Nauczyciele będą chronieni jak funkcjonariusze publiczni

Nauczyciele w czasie wykonywania obowiązków służbowych będą korzystać z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych, a organ prowadzący szkołę i dyrektor będą zobowiązani z urzędu występować w ich obronie.

Takie m.in. zmiany w Karcie Nauczyciela wprowadza najnowsza nowelizacja ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw.

Nowe brzmienie art. 63 ma zapewnić nauczycielom ochronę przysługującą funkcjonariuszom publicznym.

Zgodnie z tym przepisem, nauczyciel, podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, korzysta z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych na zasadach określonych w ustawie z 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz.U. nr 88, poz. 553, z późn. zm.). Organ prowadzący szkołę i dyrektor szkoły są obowiązani z urzędu występować w obronie nauczyciela, gdy ustalone dla niego uprawnienia zostaną naruszone.

Dotychczasowe ułomności

Dotychczas przepis ten stanowił, iż nauczyciel w związku z pełnieniem obowiązków służbowych korzysta z prawa do ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy państwowych. Organ prowadzący szkołę zobowiązany był z urzędu występować w obronie nauczyciela, gdy jego prawa były naruszane.

W takim brzmieniu przepis ten obowiązywał od 7 stycznia 1996 r. Była to jednak regulacja ułomna. Przytoczony przepis używał bowiem pojęcia „funkcjonariusz państwowy”.

Doprecyzowanie

Tymczasem aktualnie obowiązujący Kodeks karny posługuje się pojęciem „funkcjonariusza publicznego”.

Poza tym art. 63 nie wskazywał, iż ochrona ma miejsce „podczas pełnienia obowiązków służbowych” lub „w związku z pełnieniem obowiązków służbowych”.

Nowa regulacja w pełni zatem gwarantuje nauczycielom - podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych - prawo do ochrony takiej, jaka przysługuje funkcjonariuszom publicznym.

Rodzaje przestępstw

Zakres ochrony nauczycieli określają przepisy rozdziału XXIX Kodeksu karnego - „Przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego”.

Przestępstwa przeciwko funkcjonariuszom publicznym regulują przepisy art. 222-226.

Zgodnie z przepisami Kodeksu karnego, za przestępstwa przeciwko funkcjonariuszom publicznym należy uznać:

 art. 222 - naruszenie nietykalności osobistej,

 art. 223 - czynną napaść wspólnie z innymi osobami lub z użyciem broni palnej lub innego niebezpiecznego przedmiotu bądź środka obezwładniającego,

 art. 224 - stosowanie groźby bezprawnej lub przemocy w celu zmuszenia funkcjonariusza publicznego do przedsięwzięcia lub zaniechania prawnej czynności służbowej,

 art. 226 - znieważenie funkcjonariusza publicznego.

Dla kogo ochrona

Na podstawie art. 63, z ochrony przewidzianej w Kodeksie karnym dla funkcjonariuszy publicznych będą korzystać zarówno nauczyciele, do których przepisy Karty Nauczyciela mają zastosowanie w całości, jak i nauczyciele, do których ustawa ta ma zastosowanie tylko w części.

Ta pierwsza grupa nauczycieli obejmuje zatrudnionych w:

 publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach oraz zakładach kształcenia i placówkach doskonalenia nauczycieli działających na podstawie ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572 z późn. zm.),

 zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich oraz rodzinnych ośrodkach diagnostyczno-konsultacyjnych działających na podstawie ustawy z 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U. z 2002 r. nr 11, poz. 109 z późn. zm.),

 publicznych kolegiach pracowników służb społecznych,

 przed dniem wejścia w życie ustawy z 27 czerwca 2003 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 137, poz. 1304) w publicznych placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz ośrodkach adopcyjno-opiekuńczych działających na podstawie ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. nr 64, poz. 593 z późn. zm.).

Drugą grupę stanowią nauczyciele, co do których treść przepisów ustawy ma zastosowanie ograniczone.

W ślad za opisaną zmianą art. 63 ustawodawca zmodyfikował także przepisy rozdziału 11a - Przepisy szczególne (art. 91a ust. 1, 2 i 4, art. 91b ust. 2 i 2a) regulujące wymiar uprawnień wynikających z Karty Nauczyciela dla nauczycieli, do których ta ustawa ma ograniczone zastosowanie.

Na podstawie tych znowelizowanych przepisów art. 63 Karty Nauczyciela ma zastosowanie do:

 nauczycieli mianowanych i dyplomowanych zatrudnionych w specjalistycznej jednostce nadzoru oraz w organach sprawujących nadzór pedagogiczny nad zakładami poprawczymi, schroniskami dla nieletnich, rodzinnymi ośrodkami diagnostyczno-konsultacyjnymi oraz szkołami przy zakładach karnych na stanowiskach wymagających kwalifikacji pedagogicznych,

 nauczycieli mianowanych i dyplomowanych zatrudnionych w Centralnej Komisji Egzaminacyjnej i okręgowych komisjach egzaminacyjnych na stanowiskach wymagających kwalifikacji pedagogicznych,

 nauczycieli zatrudnionych w publicznych szkołach i szkolnych punktach konsultacyjnych przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i przedstawicielstwach wojskowych,

 nauczycieli zatrudnionych w szkołach, przedszkolach i placówkach, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 2 Karty Nauczyciela (bez względu na wymiar zatrudnienia), tj. w przedszkolach publicznych, szkołach i placówkach prowadzonych przez osoby fizyczne oraz osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego oraz w przedszkolach niepublicznych, niepublicznych placówkach oraz szkołach niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych,

 pracowników wskazanych w art. 1 ust. 2 pkt. 4 i 5 Karty Nauczyciela, tj. pracowników zatrudnionych u pracodawców (innych niż wymienieni art. 1 w ust. 1 i 1a oraz ust. 2 pkt. 1-3 Karty), pełniących funkcję instruktorów praktycznej nauki zawodu oraz kierowników praktycznej nauki zawodu, posiadających kwalifikacje określone dla nauczycieli praktycznej nauki zawodu oraz wykonujących pracę dydaktyczną i wychowawczą w wymiarze przewidzianym dla tych nauczycieli,

 pracowników zatrudnionych w Ochotniczych Hufcach Pracy na stanowiskach wychowawców, pedagogów oraz na stanowiskach kierowniczych, posiadających kwalifikacje do wykonywania zawodu nauczyciela, określone w art. 9 ust. 1 pkt 1 Karty, wykonujących pracę dydaktyczną i wychowawczą co najmniej w połowie obowiązującego ich czasu pracy.

Samorząd broni nauczycieli

Konsekwencją powyższych zmian jest także nowelizacja art. 91d pkt 3, który rozstrzyga, jakie zadania i kompetencje organu prowadzącego wykonuje wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta, marszałek województwa. Zmiana polega na zastąpieniu „art. 63” przez „art. 63 ust. 2”. Zatem na wójcie, burmistrzu, prezydencie, staroście i marszałku spoczywa obowiązek występowania z urzędu w obronie nauczyciela, którego prawa w jakikolwiek sposób zostaną naruszone.

Cezary Widomski

PODSTAWA PRAWNA:

 Ustawa z 11 kwietnia br. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 80, poz. 542)

---