1. Omów przedmiot pedagogiki specjalnej (wykład 9.XI. 2006)
Przedmiotem zainteresowania pedagogiki specjalnej są następstwa upośledzenia utrudniające rozwój, proces kształcenia i wychowania oraz socjalizacji. Przedmiotem badań pedagogiki specjalnej są głównie dzieci które w skutek złego stanu zdrowia, uszkodzenia lub braku analizatorów zmysłowych bądź narządów ruchu, albo też w skutek niewydolności mózgu wymagają specyficznych metod wychowania, terapii i wychowania. Ich rozwój jest utrudniony, a niekiedy nawet ograniczony nieodwracalnie, i jak to ma miejsce u dzieci upośledzonych umysłowo. Pedagogika specjalna zajmuje się również młodzieżą nieprzystosowaną społecznie i wymagająca specyficznych metod resocjalizacji wskutek konfliktu z prawem i normami społeczno moralnymi. Przedmiotem tej nauki są również dorośli potrzebujący rehabilitacji.
Osoby będące przedmiotem i podmiotem pedagogiki specjalnej można podzielić najogólniej na:
1) mające trudności w poznawaniu świata i komunikowaniu się z nim w skutek braku lub uszkodzenia analizatorów umysłowych
2) te, u których procesy poznawcze przebiegają w sposób nieprawidłowy, wskutek czego maja obraz poznawczy nie adekwatny do rzeczywistości, zdolność rozumowania ograniczoną i są poniżej normy, mają utrudnione przystosowanie do życia i pracy
3) mające z powodu uszkodzenia narządów ruchu lub przewlekłej choroby ograniczona zdolność do działania, do ekspresji, do aktywnego udziału w życiu społecznym
4) wymagające resocjalizacji niedostosowane społecznie, wskutek zaniedbań i błędów wychowawczych rodziców i szkoły, prowadzących do konfliktu z normami obyczajowymi i prawnymi
5) znacznie przekraczające poziom normy inteligencji i zdolności, potrzebujące stymulacji i ukierunkowania kształcenia.
2. Omów cele pedagogiki specjalnej
Obecnie pedagogika specjalna ma na celu kształcenie i wychowanie tak ogólne, jak i zawodowe jednostki - doprowadzając ją do pełniejszej w stosunku do jej możliwości rewalidacji społecznej. I to właśnie stało się jej celem zasadniczym tzn. nadrzędnym w stosunku do wyrównywania braków (M. Grzegorzewska)
* cel humanitarny - jednostkom upośledzonym zapewnić szczególne prawa do pomocy w uzyskaniu maksymalnego rozwoju i akceptacji społecznej.
* cel dydaktyczno - wychowawczy - jednostki upośledzone należy wszechstronnie kształcić i umożliwiać im optymalny rozwój, aby jak najefektywniej mogły wywiązać się ze swych zadań społecznych
* cel ekonomiczny - jednostki upośledzone należy tak przygotować do przyszłej pracy zawodowej, aby mogły w miarę możliwości usamodzielnić się, uniezależnić od pomocy społecznej.
