Rozdział 5

ISTOTY ZŁE, ZŁO

a) Indie

Wielki rytuał święta roku. Zwycięstwo Indry nad smokiem Ahi. Dobro wygrywa. Ahi (Wrytra "opór") nazywany jest też papman - "zły". Smok w Indiach wyrażał zasadę zła, ale nie był radykalnie zły, nie był nawet zły moralnie, Indra czuje się nawet winny że go zabił.

Zło w Wedach: oszustwo i kłamstwo (druh), grzech (enas), śmierć (mrtyu). Smok nie ma z nimi nic wspólnego. Na czele złych istot stoją asurowie (przeciwko dobrym devom).

W buddyźmie Mara czysto osobowa siła zła. Pan tego świata, ucieleśnienie śmierci.

b) Iran

Smok Aži Dahak. Podbnie jak w Indiach nazywany jest "zabójcą Wrytry". W zaratusztraniźmie smok jest przedstawicielem radykalnego zła, nie jest jednak przywódcą złych zastępów, kim jest Aryman.

Awesta: Ahra mainyu "Zły duch" (Aryman) i jego przeciwnik Spenta mainyu "Święty duch". Jako bliźniacy stworzyli wszechświat. Spenta stworzył życie, a Duch zły czynił to, co najgorsze, ponieważ sam jest zły (aka). Ahura Mazda jest ojcem Najświętszego Ducha, ale skoro są bliźniakami, to jego stosunek do Złego ducha pozostaje niejasny. Aryman jest także nazywany "drug.vant" - "oszukańczy". Jest wrogiem życia i kosmicznego prawa (asa).

Odwrotnie niż w Indiach dobrzy są ahuras, a źli daevas.

Zurwan przekaże władzę Ormuzdowi dopiero po 9 tys. lat. Władcą tego świata jest więc Aryman. Uwodzi on ludzi za pomocą pożądania seksualnego. Dlatego w mitach łączy się z pożądaniem i z dziwką (jeh). W zurwaniźmie jeh jest pierwszą kobietą. Takie negatywne podejście do kobiety jako nosicielki pożądania przejdzie do manicheizmu.

c) Bliski Wschód

Zło jest zasadą kosmiczną. W mitach są przeciwnikami bogów Tiamat, Labbu, Zu. Tiamat (może smok) zostaje pokonana w micie przez Marduka. Więc nie jest już aktywną zasadą zła. Tiamat określa słowo "głębia" i związana jest z wodą słoną, morzem. Złem w Mezopotamii były demony i choroby przez nie wywoływane. Grzech przynosił panowanie demonów. Demony były częściowo tylko zależne od bogów.

d) Izrael

Podobnie zło jest związane z potworami morskimi (Tehom, Tannin, Lewiatan). Są one przedstawicielami historycznych wrogów Izraela. Satan - anioł Jahwe, pojawia się jako oskarżyciel pośród "synów boga". Jest inicjatorem zła przeciwko Hiobowi, jest jednak posłuszny Jahwe i działa tylko za jego zgodą. Sam Jahwe zsyła złego ducha na Saula.

Później zło sporowadzono do złej mocy mniej lub bardziej zaleźnej od Jahwe, mianowicie Szatana, Beliala, Belzebuba.

Dopiero w judaiźmie pojawiają się koncepcje tego świata i świata nadchodzącego. Bóg będzie więc władcą późniejszego świata.

e) Chrześcijaństwo

Listy Pawła: Szatan jest przeciwnikiem Boga, jest księciem tego świata, tej epoki. Jest panem Królestwa Ciemności przeciwnemu Królestwu Światłości w którym udział mają chrześcijanie.

Apokalipsa: Szatan jest nazwyany "starym smokiem", a w końcowej walce zostanie wrzucony do morza ognia. Gr. diabolos "oskarżyciel" = satan "przeciwnik"

diabolos przez pismo syryjskie d+ibls przeszło do islamskiego iblis.

f) Islam

Koran: Iblis odmówił oddania pokłonowi Adamowi. Allah daje mu moc uwodzenia ludzi do czasu Dnia Sądu (więc znów zły rządzi tą epoką). U mistyków szatan jest prawdziwym monoteistą - tylko Bogu oddaje cześć. Jednak była u niego duma dlatego jest zły. Jego przekleństwo jest równocześnie i wyróżnieniem.

Rozdział 6

MIT

Rytuał - święte działanie. Mit - święte słowo. W kulcie mity i ryty wzajemnie się dopełniają i tworzą dramat kultowy. Czasem mit bądź ryt jest znacznie bardziej rozbudowany od drugiego. Jednak występuję między nimi ścisła zgodność, co pomaga nauce w ich uzupełnianiu.

