Opublikuj swoje artykuły w ramach naszego archiwum korzystając z elektronicznego systemu rejestracji publikacji. Stała współpraca z NPE procentuje - możesz bezpłatnie korzystać z własnego serwisu internetowego i komercyjnego konta pocztowego. Publikacje w NPE są bezpłatne. Wystawiamy zaświadczenia o publikacji.
**********
mgr Marta Paszkiewicz
mgr Dorota Górska-Szostak
Zespół Szkół im. Bohaterów Września 1939 roku
w Iławie
Ćwiczenia w korzystaniu ze słowników i encyklopedii
Scenariusz zajęć z Edukacji czytelniczej i medialnej
przeprowadzonych w klasie drugiej liceum profilowanego i technikum
Zespół Szkół im. Bohaterów Września 1939 roku
Temat: Ćwiczenia w korzystaniu ze słowników i encyklopedii.
Zajęcia zostały przeprowadzone w bibliotece w ramach realizacji ścieżki
„Edukacja czytelnicza i medialna”.
Cele:
Poziom wiadomości:
- uczeń zna rodzaje słowników i encyklopedii,
Poziom umiejętności:
- uczeń potrafi wyszukać potrzebną informację w odpowiednim źródle,
- potrafi selekcjonować uzyskane informacje,
Metody: ćwiczenia, praca ze słownikami.
Pomoce dydaktyczne - słowniki, encyklopedie, leksykony, plansze graficzne.
Przebieg lekcji:
1. Określenie celów lekcji. Podanie tematu.
2. Przypomnienie wiadomości o rodzajach słowników i encyklopedii.
- omówienie planszy z podziałem encyklopedii i słowników:
Encyklopedie ogólne - zawierają informacje ogólne ze wszystkich dziedzin wiedzy,
Encyklopedie specjalne - zawierają informacje dotyczące jednej dziedziny wiedzy (układ haseł może być alfabetyczny lub tematyczny),
Słowniki - zawierają informacje dotyczące terminów z objaśnieniem ich znaczeń (układ haseł alfabetyczny); wyróżniamy słowniki językowe i rzeczowe,
Słowniki językowe - zawierają wyrazy występujące w danym języku lub tłumaczą wyrazy na inny język,
Słowniki rzeczowe - wyjaśniają terminy dotyczące jednej dziedziny wiedzy.
- zapoznanie uczniów z encyklopediami i słownikami wyłożonymi na stolikach,
3. Ćwiczenia - uczniowie otrzymują na kartkach polecenia wyszukania haseł w różnych źródłach:
Zestaw I
Ćwiczenie 1:
Wyszukaj słowo pokrewne do słowa książka i ułóż z nim zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś?
Ćwiczenie 2:
Kim był Albrecht Dűrer i w jakich źródłach można znaleźć informacje o nim?
Ćwiczenie 3:
Co oznacza wyrażenie Janusowe oblicze, jak nazywa się taki związek wyrazowy i gdzie można znaleźć wyjaśnienie?
Zestaw II
Ćwiczenie 1:
Wyszukaj słowo pokrewne do słowa pogląd i ułóż z nim zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś?
Ćwiczenie 2:
Kim był Zawisza Czarny i w jakich źródłach można znaleźć informacje o nim?
Ćwiczenie 3:
Co oznacza wyrażenie drakońskie prawa, jak nazywa się taki związek wyrazowy i gdzie można znaleźć wyjaśnienie?
Zestaw III
Ćwiczenie 1:
Wyszukaj słowo pokrewne do słowa wyrachowanie i ułóż z nim zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś?
Ćwiczenie 2:
Kim był Adam Asnyk i w jakich źródłach można znaleźć informacje o nim?
Ćwiczenie 3:
Co oznacza wyrażenie miecz Damoklesa, jak nazywa się taki związek wyrazowy i gdzie można znaleźć wyjaśnienie?
Zestaw IV
Ćwiczenie 1:
Wyszukaj słowo pokrewne do słowa ideał i ułóż z nim zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś?
Ćwiczenie 2:
Kim był Tintoretto i w jakich źródłach można znaleźć informacje o nim?
Ćwiczenie 3:
Co oznacza wyrażenie pójść do Canossy, jak nazywa się taki związek wyrazowy i gdzie można znaleźć wyjaśnienie?
Zestaw V
Ćwiczenie 1:
Wyszukaj słowo pokrewne do słowa znacznie i ułóż z nim zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś?
Ćwiczenie 2:
Kim był Edward Munch i w jakich źródłach można znaleźć informacje o nim?
Ćwiczenie 3:
Co oznacza wyrażenie argusowe oko, jak nazywa się taki związek wyrazowy i gdzie można znaleźć wyjaśnienie?
Zestaw VI
Ćwiczenie 1:
Wyszukaj słowo pokrewne do słowa dumny i ułóż z nim zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś?