3. Wymień działy i dziedziny pedagogiki specjalnej
Działy: wg Grzegorzewskiej
* oligofrenopedagogika - pedagogika dotycząca jednostek upośledzonych umysłowo
* surdopedagogika - pedagogika dotycząca jednostek o upośledzonym słuchu
* tyflopedagogika - pedagogika dotycząca jednostek o upośledzonym wzroku
* pedagogika resocjalizacyjna - dotycząca jednostek o zaburzonym zachowaniu na tle czynników organicznych i środowiskowych
* pedagogika terapeutyczna- dotycząca jednostek kalekich i przewlekle chorych
wg Dykcika działy i dziedziny ze względu na rodzaj odchylenia od normy
Pedagogika zdolnych i uzdolnionych
Pedagogika rewalidacyjna rehabilitacyjna
Pedagogika lecznicza, terapeutyczna
Pedagogika resocjalizacyjna
Pedagogika korekcyjna
1. wybitne zdolności ogólne
2. uzdolnienia kierunkowe
1.uposledzenia umysłowe
2.wady wzroku
3.wady słuchu
4.sprzężone upośledzenia
1.choroby przewlekłe
2. niesprawność ruchowa
3.odmienność somatyczna
4.autyzm, zespoły psychozopodobne
5.starość
1. niedostosowanie społeczne
- społeczność
- antyspołeczność
3. demoralizacja
4. przestępczość
1. trudności w uczeniu
2. partialne zaburzenia rozwoju
3. zaburzenia mowy
4. zaburzenia emocjonalne
4.Przedstaw zasługo Marii Grzegorzewskiej dla rozwoju polskiej pedagogiki specjalnej
Maria Grzegorzewska, poza pracą dydaktyczną, prowadziła działalność naukową i publicystyczną. Opracowała oryginalną metodę nauczania, która nosi nazwę "metodę ośrodków pracy" i jest obecnie powszechnie stosowana w szkolnictwie specjalnym. Grzegorzewska jako pierwsza w Polsce podjęła systematyczne badania nad zagadnieniami pedagogiki niepełnosprawnych, stworzyła jej podstawy. Wychodząc z założenia, że człowiek jest psychofizyczną jednością, wysunęła tezę całościowego ujęcia odchyleń od normy: rozwijała zagadnienia kompensacji w rewalidacji niepełnosprawnych. Szczególnie interesowały ją zagadnienia związane z tyflopedagogiką i tyflopsychologią, a także zagadnieniami pracy z osobami głuchoniewidomymi.
Osiągnięcia Marii Grzegorzewskiej w zakresie pedagogiki specjalnej są nie do przecenienia. Była pierwszą osobą w Polsce, która profesjonalnie zajęła się tą problematyką uzyskując sukcesy zarówno w pracach teoretycznych, jak i praktycznych. Od 1924 r. aż do ostatnich dni swego życia redagowała czasopismo "Szkoła Specjalna". Za najistotniejsze swoje osiągnięcia uważała prace związane z kształceniem nauczycieli. Prace nauczyciela - wychowawcy w szkole specjalnej traktowała jako prace o szczególnej wartości (napisał "Listy do Młodego Nauczyciela") Uporczywie i bezkompromisowo walczyła o pełne prawo do nauki, do pracy i do szacunku osób upośledzonych. Przekonywała, że kalectwo nie pomniejsza wartości i godności człowieka.
5. Omów związki pedagogiki specjalnej z innymi naukami. Wyjaśnij na czym polega ta współpraca.
Pedagogika specjalna współdziała z medycyną (wszystkie gałęzie: okulistyka, laryngologia, ortopedia itd. ) w celu diagnozy oraz określenia szans na rozwój jednostki (możliwy jest regres lub zahamowanie danego stanu), a także oprzyrządowanie (implanty, sprzęt rehabilitacyjny itp.)
- nauki społeczne - dbają o uspołecznienie jednostki, nawiązanie kontaktu ze społeczeństwem (role)
- nauki prawne - regulują prawa osób niepełnosprawnych i ustawodawstwo szkolne
- nauki psychologiczne - zaakceptowanie własnej niepełnosprawności, dotarcie do tej jednostki
- ekonomia - środki finansowe na wyposażenie sal, przystosowanie w miejscach publicznych (podjazdy itp.),
- polityka - decyzje polityków przekłada się na życie codzienne: edukacja, praca zawodowa
Wszystkie nauki współdziałają z pedagogiką specjalna.
6. Wyjaśnij pojęcia
rewalidacja - termin używany najczęściej zamiennie z pojęciem rehabilitacja, określa długotrwałą działalność terapeutyczno - wychowawczą, a więc wielostronną stymulacje, opiekę, nauczanie i wychowanie jednostek o zaburzonej percepcji rzeczywistości, czyli osób upośledzonych umysłowo, niewidomych i niesłyszących (wg Dykcik)
osoba niepełnosprawna - osoba u które uszkodzenie i obniżony stan sprawności organizmu spowodował utrudnienie, ograniczenie lub uniemożliwienie wykonywania zadań życiowych i zawodowych oraz wypełniania ról społecznych, biorąc pod uwagę jej wiek, płeć oraz czynniki środowiskowe, społeczne i kulturowe (wg Sowa)
osoba niepełnosprawna - człowiek nie mogący samodzielnie, częściowo lub całkowicie, zapewnić sobie możliwość normalnego życia, indywidualnego lub społecznego, wskutek wrodzonego lub nabytego upośledzenia sprawności psychicznych lub fizycznych.
