Znaniecki - Ludzie teraźniejsi, Etnologia i Antropologia kultury, Antropologia kulturowa

Florian Znaniecki „Ludzie teraźniejsi, a cywilizacja przyszłości” by Małgorzata Abramczyk

[Author ID1: at Sat Dec 30 16:18:00 2006 ]

-->Moi Drodzy!![Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

Rozdział 1- „Cywilizacja narodowa, a cywilizacja wszechludzka”

Żyjemy w okresie dziejowym o tak wielkich możliwościach na przyszłość, jakich jeszcze nigdy ludzkość nigdy nie miała przed sobą. Możliwa jest nowa cywilizacja, różniąca się od wszelkich jakie były i są, nie tylko niebywałym dotąd bogactwem, ale najgłębszą swoją istotą. Dokonywają się w naszym świecie kulturalnym procesy, które mogą doprowadzić do całkowitego przetworzenia wszystkich dziedzin kultury w ich budowie i funkcji życiowej.
Lecz ta wielka przyszłość jest niepewna. Jako druga możliwość zaś staje przed nami rozkład lub zniszczenie znacznej części dorobku kulturalnego ostatnich paru tysiącleci, zubożenie jakościowe i ilościowe wszelkiej cywilizacji na długie wieki.
Kultura ludzka składa się z niezliczonych systemów wartości, odrębnych układów dynamicznych, prostych i złożonych, małych i wielkich, krótkotrwałych i trwających . przez stulecia. Pomiędzy tymi systemami zachodzą wprawdzie liczne procesy oddziaływania, lecz ze względu na niektóre związki swych elementów każdy z nich tworzy zamkniętą w sobie całość.(np. systemy techniczne, od techniki łupanego kamieni do nowoczesnej fabrykacji maszyn; systemy społeczne od stosunku małżeńskiego do wielomilionowego państwa)

Mniej lub bardziej podobne systemy kulturalne odnajdują się w różnych miejscach i czasach(np. ręczne warsztaty tkackie, stosunki rodziców i dzieci, gospodarstw rolne, ofiary religijne, itp.)

Każdy system albo budowany jest wg gotowego wzoru kulturalnego, który już nieraz był realizowany, albo też zapoczątkowuje nowy wzór kulturalny, wg którego następnie podobnego rodzaju systemy tworzyć się będą; samo też zapoczątkowanie nowego wzoru nie jest nigdy bezwzględną innowacją, lecz mniej lub więcej oryginalnym zróżnicowanie wzorów, które już istniały.
Lecz wszystkie te powtarzalności dotyczą jedynie poszczególnych, wyodrębnionych składników kultury. Całkowity proces rozwoju kulturalnego jest niepowtarzalny. Powstanie świata kultury jako obiektywnej całości, jako swoistej rzeczywistości stworzonej ponad rzeczywistością przyrodniczą, jest jedynym w swoim rodzaju zjawiskiem dziejowym.
Związek kulturowy - jest to wspólność systemu lub wzoru, który staje się łącznikiem społecznym między ludźmi, którzy świadomie współdziałają w odniesieniu do tego systemu lub wzoru.(np. związek publiczności teatralnej we wspólnie wyrażanej ocenie nowej sztuki).

Bywa, że nie jeden system lub wzór, lecz cały kompleks kulturalny, to znaczy wiele systemów i wzorów z różnych dziedzin kultury, skojarzonym razem z ludzkim doświadczeniem, rozpowszechniony jest wśród pewnej zbiorowości i daje powód do licznych związków społecznych między ludźmi, którym jest wspólny. Wytwarza się wtedy tzw. Wspólnota kulturowa( np. ludność miasta lub mniejszość narodowa).

