Bierne operacje bankowe - polegają na gromadzeniu wkładów, emitowaniu własnych papierów wartościowych i wykonywaniu innych czynności zmierzających do powiększenia sumy środków znajdujących się w dyspozycji banku. Pozyskiwanie źródeł finansowania działalności banku.
- emisja własnych papierów wartościowych;
- gromadzenie środków na rachunkach bankowych;
- przyjmowanie funduszy innych banków.
Czynne operacje bankowe:
Polegają na wykorzystaniu zgromadzonych środków do udzielania różnych kredytów i lokowania ich w korzystnych przedsięwzięciach. Alokacja środków pieniężnych w aktywa dochodowe.
- udzielenie kredytu;
- inwestowanie własnych funduszy;
- inwestowanie własnych i obcych funduszy.
OPERACJE BANKOWE - można określić jako stosunki umowne między bankami i klientami, w których bank oferuje swoje usługi, a klient jest usługobiorcą. Operacje te są połączone z określonymi świadczeniami na rzecz klienta lub na rzecz banku.
Operacje bankowe są wykonywane przy wykorzystaniu rachunku bankowego.
Kwalifikacja operacji bankowych może być dokonywana w zależności od zastosowanych kredytów.
Najczęściej stosowany jest tzw. klasyczny podział operacji na:
Aktywne (czynne)
Pasywne (bierne)
Pośredniczące ( usługowe)
USŁUGI FINANSUJĄCE
Wszystkie operacje, które prowadzą do natychmiastowego zwiększenia środków płatniczych klienta.
Elementy usług finansujących mają zarówno charakter:
jakościowy /kredytobiorca, kredytodawca, przedmiot kredytu, jego zabezpieczenie i waluta,
ilościowy wielkość i cena kredytu, kredytowanie, termin i sposób spłaty/
Usługi finansujące banku mogą być podzielone na III grupy :
A. Operacje udzielania kredytu
Do podstawowych rodzajów kredytu należy zaliczyć :
1. Kredyt w rachunku bieżącym /czyli otwartym/
Jest przyznawany przez bank do określonej wysokości. Wykorzystywany do finansowania działalności eksploatacyjnej przedsiębiorstw. Wpływy na rachunku bieżącym zmniejszają zadłużenie kredytobiorcy. Formalnie ma on charakter krótkoterminowy, faktycznie jest to często kredyt długoterminowy.
2. Kredyt dyskontowy
Jest to zakup weksli przed terminem ich płatności z potrąceniem procentu /dyskonta/ przez bank. Sprzedawcą weksla i kredytobiorcą jest z reguły dostawca, który prolonguje zapłatę odbiorcy towaru czy usługi, ale swą należność każe sobie potwierdzić za pomocą weksla. Sprzedaż weksla bankowi oznacza zaliczkowanie jeszcze nie wymagalnych należności i otrzymanie przez dostawcę środków pieniężnych.
3. Kredyt lombardowy
To kredyt o charakterze płatniczym, udzielany pod zastaw ruchomości lub praw znajdujących łatwy zbyt na rynku. Ma on charakter długoterminowy. Udzielany jest w zasadzie nie do pełnej wysokości zastawionych przedmiotów /np. pod zastaw papierów wartościowych, pod zastaw towarów, pod zastaw weksli, pod zastaw należności/
4. Kredyt konsumpcyjny / ratalny /
Jest udzielany osobom fizycznym, przede wszystkim tym, które maja stałe dochody w postaci płacy. W stosunku do tej gr. Kredytobiorców wielkość kredytu, rat, spłat oraz termin zwrotu są odpowiednio relacjonowane do dochodów i na ogół nie stanowią przedmiotu negocjacji.
5. Kredyt kart kredytowych
Banki ustalają na ogół określony poziom, do wysokości którego posiadacz karty może nabywać towary czy usługi, a także otrzymywać gotówkę. Tym sposobem posiadacz karty otrzymuje krótkoterminowy kredyt, którego zwrot następuje przy wyrównaniu rachunku przedstawionego mu przez bank na koniec m-ca.
6.Kredyt hipoteczny
Udzielany na finansowanie celów inwestycyjnych, zabezpieczony hipotecznie, tj. zabezpieczenie zwrotności tego kredytu wiąże się z określona nieruchomością. Kredyt ten może być udzielony przez każdy bank.