7. Wyjaśnij pojecie niepełnosprawność intelektualna (upośledzenie umysłowe)
niepełnosprawność intelektualna - istotnie niższa od przeciętnej (o co najmniej dwa odchylenia standardowe) ogólna sprawność intelektualna, związana z zaburzeniami w zakresie dojrzewania, uczenia się i społecznego przystosowania. Iloraz inteligencji (poniżej 70) nie stanowi jedynego kryterium diagnostycznego niepełnosprawności intelektualnej. W diagnozie bierze się także pod uwagę tempo i jakość procesu dojrzewania dziecka we wszystkich sferach jego rozwoju, zdolności nabywania umiejętności warunkujących ogólną zaradność życiową oraz zdolności edukacyjne i dojrzałość społeczną.(wg Maciarz)
8.Wymień stopnie niepełnosprawności intelektualnej, dokonaj charakterystyki osób z lekką niepełnosprawnością intelektualną (wykład 14.XII.)
Osoby upośledzone umysłowo dzielimy na:
- upośledzonych w stopniu lekkim (od 52-67 ii)
- umiarkowany (36-51 ii)
- znaczny (20-35 ii)
- głęboki (0-19 ii)
Osoby upośledzone w stopniu lekkim charakteryzują się wolnym tokiem myślenia, ograniczonym zasięgiem uwagi, słabą pamięcią logiczną przy jednocześnie dość sprawnej pamięci mechanicznej, opóźnionym rozwoju mowy, częstymi wadami wymowy w zakresie procesów intelektualnych. Charakteryzuje je przewaga myślenia konkretno - obrazowego, słabo rozwinięta zdolność do abstrahowania, uogólnianie myślenia przyczynowo - skutkowego, a także słaby krytycyzm. W zakresie motoryki stwierdza się opóźnienie w rozwoju siadania, chodzenia; brak precyzji ruchów. Mają wychształcone czynności w zakresie samoobsługi, w wyniku ćwiczeń nabywają umiejetności wykonywania niezbyt skomplikowanych czynności zawodowych. Osoby te, są zdolne do przeżywania uczuć wyższych, osiągają znaczny stopień uspołecznienia, mimo że osoby te, charakteryzuje osłabiona kontrola emocjonalna.
9. Wymień stopień niepełnosprawności intelektualnej, dokonaj charakterystyki osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną
Osoby upośledzone w stopniu umiarkowanym charakteryzują się obniżoną zdolnością spostrzegania, trudnościami w koncentracji uwagi dowolnej, ograniczonym zakresem pamięci, znacznie opóźnionym rozwojem mowy, niewyraźną i wadliwą wymową, ograniczonym zasobem słownictwa, słabo rozwiniętą zdolnością myślenia słowno - pojęciowego, bardzo wolnym tempem myślenia, brakiem samodzielności, krytycyzmu, brakiem zdolności do samokontroli, opóźniony rozwój ruchowy, w wyniku ćwiczeń opanowują czynności związane z samoobsługą, natomiast proste czynności zawodowe muszą wykonywać pod nadzorem. Słabo kontrolują emocje, dążenia, popędy. Ujawniają wrażliwość emocjonalną (bardzo mocna przywiązują się do swoich opiekunów) Jako dorośli mogą wykonywać prace w zakładach pracy chronionej.
Osoby upośledzone w stopniu znacznym charakteryzują się między innymi trudnościami w prawidłowym postrzeganiu, brakiem uwagi dowolnej. Z powodu znikomego zakresu uwagi i jej nietrwałości u tych osób występuje opóźnienie w nabywaniu umiejętności wypowiadania słów np. nie budują zdań, mówią sylabami, albo pojedynczymi wyrazami, a mowa jest bełkotliwa. Rozwój ruchowy powoduje, że opanowanie ruchów związanych z samoobsługą wymaga dłuższego ćwiczenia. Osoby te są zdolne do okazywania uczuć, nie kontrolują emocji, popędów, są mało samodzielne.
