Zwyrodnienie (łac.degeneratio) - skutek zaburzonej przemiany materii polegający na gromadzeniu się w komórkach lub w macierzy międzykomórkowej substancji, które normalnie w nich nie występują lub których ilość jest znacznie mniejsza. Jest to zaburzenie jakościowe prowadzące do upośledzenia czynności narządów. Zwyrodnienie zaliczane jest w patomorfologii do zmian wstecznych.
Typy zwyrodnień:
zwyrodnienia na tle nadmiernego gromadzenia się wody w komórce:
przyćmienie miąższowe - (łac. offusatio parenchymatosa) obrzmienie komórki,
zwyrodnienie wodniczkowe - (łac. degeneratio vacuolaris (hydropica));
zwyrodnienia białkowe:
zwyrodnienie szkliste - (łac. degeneratio hyalinea)
zwyrodnienie włóknikowate - (łac. fibrinoidea)
skrobiawica (amyloidoza)
Nadmierne rogowacenie (hyperkeratosis):
Róg skórny (cornu cutaneum) - stożkowaty kształt
Rybia Łuska (ichtiosis)
Rogowacenie ciemne (acantosis nigrica) - u chorych na raka - ciemna skóra, rozrosłe brodawki, gruba warstwa rogowa
Rogowacenie w niewłasciwym miejscu (keratinisatio heterotopica):
Rogowacenie białe (leukoplakia) - dotyczy nabłonka nierogowaciejacego (jama ustna, krtan, przełyk, pochwa)
Zeskórnienie krtani (pachydermia laryngis) - stan przedrakowy
Wadliwe rogowacenie (parakeratosis) - niecałkowite (zachowanie jader komórkowych), np. Łuszczyca
Rogowacenie pojedynczych komórek warstwy kolczystej naskórka (dyskeratosis)
zwyrodnienia śluzowe - wytwarzanie się dużej ilości gęstego śluzu w jelitach, trzustce i oskrzelach (mukowiscydoza)
zwyrodnienia śluzowate - gromadzenie się kwaśnych mukopolisacharydów w tkance łącznej skóry
zwyrodnienia tłuszczowe - otłuszczenie lub stłuszczenie narządu
mineralne - braki pewnych minerałów w organizmie (krzywica, osteoporoza)
barwnikowe - braki barwników organicznych (bielactwo)