Ćwiczenie 2:
Kim był Stanisław Trembecki i w jakich źródłach można znaleźć informacje o nim?
Ćwiczenie 3:
Co oznacza wyrażenie płacz i zgrzytanie zębów, jak nazywa się taki związek wyrazowy i gdzie można znaleźć wyjaśnienie?
Zestaw VII
Ćwiczenie 1:
Która forma jest poprawna? Ułóż zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś?
usiąść na trawę/ usiąść na trawie
Ćwiczenie 2:
Kim był Konrad Mazowiecki i w jakich źródłach można znaleźć informacje o nim?
Ćwiczenie 3:
Co oznacza wyrażenie tajemnica poliszynela, jak nazywa się taki związek wyrazowy i gdzie można znaleźć wyjaśnienie?
Zestaw VIII
Ćwiczenie 1:
Która forma jest poprawna? Ułóż zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś? napoleonka/napoleonek
Ćwiczenie 2:
Kim był Zygmunt Krasiński i w jakich źródłach można znaleźć informacje o nim?
Ćwiczenie 3:
Co oznacza wyrażenie od Annasza do Kajfasza, jak nazywa się taki związek wyrazowy i gdzie można znaleźć wyjaśnienie?
Zestaw IX
Ćwiczenie 1:
Która forma jest poprawna? Ułóż zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś? zjeść kilka bez/bezów
Ćwiczenie 2:
Kim był Marc Chagall i w jakich źródłach można znaleźć informacje o nim?
Ćwiczenie 3:
Co oznacza wyrażenie osiadanie powietrza, gdzie można znaleźć wyjaśnienie?
Zestaw X
Ćwiczenie 1:
Która forma jest poprawna? Ułóż zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś? ogól się/ogol się
Ćwiczenie 2:
Kim był Tadeusz Kutrzeba i w jakich źródłach można znaleźć informacje o nim?
Ćwiczenie 3:
Co to jest ciśnienie atmosferyczne, gdzie można znaleźć wyjaśnienie?
Zestaw XI
Ćwiczenie 1:
Która forma jest poprawna? Ułóż zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś? poszłem/poszedłem
Ćwiczenie 2:
Co oznacza skrót SEATO i w jakich źródłach można znaleźć informacje na ten temat?
Ćwiczenie 3:
Co to jest kras, gdzie występuje i gdzie można znaleźć wyjaśnienie tego pojęcia?
Zestaw XII
Ćwiczenie 1:
Która forma jest poprawna? Ułóż zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś?
w cudzysłowiu/ w cudzysłowie
Ćwiczenie 2:
Co oznacza wyrażenie wiązanie chemiczne i w jakich źródłach można znaleźć informacje na ten temat?
Ćwiczenie 3:
Co to jest cytoplazma, gdzie można znaleźć wyjaśnienie tego pojęcia?
Zestaw XIII
Ćwiczenie 1:
Wyszukaj znaczenie słowa dziennik i ułóż z nim zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś?
Ćwiczenie 2:
Co oznacza wyrażenie napięcie powierzchniowe i w jakich źródłach można znaleźć informacje na ten temat?
Ćwiczenie 3: Co to jest aforyzm, gdzie można znaleźć wyjaśnienie tego pojęcia?
Zestaw XIV
Ćwiczenie 1:
Wyszukaj znaczenie słowa gratis i ułóż z nim zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś?
Ćwiczenie 2:
Co oznacza wyrażenie interferometria plamkowa i w jakich źródłach można znaleźć informacje na ten temat?
Ćwiczenie 3: Co oznacza skrót KEN, gdzie można znaleźć wyjaśnienie tego pojęcia?
Zestaw XV
Ćwiczenie 1:
Wyszukaj znaczenie słowa szarmancki i ułóż z nim zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś?
Ćwiczenie 2:
Co oznacza wyrażenie dysk galaktyczny i w jakich źródłach można znaleźć informacje na ten temat?
Ćwiczenie 3:
Co to jest Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości, gdzie można znaleźć informacje na ten temat?
Zestaw XVI
Ćwiczenie 1:
Wyszukaj znaczenie słowa azyl i ułóż z nim zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś?
Ćwiczenie 2:
Co oznacza wyrażenie savoir-vivre i w jakich źródłach można znaleźć informacje na ten temat?
Ćwiczenie 3: Kim jest Werner Herzog, gdzie można znaleźć informacje na jego temat?
Zestaw XVII
Ćwiczenie 1:
Wyszukaj znaczenie słowa butonierka i ułóż z nim zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś?
Ćwiczenie 2:
Co oznacza wyrażenie powieść brukowa i w jakich źródłach można znaleźć informacje na ten temat?
Ćwiczenie 3: Kto to jest Anna Achmatowa, gdzie można znaleźć informacje na jej temat?