10. Wymień stopień niepełnosprawności intelektualnej, dokonaj charakterystyki osób z głęboką niepełnosprawnością intelektualną
Osoby upośledzone w stopniu głębokim charakteryzuje zaburzona sprawność spostrzegania, brak koncentracji, uwagi, brak zdolności uczenia się lub jej poważne ograniczenie, nie wykształcona mowa, nie wykształcone myślenie (dwa, cztery wyrazy), rozumieją kilka prostych poleceń, opanowują niekiedy umiejętność chodzenia, ruchy są automatyczne, stereotypowe (cierpią na stereotopię ruchową), można je nauczyć sygnalizowania potrzeb fizjologicznych, zdolne są do wyrażania prostych emocji, wymagają stałej opieki. Stwierdza się defekty narządów zmysłowych, ruchu i dodatkowe schorzenia.
11. Omów ktrótko czynniki etiologiczne niepełnosprawności intelektualnej działające przed poczęciem.
* Przewlekły alkoholizm matki,
* Upojenie alkocholowe w chwili poczęcia.
12. Opisz na czym polega fetyloketonuria.
Fenyloketonuria - genetycznie uwarunkowane schorzenie polegające na uszkodzeniu genu kodującego enzym hydroksylazę fenyloalaninową (PAH), biorący udział w metabolizmie fenyloalaniny. Na skutek nadmiaru fenyloalaniny i niedoboru tyrozyny, dochodzi do uszkodzenia mózgu, konsekwencją czego jest upośledzenie umysłowe, hipotonia mięśniowa, drgawki. Fenyloketonuria (PKU) jest jednym z najczęstszych wrodzonych błędów metabolizmu aminokwasów, występującym przeciętnie w 2% populacji.
Cechy powieszchwne:
* specyficzny "mysi" zapach,
* jasna karnacja skóry,
* niebieskie zabarwienie tęczówek,
* częste występowanie wysypek,
* zaburzenia chodu, postawy,
* ruchy atetotyczne,
* zesztywnienie stawów
Chroba ma charakter dziedziczny.
Powszechne wykonanie w trzecim dniu po urodzeniu testu Guthriego umożliwia, poprzez odpowiednią eliminacyjną dietę (ubogą w fenyloalaninę, z dużą ilością tyrozyny), wyeliminowanie szkodliwego wpływu fenyloalaniny na mózg. Po osiagnięciu dojrzałości można stosować mniej restrykcyjną dietę, ze względu na mniejszą podatność mózgu na toksyny.
Fenyloketonuria matczyna - w przypadku matki obciążonej deficytem hydroksylazy fenyloalaniny, niestosującej podczas ciąży diety eliminacyjnej, może dojść do uszkodzenia płodu, na skutek zwiększonego stężenia fenyloalaniny we krwi. Dziecko wykazuje opóźnienie rozwoju. Często występują wady serca i małogłowie.
Postęp choroby można zatrzymać ograniczając zawartość fenyloalaniny w pokarmach i zastępując ją tyrozyną (hydrolizaty kazeiny).
Historia wiedzy o fenyloketonurii sięga roku 1934, kiedy norweski lekarz Asbjörn Fölling po raz pierwszy opisał wrodzone zaburzenie metabolizmu fenyloalaniny u dwójki rodzeństwa w wieku 4 i 7 lat. W ich moczu znalazł substancję, którą zidentyfikował jako fenyloketon. W 1935 roku Penrose nazwał opisane przez Fölling'a zaburzenie metabolizmu aminokwasu fenyloalaniny - fenyloketonurią.
13. Scharakteryzuj osoby z zespołem Downa.
Zespół Downa (dawniej nazywany mongolizmem) - najbardziej rozpowszechniona wada genotypu człowieka, która spowodowana jest trisomią (obecnością dodatkowego trzeciego chromosomu) chromosomu 21.
Po raz pierwszy opisany został przez brytyjskiego lekarza Johna Langdon-Downa w roku 1866. Natomiast związek zespołu Downa z wadą 21 pary chromosomów odkrył w 1959 roku doktor Jerome Lejeune.
