Instytut Politologii Współczesne Chiny i źródła ich międzynarodowej pozycji ks. dr Artur Wysocki
II. Zarys historycznego kształtowanie się
Chin współczesnych
Wprowadzenie: dynastie
Uproszczony schemat panujących dynastii.
Panowanie dynastii jako okresy w historii Chin.
Problem różnic w datowaniu.
Legendarne początki
Kolebką kultury chińskiej - dolny bieg rzeki Huanghe.
Neolityczne kultury: Yangshao i Longshan.
III tys. a.C.: Trzech Dostojnych (Czcigodnych; San Huáng) i Pięciu Władców (Wu Di).
Żółty Cesarz (Huáng Di-黄帝; 2697-2597); 2852 r. a.C.
Historyczne początki: Dynastie Xia i Shang (2100-1600; 1600-1046)
Początek dziedzicznego systemu rządów: Yu Wielki (Dà Yǔ) - syn Qi.
Przejęcie władzy przez dynastię Shang (Yin)
Koncepcja Syna Niebios (Tianzi)
Dynastia Zhou; Okres Wiosen i Jesieni i Okres Walczących Królestw
Książe Zhou i koncepcja Mandatu Niebios.
Najdłużej panująca dynastia (1122-256 r.; po 770 r. Zhou Wschodni)
Zmiany w administracji i rządzeniu krajem
Chaos administracyjny - Rozwój myśli i filozofii: Okres Wiosen i Jesieni
Czas ukonstytuowania się 7 królestw i walk między nimi: Okres Walczących Królestw
Żeliwo (VI w. a.C.), kompas (IV w.)
Zjednoczenie Chin: ceasrz Qin Shi Huangdi oraz dynastia Han
Podbój królestw i zjednoczenie cesarstwa
Nowy tytuł: Huangdi
Metody i środki unifikujące cesarstwo
Nowe metody rządzenia - administracja i wojsko
Reforma agrarna
Legizm (legalizm) - kanclerz Li Si
Wielkie projekty budowlane i ucisk społeczeństwa:
Wielki Mur, sieć dróg i irygacji, stolica Xi'an i Terakotowa Armia
Przejęcie władzy przez dynastię Han (206 a.C.-220 p.C.)
Odmienne podejście do filozofii
Kontynuacja centralizacji państwa
Historyk Sima Qian (~145-87 a.C)
Wu Di (141-87) zwany „wojennym cesarzem”
Kolejne zdobycze terytorialne (~obecny kształt Chin)
Konfucjanizm religią państwową
Nowa organizacja administracji-egzaminy do służby cywilnej
Początki buddyzmu w Chinach
Powstanie Żółtych Turbanów (184 r. p.C.)
Stal (II a.C.), papier (II a.C.), porcelana (II-III p.C.)
Okres chaosu i rozbicia oraz ponowne zjednoczenie za Sui
Rozbicie na Trzy Królestwa (Shu, Wei i Wu - 220-280 r.)
Względna stabilizacja za dynastii Jin (265-420) w latach 280-315
Najazdy ludów nomadycznych z północy na początku IV w.
Sinizacja ludów nie-chińskich
Okres dynastii Północnych i Południowych
Szybkie rozprzestrzenianie się buddyzmu na południu III-V w.
Szybki rozwój handlu - utrata samowystarczalności przez większość królestw
Wynalazek prochu
Ponowne zjednoczenie przez dynastię Sui (581-618)
Cesarz Wendi - „zbrojne ramię buddyzmu”
Bezwzględność rządów i wzmocnienie centralizmu
Ukończenie Wielkiego Kanału i rekonstrukcja Wielkiego Muru
Reformy i rozkwit kraju: Tang i Song
Stolica w Xi'an - największe wówczas miasto na świecie ok. 2 mln mieszkańców
Rozwój gospodarczy, społeczny i kulturalny kraju; kosmopolityzm
Rozkwit buddyzmu - budowa wielu świątyń, rozkwit sztuki, rzeźby buddyjskiej, min. Wielki Budda z Leshan
Pod koniec dynastii odradzenie konfucjanizmu i taoizmu
Osiedlenie się Nestorian w cesarstwie
Zależność państw ościennych
Reforma administracji-tworzenie klasy uczonych urzędników
Powstanie wielkich encyklopedii
Poezja (dwóch największych poetów), literatura (nowe formy), malarstwo
Krótki okres Pięciu Dynastii i Dziesięciu Królestw
Dynastia Song (960-1279) - Północna i Południowa
Dalsza reforma armii (min. stała flota) i administracji
Silny rozwój miast, szybki wzrost ludności (X-XI w.)
1127 r. -utrata kontroli nad północą - najazdy Dżurdżenów (Mandżurów)
Stolica z Kaifeng do Hanzhou
Neokonfucjanizm-Zhu Xi (XII w.)
Druk blokowy - IX w., ruchomy druk - czcionki z gliny (XII w.); banknoty - papierowe pieniądze (IX w.);
Pierwszy najazd Mandżurów i panowanie Mongołów
Najazdy Dżurdżenów i ich sinizacja
Mongołowie podbijają Mandżurię oraz północne Chiny - Pekin w 1215 r.
Kubilaj i wielkie cesarstwo w rękach Mongołów - 1279 r.; Stolica Dadu-Chanbałyk
Da Yuan - Wielka Dynastia Yuan (później Ming i Qing)
Różnorodność kulturowa i religijna; rozwinięte kontakty z Europą
Bunty ludności i tajne stowarzyszenia religijne
Powstanie Czerwonych Turbanów w 1351 r.
Odnowa cesarstwa za czasów dynastii Ming
Wielkie powstanie chłopów w 1368 r. i nowa dynastia
Stolica z Nanjingu do Beijing, cesarz Yongle
Tajna policja
Wielkie wyprawy morskie
Kryzys z Tumu i odnowienie Wielkiego Muru
Rozwój ekonomiczny i kulturalny
Filozof i uczony Wang Yangming (1472-1529)
Wojna z Japonią (handel)
Porcelana
Handlarze i misjonarze z Europy
o. Matteo Ricci (1552-1610)
Katastrofy naturalne, kryzys ekonomiczny, rządy eunuchów
Dynastia Mandżurska Qing i jej schyłek
Najazdy Dżurdżenów - Mandżurów na początku XVII w.
Wielkie powstanie chłopów i nowa mandżurska dynastia Qing - 1644 r.
Najbardziej rozległe granice cesarstwa
Mur południowy (ludność Miao)
Przejęcie kultury i administracji chińskiej
XVIII w. okres pokoju i rozwoju - cesarz Kangxi (1662-1722) i Qian Long (1735-1795)
Rozwój kultury i sztuki
Koniec XVIII w. i oznaki kryzysu
Powstanie wywołane przez Stowarzyszenie Białego Lotosu
Brak poczucia zagrożenia „z zewnątrz” - sinocentryzm