2 rodzaje grup kulturowych:

	LUD (cywilizacje ludowe)	NARÓD (cywilizacje narodowe)
Jedność społeczna:	Urzeczywistnia się przy pomocy grup genetycznych (rodów, plemion) .	Urzeczywistnia się przy pomocy grup terytorialnych (gmin, państw).
Skłonność do:	Wyłączności genetycznej, niedopuszczania obcych pochodzeniem do udziału w więzi społecznej.	Wchłaniania obcych grup i jednostek drogą asymilacji.
Dążenie do:	Jedności, niezmienności.	Jedności organicznej i ciągłości rozwojowej.
Geneza powstania:	Powstały na podłożu mniejszych i prostszych zrzeszeń ludzkich i ich cywilizacji. Są wynikiem syntezy i rozbudowy uboższych kompleksów kulturowych.	Powstały z zespolenia pewnej liczby ludów dokonywującego się często, choć nie zawsze- przy pomocy państwa, któremu udało się zjednoczyć terytorialnie zbliżone pod względem kultury społeczeństwa ludowe.

Lud jako grupa rozpada się, zmienia się we wspólnotę kulturową, a ponieważ cywilizacja narodowa umożliwia indywidualną różnorodność i twórczość, jednostki najwybitniejsze działają twórczo dla narodu, nie dla ludzi, nawet jeśli z ludu wyrosły.

INTEGRACJA KULTURY W SZERSZYM ZAKRESIE NIŻ CYWILIZACJA NARODOWA

Od dawna zachodziła ( imperia starożytnego wschodu, hellenistyczne, rzymskie, buddyzm, chrześcijaństwo, islam)
W świecie współczesnym są zaczątki nowej cywilizacji- nie „międzynarodowej” lecz wszechludzkiej, zawierającej nie pierwiastki wspólne lecz najcenniejsze różnych cywilizacji narodowych połączone w niebywałej dotychczas syntezie i nieznanych w przeszłości formach współżycia społecznego i rozwija się w nieprzewidzianych dotąd kierunkach.

ALBO POWSTANIE CYWILIZACJA WSZECHLUDZKA, KTÓRA DOPROWADZI LUDZKOŚĆ DO POZIOMU PRZEWYŻSZAJĄCEGO UTOPIĘ, ALBO CYWILIZACJE NARODOWE SIĘ ROZPADNĄ (NAJBARDZIEJ WARTOŚCIOWE WZORY UTRACĄ

WSZELKIE ZNACZENIE ŻYCIOWE)

Rozdział 2- „Uduchowienie cywilizacji”

W poprzednich epokach kultura materialna dominowała nad duchową (gł. Zadaniem zrzeszeń ludzkich było przystosowanie się do świata przyrody, wykorzystanie środowiska naturalnego dla zadowolenia potrzeb organicznych.
Kultura duchowa była tylko dopełnieniem kultury materialnej (Rozwijała się dzięki mniejszości ludzkiej, żyjącej z pracy innych).
Wg Znanieckiego dziś po raz pierwszy w dziejach ludzkość ma środki techniczne do tego, aby przy należytej organizacji wytwórczości i spożycia wszystkich raz na zawsze zabezpieczyć od niedostatku, wszystkim zapewnić bez przerwy i wahań warunki materialne, wystarczające dla normalnego rozwoju i funkcjonowania pełni władz organicznych.
Wg autora potrzeby dzielą się na:

konsumpcyjne (mają swe granice w zdolnościach hedonistycznych organizmu).
Społeczne (oparte na dążności wyróżniania się spośród innych ludzi).

Najważniejsze bowiem znaczenie niebywałych zdobyczy naukowych i technicznych dzisiejszego okresu polega nawet nie na tym, e umożliwiają one usunięcie raz na zawsze z życia ludzkiego głodu, zimna, łachmanów, brudu, ciasnoty, przemęczenia pracą, większości chorób i kalectw, znacznej części przestępstw, wszelkich „walk o byt” z niedostatku, wszelkiego poniżenia z biedy. Jakkolwiek cenne z humanitarnego punktu widzenia będą te wyniki, przełomową doniosłość dla dziejów ludzkości posiada raczej otwierającą się przed nią możliwość rosnącego uczestnictwa wszystkich ludzi w nieograniczonym rozwoju kultury duchowej, której szczytem i syntezą jest rozwój samego człowieka, jako osobowości kulturalnej, najwyższego i najcenniejszego z dziel ludzkich.