Najczęstsze cechy charakterystyczne:
* spłaszczona potylica lub małogłowie,
* spłaszczona nasada nosa,
* drobne, skośnie, szeroko rozstawione szpary powiekowe,
* nisko osadzone, małe małżowiny uszne,
* powiększony język,
* bruzdy na języku tzw. język mosznowy,
* wąskie, krótkie usta,
* krótka szyja,
* nisko ustawione uszy.
Wady w rozwoju i choroby:
- upośledzenie umysłowe,
- wady przewodu pokarmowego (np. zarośnięcie dwunastnicy),
- wrodzone wady serca,
- zaćma.
- Choroby zębów i przyzębienia,
- Zaburzenia słuchu,
- Zespół bezdechu sennego,
- Drgawki,
- Choroby układu kostnego i stawów,
- Choroby układu krwionośnego,
Edukacja. Dzieci z zespołem D. Mogą kształcić się w :
* Szkołacz ogólnodostępnych na zasadach pełnej integracjii,
* Szkołach i klasacg integracyjnych,
* Klasach specjalnych w szkołach ogólnodostępnych,
* Szkołach specjalnych,
* Klasach życia,
* Szkołach życia.
Dzieci z zespołem D. Częściej chorują (nowotwory).
14. Omów czynniki etiologiczne niepełnosprawności intelektualnej działające w okresie rozwoju płodowego (prenatalne).
* Embriopatria wirusowa - czyli zaburzenia rozwoju wywołane infekcją wirusową przebytą przez dziecko w okresie prenatalnym, mają miejsce w przypadku, gdy matka w czasie ciąży przechodziła choroby wirusowe, lub sama nie chorując, przekazała infekcję płodowi. Wśród embriopatii wirusowych najlepiej została zbadana embriopatia wywołana różyczką. Embriopatia może być konsekwencją choroby pasożytniczej - toksoplazmozy, której przyczyną jest pierwotniak o nazwie toxoplazma gondii. W okresie płodowym lokalizuje się w tkance nerwowej dziecka i uszkadza ją.
* Embropatie aktyniczne - wywołane są naświetleniem płodu promieniami ultrafioletowymi, rentgena, elementami radioaktywnymi i izotopami, wyładowaniami energii atomowej.
* Embriopatie toksyczne to skutek zatrucia płodu szkodliwymi związkami chemicznymi, działającymi na organizm kobiety w czasie ciąży. Zatrucie płodu może być konsekwencją stosowania w okresie ciąży leków, środków nasennych, uspokajających, znieczulających itd. Szkodliwe dla rozwoju płodu są także używki: alkohol, narkotyki, nikotyna.
* Toksoplazmoza wrodzona - dotyczy dzieci matek, które w czasie ciąży przebyły zakażenie pierwotniakiem. Ponieważ u dorosłych mamy do czynienia najczęściej z postacią bezobjawową toksoplazmozy kobieta ciężarna nie zdaje sobie sprawy, że przechodzi ciężką, bardzo groźną dla swojego dziecka infekcję. Zarazek przechodzi przez łożysko i prowadzi do uszkodzenia rozwijających się tkanek i narządów : przede wszystkim mózgu i oka .W konsekwencji dochodzi do wodogłowia, niedorozwoju psychoruchowego, umysłowego, ślepoty, małoocza, jaskry, zaćmy.
Zdarza się, że dziecko rodzi się pozornie zdrowe, a toczące się, nierozpoznane zakażenie powoli uszkadza mózg lub gałkę oczną prowadząc do niedowidzenia czy upośledzenia umysłowego .
* Zakażenia płodu,
* Awitaminozy - schorzenia polegającego na niedoborze witaminy lub ich zestawu; powoduje różne zakłócenia przemiany materii z objawami charakterystycznymi dla poszczególnych witamin. Awitaminoza witaminy A prowadzi do: kurzej ślepoty, rozmiękania rogówki, zespołu suchego oka.
* Niedożywienie matki w okresie ciąży,
* Anemizacja płodu z powodu zaburzenia płoduzaburzeń krążenia u matki.
15. Omów czynniki etiologiczne niepełnosprawności intelektualnej działające w czsie porodu.
* Bezpośrednie urazy czaski - spowodowane np. dysproporcją miedzy wymiarami kości miednicy kobiety rodzącej a główką płodu lub mechaniczne uszkodzenia czaszki (np. wskutek wadliwie użytych kleszczy),
* Wylwey śródczaszkowe spowodowane urazem (jw.)