Zestaw XVIII
Ćwiczenie 1: Wyszukaj znaczenie słowa humbug i ułóż z nim zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś?
Ćwiczenie 2: Co oznacza wyrażenie Europejska Konwencja Praw Człowieka i w jakich źródłach można znaleźć informacje na ten temat?
Ćwiczenie 3: Którą z kolei planetą od Słońca jest Saturn, czy posiada księżyce (ile) i gdzie
można znaleźć informacje na ten temat?
Zestaw XIX
Ćwiczenie 1:
Wyszukaj znaczenie słowa enklawa i ułóż z nim zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś?
Ćwiczenie 2:
Co oznacza wyrażenie zakład Pascala i w jakich źródłach można znaleźć informacje na ten temat?
Ćwiczenie 3:
Którą z kolei planetą od Słońca jest Jowisz, czy posiada księżyce (ile) i gdzie można znaleźć informacje na ten temat?
Zestaw XX
Ćwiczenie 1:
Wyszukaj znaczenie słowa elektroliza i ułóż z nim zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś?
Ćwiczenie 2: Co oznacza wyrażenie odmienne stany świadomości i w jakich źródłach można znaleźć informacje na ten temat?
Ćwiczenie 3: Kiedy miał miejsce plebiscyt na Warmii, Mazurach i Powiślu, jaki był jego wynik i gdzie można znaleźć informacje na ten temat?
Zestaw XXI
Ćwiczenie 1: Wyszukaj znaczenie słowa ekslibris i ułóż z nim zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś?
Ćwiczenie 2:
Gdzie znajduje się Dolina Krzemowa, co się w niej znajduje i w jakich źródłach można znaleźć informacje na ten temat?
Ćwiczenie 3:
Co to jest impresjonizm, podaj przykład impresjonizmu i gdzie można znaleźć informacje na ten temat?
Zestaw XXII
Ćwiczenie 1:
Wyszukaj znaczenie słowa inicjał i ułóż z nim zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś?
Ćwiczenie 2:
Gdzie znajduje się Gubałówka, co to jest i w jakich źródłach można znaleźć informacje na ten temat?
Ćwiczenie 3:
Kiedy i gdzie powstała Biblioteka Załuskich, i gdzie można znaleźć informacje na ten temat?
Zestaw XXIII
Ćwiczenie 1:
Wyszukaj znaczenie słowa stres i ułóż z nim zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś?
Ćwiczenie 2:
Jaki utwór jest Hymnem Europejskim, i w jakich źródłach można znaleźć informacje na ten temat?
Ćwiczenie 3:
Kim był Gilgamesz, czym się wsławił i gdzie można znaleźć informacje na ten temat?
Zestaw XXIV
Ćwiczenie 1:
Wyszukaj znaczenie słowa cynizm i ułóż z nim zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś?
Ćwiczenie 2:
Na terenie jakiego dzisiejszego kraju znajdowało się starożytne państwo Asyria, i w jakich źródłach można znaleźć informacje na ten temat?
Ćwiczenie 3:
Czego dotyczy Traktat z Maastricht i gdzie można znaleźć informacje na ten temat?
Zestaw XXV
Ćwiczenie 1:
Wyszukaj znaczenie słowa recykling i ułóż z nim zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś?
Ćwiczenie 2:
Kim byli Majowie, gdzie i kiedy mieszkali, w jakich źródłach można znaleźć informacje na ten temat?
Ćwiczenie 3:
Co oznacza pojęcie Linux i gdzie można znaleźć informacje na ten temat?
Zestaw XXVI
Ćwiczenie 1:
Wyszukaj znaczenie słowa manualny i ułóż z nim zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś?
Ćwiczenie 2:
Co to są orzęski, w jakich źródłach można znaleźć informacje na ten temat?
Ćwiczenie 3:
Co oznacza pojęcie curry i gdzie można znaleźć informacje na ten temat?
Zestaw XXVII
Ćwiczenie 1:
Wyszukaj znaczenie słowa design i ułóż z nim zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś?
Ćwiczenie 2:
Gdzie leży Pustynia Błędowska, w jakich źródłach można znaleźć informacje na ten temat?
Ćwiczenie 3:
Co oznacza pojęcie epitafium i gdzie można znaleźć informacje na ten temat?
Zestaw XXVIII
Ćwiczenie 1:
Wyszukaj znaczenie słowa inkunabuł i ułóż z nim zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś?
Ćwiczenie 2:
Gdzie leży Walhalla, w jakich źródłach można znaleźć informacje na ten temat?
Ćwiczenie 3:
Co oznacza pojęcie korupcja i gdzie można znaleźć informacje na ten temat?
Zestaw XXIX
Ćwiczenie 1:
Wyszukaj znaczenie słowa absurd i ułóż z nim zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś?
