapeutycznego nadrabiania deficytów. Różnicowanie postępowania wychowawczego uwzględnia poziom niedojrzałości społecznej wychowanków. Zaspokajane są potrzeby dzieci, podstawowe i psychiczne, w tym w szczególności potrzeba bezpieczeństwa i przynależności. Prowadzone liczne rozmowy indywidualne umożliwiają każdemu dziecku sygnalizowanie swoich problemów.

• Reedukacja postaw wychowanków. Kadra stymuluje pozytywne zachowania wychowanków w sferze promocji zdrowia i profilaktyki prozdrowotnej.

• Włączanie użytkowników świetlicy w ogólny system społeczny. Propagowane są akceptowane społecznie kontakty środowiskowe rozwijające dzieci osobowościowo i społecznie. Przykładem angażowanie się wychowanków w formy podziękowań na rzecz sponsorów i darczyńców za pomoc finansową i materialną przekazywaną na rzecz świetlicy (np. przez wykonanie stroików, pisanie listów itp.).

• Wychowanie prospołeczne. Uczestnicy świetlicy uczą się roli współgospodarza swego nowego domu. Prowadzona jest nauka współdziałania dzieci w planowaniu i realizacji zajęć, np. wykonywania wystroju świetlicy, organizowania zabaw, gier, wycieczek. Składanie drobnych pieniędzy do wspólnej skarbonki pozwala organizować dodatkowe zajęcia i zabawy (np. andrzejkową, sylwestrową).

• Rozwijanie zainteresowania uczestników świetlicy światem współczesnym. Pobudzane są zainteresowania kulturalno-społeczne dzieci, zachęcanych do czynnego i biernego uczestnictwa w kulturze. Tworzone są możliwości rozwijania indywidualnego potencjału twórczego.

• Oddziaływanie przez kadrę dobrym przykładem wpływu osobistego. Motywowanie wychowanków do samorozwoju następuje dzięki partnerskiej postawie wychowawców, wykazywaniu cierpliwości i wytrwałości w nawiązywaniu kontaktów z wychowankami, bezwarunkowym akceptowaniu podopiecznych, indywidualizacji i konsekwencji postępowania.

• Obniżanie u dzieci poziomu negatywizmu szkolnego. Zapewniana jest nauka własna z „ludzką twarzą”, poprzez udzielanie życzliwego wsparcia w odrabianiu zadań i częsty kontakt kadry z nauczycielami szkoły.

• Organizowanie samorządnej działalności wychowanków. Wdrażane są zasady grupowe i tworzony dziecięcy samorząd odpowiedzialny za sprawne funkcjonowanie zespołu oraz za samodzielne dostrzeganie, artykułowanie i rozwiązywanie swoich problemów przez uczestników świetlicy.

• Dążenie do modelu pracy opartego na współpartnerstwie, odwołującego się do społeczności terapeutycznej. Zwoływane są „kręgi spotkań grupowych”, z udziałem kadry, podczas których dzieci wspólnie omawiają rozmaite wydarzenia, oceniają swoje postępowanie, wyrażają własne opinie.

• Podejmowanie wspólnych działań na rzecz poprawy kontaktów z rodziną lub opiekunami wychowanek.

• Dokonywanie okresowej diagnozy ewaluacyjnej w zakresie skuteczności oddziaływań resocjalizacyjno-wychowawczych.

• Zainteresowanie się losem byłych uczestników świetlicy (pomoc następcza).

FORMY

Do podstawowych form pracy wychowawczej w świetlicy środowiskowej należą: zabawy, prace dowolne dzieci, czynności samoobsługowe i prace użyteczne(robienie kanapek, herbaty, pieczenia ciasta, itp.), gotowanie, zajęcia zaplanowane przez wychowawcę (np. oglądanie filmów na wideo, wycieczki, kino, zawody sportowe, konkursy, itp.), okolicznościowe kontakty z przedstawicielami różnych zawodów czy specjalistami w danej dziedzinie. Ponadto w ramach działalności dydaktycznej świetlica umożliwia dzieciom odrabianie lekcji pomagając uczniom słabym. Trzeba pamiętać, że formy zajęć dostosowuje się do potrzeb dzieci, które korzystają z świetlicy.

RODZAJE

W świetlicy mogą być realizowane następujące rodzaje zajęć:

• zajęcia plastyczne, teatralne, muzyczne, ruchowe, rekreacyjno-sportowe, turystyczno - krajoznawcze, rozwijające twórczość, korekcyjno - kompensacyjne, dydaktyczne, wyrównawcze, profilaktyczne, terapeutyczne, komputerowe, poradnictwo i inne.

ŹRÓDŁO: Podlaski Jerzy: Formy i metody pracy świetlicowej. - Warszawa, 1972.

Chylińska Małgorzata: Jak prowadzić świetlicę szkolną: poradnik. - Warszawa, 2001.