* Zaburzenia w krążeniu płodowym wskutek tzw. Psucia się tętna płodu lub okręcenia się pępowiny wokół szyjki dziecka.
16. Omów czynniki etiologiczne niepełnosprawności intelektualnej działające po urodzeniu dziecka.
* Infekcje (Zakażenie) - obecność zarazków w organizmie. W celu wywołania choroby muszą one pokonać odporność organizmu. Jeżeli wrota zakażenia znajdują się w pobliżu miejsca występowania infekcji mówi się o zakażeniu miejscowym. Gdy czynniki chorobotwórcze wniknęły co najmniej do paru narządów lub do krwi, mamy do czynienia z tak zwaną posocznicą, czyli zakażeniem uogólnionym.
* Urazy (trauma) - uszkodzenie tkanki, narządu lub większego obszaru ciała przez działanie czynnika mechanicznego, termicznego.
* Zaburzenia przemiany materii - to zmiany (nieprawidłowości w reakcjach biochemicznych zachodzących w komórce, zapewniających jej wzrost, pobudliwość, zdolność do ruchu, egzystencji, regeneracji i rozmnażania Zaburzenia przemiany materii są przyczyną chorób metabolicznych (u ludzi np. cukrzyca)
* Inne schorzenia somatyczne.
17. Omów podstawowe założenia pracy rewalidacyjnej z osobami o niepełnosprawnymi intelektualnie, omów zasady rewalidacji.
Rewalidacją (rechabilitacja) - długotrwałe dziłania perapeutyczno - wychowawcze, a więc wielostrinną stymulację, opiekę, nauczanie i wychowanie jednostek o zaburzonej percepcji rzeczywistości (osób niepełnosprawnych intelekualnie, niewidomych i niesłyszących). Rewalidacje można ogólnie określić jako wychowanie specjalne jednostek upośledzonych, zmierzające do najpełniejszego ich rozwoju.
Zadania:
- Zapobieganiu powstawania nowych i pogłębiania się istniejących wad (upośledzień)
- Wzmacnianie i usprawnianie elementów chorych lub zaburzonych,
- Wychwanie i nauczanie specjalne (ogólne i zawodowe),
- Stymulowanie rozwoju z wykorzystaniem własnych sił i czynników środowiskowych,
- Kompensowanie braków i trwałych uskodzeń organicznych w celu podniesienia ogólnej sprawności.
Zasady:
- Z. Akceptacji - dziecko upośledzone akceptowane nie jako "dziecko specjalne" ale jako dziecko, które obarczone jest większymi trudnościami rozwojowymi i z tego tytułu ma prawo do szczególnej opieki i pomocy. Społeczeństwo i instytucje nają wspierać jego rozwój i dostosowywać swoje wymagania do jego możliwości.
- Z. Pomocy - aktywizacja jego sił biologicznych, usamodzelnianie go, w przezwyciężaniu trudności rozwojowych, kształtowanie właściwej atmosfery i opowiednich waruków wychowawczych w środowisku dziecka,
- Z. Indywidualizacji - dostosowanie treści kształcenia, metod, środków i organizacji nauczania do indywidualnych możliwości dziecka, z uwzględnieniem jedo indywidualnego celu kształcenia.
- Z. Terapii pedagogicznej - wspieranie dziłąń lekarza i współdziałąnie z psychoterapeutą. Ablo też prowadzenie terapii pedagogicznej równocześnie z inną formą leczenia.
- Z. Współpracy z rodzicami - uzgodnienie wspólnego działąnia: szkoły i domu. Duże znaczenie ma tu dobrze prowadzona pedagogizacja rodziców, która często przyczynia się do zmiany form postępowania rodziców z dziećmi, a przez to poprawne waruki rozwojowe.