Mezopotamia: Uttu służy jako ogrodnik u najwyższego boga Anu w raju. Król miał tytuł ogrodnika, gdyż zajmował się rosnącym przy świątynnym gaju obrzędowym drzewem (drzewem życia - symbol zmartwychwstającego boga). W Eposie o Gilgameszu Isztar kochała ogrodnika swego ojca (Anu). Mamy tu więc poprzez mit ukazane hieros gamos między królem (jako ogrodnikiem) a boginią.

W Atenach świętowano rytualne hieros gamos Hery i Zeusa, natomiast w Illiadzie mamy opis ich świętowania na górze Ida.

a) Kategorie mitów

Mity o stworzeniu - Stworzenie i oddzielenie nieba od ziemi kiedy jeszcze nic nie istniało (ks. Rodzaju itp.). Zbudowanie świata z ciała zabitej Tiamat. Myśl emanacyjna, mit orficki, na początku był czas z którego powstał eter i chaos, z nich jajo z którego znów wyszli bogowie. Wg afrykańskich Buszongo stwórca Bumba dostał silnych bólów i wymiotował z czego poswstały słońce, księżyc i gwiazdy.

Mity przemiany - Liakon złożył Zeusowi ofiarę z dziecka i został przemieniony w wilka. Mit ten opowiada o założeniu miasta (Likozura) na górze Likejon, gdzie czczono Zeusa likejskiego.

Jest to także przykład mitu o założeniu kultu i założeniu rodu. Boahter rodu - heros eponymos.

Rytuał sparagmos Σπαραγμος - kawałkowanie młodego zwierzęcia w kulcie. Wyjaśnienie mityczne: Młody król Penteusz wzbraniał się przed okazaniem czci Dionizosowi. Ten zesłał na jego matkę szaleństwo. Zwabiła ona syna do drzewa, po czym z siostrami ze związku dionizyjskiego rozszarpuje go na kawałki.

A także mity o początkach (samozapłodnienie Atuma), mity doroczne (uprowadzenie Persefony), mity natury (centaury, nimfy, syleni), mity społeczne (utworzenie bractw totemicznych), mity o śmierci (a raczej o raju), mity o zagładzie świata.

b) Bajka a mit

Delacroix: Mit jest ruchomy i płynny, jest zbliżony do liryki i dramatu, a prowadzi do dogmatu i teologii. Mit porusza się między poezją a rozsądkiem.

Bajka nie jest umiejscowiona, ani zindywidualizowana i nie jest przedmiotem wiary. Pettazzoni - mit jest postrzegany przez wierzących jako prawdziwy. Ważny element rozrywki.

Mit Legenda Bajka

wiara wiara

bóg lub heros św. Jerzy bohater (Shrek!)

Starożytny mit o zabiciu smoka, który uwięził kobiety. Symbolizuje to generalnie uwięzienie wody (symbolu płodności, życia = kobieta) i bohater np. bóg Indra zabija deszczowego smoka Wrytrę i tym sposobem deszcz zapładnia ziemię.

c) Mit o zbawieniu przez zbawionego zbawiciela!

Syryjska "Pieśń o perle": Syn królewski udaje się z Iranu do Egiptu, by przynieść skarb - perłę, której pilnuje straszny smok. Przed wyjściem odkłada swoje lśniące szaty. W Egipcie poznawszy jego cel, usypiają go, jednak przodkowie budzą go listem i kontynnuje on misję. Usypia smoka, bierzę perłę i wraca do ojczyzny, gdzie oddają mu szaty.

Reitzenstein udowadnia, że punktem wyjścia tego rodzaju tekstów (powyższe mity zachowały się jako podania literackie, często bajki) jest irański mit o zbawieniu. W dziele zbawienia (powyższy mit) zbawiciel zbawia samego siebie oraz dusze zatopione w materii. Perła symbolizuje jego własne "ja", ale i kolektyw dusz. Następuję więc taka oto zmiana symboli z kobiety w perłę, jednak! W Aweście najwyższe "ja" to daena - uwięziona kobieta.

d) Mit a historia

Mit przedstawiał najstarszą znaną historię. Filozoficzna grecka krytyka mitów doporowadziła do ich negatywnego postrzegania. Mit był uważany za kłamstwo.

W Mezopotamii mieszano listę historycznych królów z legendarnymi bohaterami bez żadnego oddzielenia, ani świadomości różnicy.

Lista patriarchów w Izraelu od Adama do Noego jest mityczna i ma na celu chronologizację historii.

---