7.Kredyt mieszkaniowy
Cechą charakterystyczną kredytów tego typu, udzielanych przede wszystkim przez kasy budowlano-oszczędnościowe, jest obowiązkowe podpisanie umowy oszczędnościowej na konkretną docelową sumę i oszczędzanie przez pewien określony czas
(2-3 lata), zanim powstanie możliwość otrzymania kredytu. Kredytobiorca może otrzymać kredyt mieszkaniowy, jeśli środki przez niego nagromadzone będą nie mniejsze niż określony procent sumy docelowej (30-50%).
8.Kredyt inwestycyjny /długoterminowy/
Jest przeznaczony na finansowanie inwestycji. Udziela się go na okres powyżej 4 lat.
9. Faktoring
To zakup przez bank /czyli faktora/ należności, które powstały z tytułu dostaw i usług. W zależności od treści umowy, bank może tu spełniać trzy funkcje : finansowania, przejęcia ryzyka i usługową. W praktyce są stosowane dwie formy faktoringu ; faktoring jawny / kiedy dłużnik jest powiadomiony o przejęciu przez faktora należności/ i faktoring cichy /gdy dłużnik nie został powiadomiony o tej transakcji/
10. Leasing
Oznacza krótko- lub długoterminowe wypożyczenie albo wydzierżawienie dóbr materialnych przez leasingodawcę w celu ich użytkowania przez leasingobiorcę bez prawa własności. Tym sposobem odbiorca leasingu może używać dóbr materialnych bez konieczności dokonania zakupu inwestycyjnego.
Istnieją dwie formy leasingu :
- leasing bezpośredni
gdy producenci określonych towarów oddają je w użytkowanie innym przedsiębiorstwom
- leasing pośredni
gdy przedsiębiorstwa nie będące producentami danych towarów finansują tylko ich przekazanie w użytkowanie innym przedsiębiorstwom
Forfaiting ( zastaw) może występować jako instrument finansowania przy eksporcie. Polega on na zakupie krótko i średnioterminowych wierzytelności z tytułu eksportu przez nabywcę wierzytelności z wyłączeniem prawa regresu w stosunku do odstępującego wierzytelności, który zwykle jest eksporterem.
Franchising - system zbytu umożliwiający dystrybucje towarów, usług i technologii polegający na ściślej współpracy dwóch niezależnych pod względem prawnym i finansowym przedsiębiorstwach.
11.Home banking
Jest to system elektronicznego porozumiewania się klientów z bankami, pozwalający dokonywać wielu operacji bankowych bez wychodzenia z biura czy z domu.
B. Operacje przyrzeczenia udzielania kredytu
Mogą mieć formę :
12. Kredytu akceptacyjnego /akceptu/
Ma formę akceptu przez bank wystawionego przez klienta weksla, który jest ciągniony na bank. Klient zobowiązuje się do wpłacenia równowartości weksla przed terminem jego płatności. Bank staje się płatnikiem, ale tylko warunkowo, jeśli klient nie wywiąże się z długu w terminie. Dlatego kredyt ten jest udzielany w pełni wiarygodnym klientom.
To kredyt krótkoterminowy, max 6-miesięcznym, który służy do finansowania obrotu towarowego. Za udzielenie akceptu bank pobiera prowizję
13. Awalu
Operacje awalizowania weksli przez banki polega na przejęciu zapłaty przez bank. Awal jest udzielany na zlecenie przedsiębiorstwa. Zlecenie to powinno zawierać dyspozycję zapłaty za weksel w terminie płatności. Równocześnie kredytobiorca daje upoważnienie dla banku do obciążenia rachunku zleceniodawcy.
14.Gwarancji
Gwarancja bankowa jest zobowiązaniem banku podejmowanym na zlecenie klienta. Bank oświadcza że pokryje zobowiązania zleceniodawcy, jeśli nie wywiąże się on ze swych umownych zobowiązań. Gwarancja jest dodatkowym zabezpieczeniem wykonania umowy dla beneficjanta.
Formą gwarancji bankowej jest list kredytowy
C. Operacje związane z emisją papierów wartościowych
Operacje emisyjne mają charakter usługi świadczonej przez banki dla podmiotów gospodarczych, które dokonują emisji papierów wartościowych. Usługa ta polega na organizacji ich zbytu.
Najczęściej stosowana forma rozprowadzania papierów wartościowych jest obecnie SUBSKRYPCJA.