18. Omów przedmio, cele i zadania surdopedagogiki. (wykłady)
Surdopedagogika - jest działem pedagogiki specjalnej zajmującym się teorią i praktyką kształcenia osób z wadą słuchu, a więc osób niesłyszących (głuchych) i słabosłyszących (niedosłyszących, z resztkami słuchu)
Cele surdopedagogiki wg Dykcik
- przywracanie sprawności uszkodzonego zmysłu słuchu przez umożliwienie korzystania z posiadanych resztek słuchowych drogą odpowiednich ćwiczeń bądź pobudzenie nerwu słuchowego i centralnego układu nerwowego przez zastosowanie wszczepu ślimakowego i rewalidację
- przywracanie sprawności psychicznej przez usprawnianie procesów poznawczych zaburzonych wskutek ograniczenia percepcji bodźców słuchowych w tym dźwięków mowy
Klasyfikacja osób z wadą słuchu
1) ze względu na czas wystąpienia wady mówimy o osobach z wadą słuchu
- prelingwalną czyli uszkodzenie słuchu wystąpiło przed okresem nabycia mowy ustnej (2 -3 r.ż)
- interlingwalna, gdy dziecko zaczęło uczyć się mowy, ale nie opanowało systemu symboli słownych (3-5 r.ż.)
- postlingwalna, gdy uszkodzenie słuchu nastąpiło po opanowaniu mowy (po 4-5 r.ż.)
2) ze względu na stopień uszkodzenia określamy osoby jako:
- niesłyszące (głuche) - z tak znaczną wada słuchu, która uniemożliwia odbieranie mowy ze pomocą słuchu w sposób naturalny
- niedosłyszące, słabosłyszące - u których wda słuchu ogranicza odbiór mowy droga słuchową
3) ze względu na dodatkowe, sprzężone uszkodzenia
- osoby głuchoniewidome
4) ze względu na czas występowania przyczyny powodującej wadę słuchu
- wada wrodzona
- wada nabyta
Etiologia (przyczyny wady słuchu)
- genetyczne
- czynniki z okresu życia płodowego
- konflikt
- leki i używki
- poród patologiczny
- choroby zakaźne
- choroby wysoko gorączkowe
- antybiotyki
- urazy psychiczne i fizyczne
Metody porozumiewania się:
- migowa
- daktyllografia
- fonogesty
- metoda kombinowana (łączona)
19. Omów najczęstrze przyczyny wad słuchu.
* przyczyny genetyczne,
* zatrucia i choroby wirusowe przebyte przez matkę w okresie ciąży
urazy okołoporodowe (bardzo silne dźwięki oddziałujące na kobietę ciężarną, niedotlenienie okołoporodowe. długo utrzymująca się nasilona żółtaczka, zwłaszcza na tle konfliktu serologicznego., wcześniactwo dziecka),
* choroby okresu noworodkowego i wczesnego dzieciństwa (zakażenia, zapalenie opon mózgowych, odrą, koklusz, płonica, przewlekłe zapalenie ucha środkowego)
* urazy mechaniczne,
* Inną grupę stanowią leki ototoksyczne, takie jak streptomecyna, kanamecyna, neomycyna lub chinina (ich toksyczne działanie na narząd słuchu zależne jest nie tylko od dawki, lecz i wrażliwości osobniczej oraz czynności wydzielniczych nerek).