Ćwiczenie 2:
Co to jest sonet, podaj przykład sonetu w literaturze polskiej, w jakich źródłach można znaleźć informacje na ten temat?
Ćwiczenie 3:
Co oznacza pojęcie determinizm i gdzie można znaleźć informacje na ten temat?
Zestaw XXX
Ćwiczenie 1:
Wyszukaj znaczenie słowa inflacja i ułóż z nim zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś?
Ćwiczenie 2:
Co to jest oda, podaj przykład ody w literaturze polskiej, w jakich źródłach można znaleźć informacje na ten temat?
Ćwiczenie 3:
Co oznacza pojęcie matacz i gdzie można znaleźć informacje na ten temat?
Zestaw XXXI
Ćwiczenie 1:
Wyszukaj znaczenie słowa gnuśnieć i ułóż z nim zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś?
Ćwiczenie 2:
Co to jest muza, podaj imiona wszystkich muz, w jakich źródłach można znaleźć informacje na ten temat?
Ćwiczenie 3:
Co oznacza pojęcie akapit i gdzie można znaleźć informacje na ten temat?
Zestaw XXXII
Ćwiczenie 1:
Wyszukaj znaczenie słowa falset i ułóż z nim zdanie. Z jakiego słownika korzystałeś?
Ćwiczenie 2:
Co to jest dialekt, podaj przykłady polskich dialektów, w jakich źródłach można znaleźć informacje na ten temat?
Ćwiczenie 3:
Co oznacza pojęcie terminal i gdzie można znaleźć informacje na ten temat?
Sprawdzenie ćwiczeń - uczniowie kolejno podają odpowiedzi na zadane im pytania.
4. Podsumowanie i utrwalenie wiadomości z lekcji:
- Jakie rodzaje słowników i encyklopedii poznaliście na lekcji?
Wykorzystane słowniki i leksykony:
Słownik wyrazów bliskoznacznych: książka, pogląd, wyrachowanie, ideał, znacznie, dumny
Słownik pisarzy polskich i obcych: Adam Asnyk, Stanisław Trembecki, Zygmunt Krasiński
Słownik encyklopedyczny - Geografia: osiadanie powietrza, ciśnienie atmosferyczne, kras
Leksykon wszystko o sztuce, Stanisław K. Stopczyk: Albrecht Dűrer, Tintoretto, Edward Munch, Marc Chagall
Encyklopedia szkolna - chemia: elektroliza, wiązanie chemiczne, napięcie powierzchniowe
Encyklopedia szkolna - biologia: orzęski, cytoplazma
Encyklopedia szkolna - fizyka: interferometria plamkowa, dysk galaktyczny, Saturn, Jowisz
Słownik frazeologiczny: Janusowe oblicze, drakońskie prawa, miecz Damoklesa, pójść do Canossy, argusowe oko, płacz i zgrzytanie zębów, tajemnica poliszynela, od Annasza do Kajfasza
Słownik poprawnej polszczyzny:
usiąść na trawę/ usiąść na trawie
napoleonka/napoleonek
zjeść kilka bez/bezów,
ogól się/ogol się,
poszłem /poszedłem
w cudzysłowiu/ w cudzysłowie
Mały słownik języka polskiego:
dziennik, azyl, butonierka, enklawa, inicjał, cynizm, matacz, gnuśnieć
Słownik terminów literackich:
aforyzm, powieść brukowa, ekslibris, epitafium, sonet, oda, akapit, dialekt
Słownik wyrazów obcych:
gratis, szarmancki, savoir-vivre, humbug, recykling, manualny, design, Walhalla
Encyklopedia szkolna - Historia: Asyria, KEN, Majowie, Zawisza Czarny
Encyklopedia II wojny światowej: Tadeusz Kutrzeba
Encyklopedia historii Polski, T. 1-2: plebiscyt na Warmii, Mazurach i Powiślu, Konrad Mazowiecki
Słownik polityki: SEATO, korupcja, inflacja
Leksykon współczesnych międzynarodowych stosunków politycznych:
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości, Europejska Konwencja Praw Człowieka
Encyklopedia filozofii, T. 1-2: zakład Pascala, absurd, determinizm
Słownik encyklopedyczny - Informatyka: Dolina Krzemowa, Linux, terminal
Encyklopedia psychologii: odmienne stany świadomości, stres
Słownik pojęć i tekstów kultury: impresjonizm
Leksykon Unii Europejskiej: Traktat z Maastricht, Hymn Europejski
Wielka encyklopedia powszechna PWN:
Werner Herzog, Anna Achmatowa, Gubałówka, Biblioteka Załuskich, Gilgamesz, curry, Pustynia Błędowska, inkunabuł, muza, falset
© Marta Paszkiewicz & Dorota Górska-Szostak
1