Następuje ona poprzez rozesłanie do potencjalnych nabywców przez bank wiodący w konsorcjum odpowiednich projektów informacyjnych, opublikowanie ogłoszeń w gazetach codziennych,
umieszczenie informacji w bankach.
Sprzedaży z wolnej ręki banki dokonują stopniowo, w zależności od kształtowania się popytu na emitowane papiery wartościowe. Sprzedaż następuje na podst. oferty sprzedaży.
USŁUGI DEPOZYTOWE
Czyli operacje, które umożliwiają klientowi przekazanie bankowi czasowo niepotrzebnych mu środków w celu ich wykorzystania na rzecz osób trzecich na cele inwestycyjne czy konsumpcyjne.
Do operacji depozytowych zalicza się następujące usługi bankowe :
- przyjmowanie wkładów klientów na czas nieokreślony lub określony, na podstawie umowy
· Wkłady a vista to przede wszystkim przejściowe nadwyżki finansowe, którymi klient banku może dysponować w każdym momencie. Jest to więc typowy pieniądz transakcyjny
· Wkłady terminowe
Służą do przechowywania środków przez okres co najmniej 1 m-ca. Korzystają z nich przede wszystkim osoby prawne.
· Wkłady oszczędnościowe są dokonywane przez osoby fizyczne; są one gwarantowane przez państwo. Są także wolne od zajęcia na podst. sądowego czy administracyjnego tytułu wykonawczego.
- emisja własnych papierów wartościowych
W celu rozszerzenia działalności banki mogą dokonywać emisji obligacji. /instrument pożyczkowy; jest dowodem udzielenia emitującemu bankowi pożyczki przez jej posiadacza/ .Natomiast w celu powiększania kapitału akcyjnego banki emitują akcje /reprezentują określoną część kapitału banki i mają charakter tytułu własności/. Banki mogą także emitować bony kasowe /mają one charakter krótkoterminowych papierów wartościowych; 3-12 m-cy/
- pośrednictwo banku między klientem a jednostkami gospodarczymi
USŁUGI ZWIĄZANE Z OBSŁUGĄ OBROTU PŁATNICZEGO
Polegają na realizacji zleceń klienta wykonywania określonych operacji na rachunkach bankowych bądź są to operacje płatnicze dokonywane z inicjatywy samego banku.
Środki płatnicze stanowią pieniądz gotówkowy /w formie bilonu i banknotów/ i bezgotówkowy, tak na rachunkach banku centralnego /pieniądz żyrowy/ jak i na rachunkach innych banków.
USŁUGI RÓŻNE
Obejmują wiele rozmaitych usług oferowanych klientom przez banki /np. doradztwo, pośrednictwo w operacjach papierami wartościowymi itp./
Zadanie 1.
Spółka z o.o. RAWA zawarła umowę z firmą factoringową FAKTOR o sprzedaż wierzytelności na sumę 40 000 zł. Podpisana umowa reguluje opłaty za factoring, które wynoszą:
odsetki od kwoty wierzytelności w wysokości 12%
opłaty za ryzyko „ściągnięcia” wierzytelności od dłużnika w wysokości 5% od kwoty wierzytelności.
Ile zarobi firma FAKTOR na tej transakcji? Jaką kwotę otrzyma spółka z o.o. RAWA?
AKTYWA I PASYWA BANKU KOMERCYJNEGO
PŁYNNOŚĆ BANKU KOMERCYJNEGO :
W przeciwieństwie do instytucji niebankowych, w których producenci i handlowcy znają momenty czasu płynności, a także terminy wpływów mogą być względnie realnie wyszacowanie, w bankach jest to niemożliwe.
Utrzymywanie rezerw płynności - przede wszystkim w formie krótkoterm. Wkładów w innych bankach lub w krótkoterm. Papierach wartościowych - jest zawsze mniej rentowne niż długoterm.
Kredyty z wyższym oprocentowaniem.
Im wyższa płynność banku, tym mniejsza jest rentowność.
Można wyróżnić następujące rodzaje płynności banków :
- płynność pierwotna
- płynność wtórna
- płynność trzeciorzędna
Przedstawiona klasyfikacja płynności określa stopień łatwości spieniężenia składników majątku i uzyskanie pieniądza banku centralnego.
Bank ma stale do czynienia bądź z deficytem płynności, bądź też z jej nadwyżką.
6