20. Dokonaj charaterystyki osób z lekkim ubytkiem słuchu. TABELA
21. Dokonaj charaterystyki osób z umiarkowanym ubytkiem słuchu. TABELA
22. Dokonaj charaterystyki osób ze znacznym ubytkiem słuchu. TABELA
23. Dokonaj charaterystyki osób z głęgokim ubytkiem słuchu. TABELA
STOPIEŃ UBYTKU |
CHARAKTERYSTYCZNE ZABURZENIA W ROZWOJU MOWY I ODBIORZE DŻWIĘKÓW |
SPECYFICZNE TRUDOŚCI SZKOLNE DZIECKA
|
LEKKI ubytek słuchu 25 - 40 dB |
- dziecko nie słyszy mowy cichej i szeptu,- mowy w chałaśliwym otoczeniu,- ma problem z różnicowaniem głosek dżwięcznych i bezdżwięcznych,- zaburzenia w artykulacji niektórych głosek. |
|
UMIARKOWANY (średni) ubytek słuchy 40- 70 dB
|
- nie słyszy wypowiedzi z dalszej odległości,- rozmów w gwarnych pomiesczeniach,- nie nadąża za tokiem dłuższej rozmowy,- nie korzysta z informacji które nie są kierowane bezpośrednio do niego, - nie słyszy intonacji wypowiedzi, - nie rozumie dużej części audycji radiowych i tv - nie rozumie tekstów filmów zagranicznych z dubbingiem, - niewiele korzysta z przedstwień teatralnych, - zaburzona artykulacje głosek dźwięcz., szumiących, syczących i ciszących - znaczne problemy z analizą i syntezą słuchową, - słaba pamięć słuchowa, - uboższe słownicto i popełnia błędy gramatyczne w mowie. |
|
CIĘŻKI (poważny) ubytek słuchu 70 - 90 dB
|
- słaby rozwój mowy we wszystych jej zakresach (leksykalnym, gramatycznym, artykulacyjnym),- nie zuważa, nie różnicujem, a w związku z tym nie reaguje adekwatnie na dźwięki w otoczeniu, - mowe odbiera na drodze słuchowo - wzrokowej, - nie korzysta z wypowiedzi innych uczniów w klasie, - bardzo słąba pamięć słuchowa. |
|
GŁĘGOKI ubytek słuchu powyżej 90 dB |
- słaby rozwój mowy, - głos jest często głuchy lub piskliwy, zdarza się mowa nosowa, - często zakłucony jest rytm mowy, akcent, melodia i właściwa intonacja, - mówi zbyt szybko lub nadniernie przeciąga głoski, - Mowę odbiera głównie na drodze wzrokowej. |
|
24. Wyjaśnij od czego zależy skuteczna rewalidacja dzieci z wadą słuchu.
1. Wczesna rewalidacja:
Dopiero w drugiej połowie XX wieku zaczęto zajmować się dziećmi młodszymi z wadą słuchy. W tym czasie wprowadzono pojęcie "wczesnej rewalidacji".
Maria Góral była w Polsce prekursorką wczesnej diagnozy i rewalidacji dzieci (niemowlą) z wadą słuchu. Zwróciła uwagę na rolle rodziców w domu rodzicielskim w pracy nad usprawnieniem małego dziecka.
Duże zaburzenie rewalidacujne ma wczesne usprawnienie zaburzonego odbioru słuchowego. Im wcześniej wykonamy dziecku badania, tym większe szanse nawyleczenie. Dla uwrażliwienia słuchu i rozwoju mowy okresu krytycznego (maksymalnej podatniości na określone boźce) są trzy pierwsze lata życia. Najkorzystniejsze dla dziecka jest najszybsze wykrycie uszkodzenia i rozpoczęcie działania usprawniającego przed upływem okresu krytycznego dla danej funkcji. Wykorzystuje się wtedy elastyczność układu nerwowego i podatność małego dziecka na ćwiczenia.
2. Wpływ elektoakustyki i techniki:
Powstają coraz precyzyjniejsze aparaty akustyczne wzmacniające dźwięk oraz kompensujące niedobory słuchu przez przetworzenie bodźców słuchowych na inne doznania. Nadzieja wiąże się z implantami i intensywnyni i konsekwentnymi i długofalowymi ćwiczeniami z surdopedagogiki, surdopsychologii i rodziną.
3. Poprawne zorganizowanie opieki:
Dzieci, które tego wymagają, powinny być pod opieką i kształącić się w odpowiednich placówkach pod okiem specjalistów.
Metody i zasady w procesie rewalidacji słuchu:
a) PROFILAKTYKA - zapobieganie wystąpienia i pogłęgienia się wad słuchu i jej skutków, szczegółnie w zakresie zaburzeń osobowościowych,
b) KOMPENSACJA - rozwijanie i wykorzystywanie innych zmysłów do poznawana otaczającej rzeczywistości.
c) KOREKTURE - wykorzystanie różnych urządeń technicznych ułątwiających dobór świata dźwięków, w tym dźwięków mowy,
d) USPRAWNIANIE - wychowanie i trening słuchowy; uwrażliwienie istniejących resztek słuchu i wykorzystywanie ich dla pełnego rozwoju dziecka,
e) DYNAMIZOWANIE WEWNĘTRZNE JEDNOSTKI - psychiczne aktywizowanie jednostki, budzenie wiary we włsne siły i możliwości.
10