MAKROEKONOMIA

KLIMAS BARBARA AMHZ3

WYKŁAD 25.09.2004

POLITYKA MONETARNA

1. Istota i funkcje polityki monetarnej

1. kontrola podaży pieniądza (ujęcie klasyczne)

2. stabilizacja koniunktury ujęcie Keysa

2. Bank centralny i jego funkcje

1. bank emisyjny

2. bank banków

3. bank państwa

3. Ogólna wiedza na temat rynku finansowego

1. istota i struktura rynku

2. instytucje finansowe (tylko system bankowy)

4. Podaż pieniądza

1. istota pieniądza i jego funkcje

2. definicja podaży pieniądza agregat M-1

3. kreacja pieniądza bankowego

4. czynniki określające wielkość podaży pieniądza (baza monetarna *mnożnik kreacji pieniądza)

5. szersze definicje (quasi) niby pieniądz , agregaty M-2, M-3

5. Narzędzia polityki monetarnej

1. stopa rezerw obowiązkowych

2. stopa dyskontowa

3. operacja otwartego rynku

4. narzędzia polityki taniego i drogiego pieniądza

POLITYKA MONETARNA - użycie podaży pieniądza w celu realizacji określonych zadań gospodarczych.

M * V = P *
FISHER

M =
jeśli ta równość będzie spełniona to mówimy o RÓWNOWADZE

M - money

V - szybkość

P - poziom cen

Y - produkcja wielkość

KONTROLA PODAŻY PIENIĄDZA - bank centralny ma za zadanie jedynie kontrolować podaż pieniądza. Funkcja stabilizacyjna zakłada, że rząd może użyć podaży pieniądza do stabilizacji koniunktury (według teorii Keysa).

mirijam

DZIAŁ POWTÓRKOWY

ZAKRES MAKROEKONOMII

Makroekonomia zajmuje się badaniem gospodarki jako całości lub jej głównych części (oczywiście z uwzględnieniem całej szerokości aktywności gospodarczej).

Mikroekonomia bada konkretne rynki, makroekonomia natomiast zajmuje się powiązaniami pomiędzy częściami gospodarki.

Model Simple Economy

Podstawowa tożsamość makroekonomiczna najogólniej opisująca zależności w gospodarce jako całości, która charakteryzuje się otwartością (występuje eksport i import) oraz w której działa państwo jako podmiot gospodarowania (podatki i transfery), wygląda następująco:

,

gdzie:
Y - wartość produktu krajowego brutto;
Y_d - dochody osobiste do dyspozycji (realne);
C - wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych;
S - oszczędności;
I - wydatki na dobra inwestycyjne;
G - wydatki rządowe na zakup dóbr inwestycyjnych i konsumpcyjnych;
NX - eksport netto (eksport minus import);
R - transfery rządowe do gospodarstw domowych i sektora prywatnego (subwencje, dotacje);
T- podatki i inne płatności niepodatkowe.

IV. EFEKT MNOŻNIKOWY

Mnożnik - stosunek zmiany produkcji zapewniającej utrzymanie równowagi do powodującej ją zmiany w wydatkach autonomicznych; określa jak mocny wpływ wywołują zmiany w popycie autonomicznym na zmianę w dochodzie narodowym:

.

Efekt mnożnikowy polega na zwielokrotnieniu wzrostu dochodu narodowego pod wpływem jednorazowego zwiększenia popytu autonomicznego. Zachodzi on wówczas, gdy w gospodarce istnieją wolne zasoby czynników produkcji (nie wykorzystane zdolności wytwórcze, umożliwiające wzrost produkcji).

Wartość mnożnika zależy od poziomu konsumpcji w ramach danej gospodarki, a wiemy że wpływa na nią krańcowa, psychologiczna skłonność do konsumpcji:
, wielkość podatków, czyli wysokość dochodów realnych:
oraz krańcowa skłonność do importu, wyrażona w formule:
. Po uwzględnieniu tych zależności mnożnik przyjmuje następującą postać:

.

Efekt działania mnożnika będzie więc tym większy:

- im większa część dochodu zostanie przeznaczona na konsumpcję (im większe c);
- im mniejsza część dochodu zostanie przeznaczona na podatki (im mniejsze t);
- im mniejsza część dochodu zostanie przeznaczona na zakup dóbr importowanych (im mniejsze m).

VI. INWESTYCJE

Interpretacja równości I = S:

a) teoria klasyczna - oszczędności określają inwestycje, a równowagę ustala się przez zmianę stopy procentowej, dostosowując popyt na inwestycje do podaży kapitału, będącej wynikiem oszczędzania;

b) teoria keynesowska - inwestycje określają oszczędności, a równowagę ustala się przez zmiany dochodu narodowego z uwzględnieniem danej skłonności do oszczędzania

Wpływ zjawisk ekonomicznych na poziom inwestycji:

a) ilość pieniądza wpływa na poziom inwestycji przez stopę procentową (im więcej pieniędzy, tym niższa stopa procentowa, tym większe inwestycje); w takiej sytuacji poziom inwestycji zależy również od preferencji płynności (jej utraty);

b) marginalna stopa produkcyjności kapitału pobudza inwestycje jeśli jest wyższa od stopy procentowej;

c) psychologia zachowań przedsiębiorców (przewidywania) wpływa na inwestycje, gdyż inwestycje wpływają na przyszłe zyski (przyszły zbyt towarów i usług):
d) paradoks oszczędzania: wzrost oszczędności w stosunku do dochodu powoduje spadek mnożnika, przez co zmniejsza się dochód, co z kolei powoduje realne zmniejszenie oszczędności (a przez to również inwestycji).

Zasada akceleracji wyjaśnia wpływ wydatków konsumpcyjnych na wydatki inwestycyjne, kiedy nie ma wolnych mocy produkcyjnych i trzeba je stworzyć; polega na tym, że zmiana popytu konsumpcyjnego powoduje o wiele szybsze zmiany popytu inwestycyjnego (wielokierunkowe i zróżnicowane).

Poziom inwestycji mieszkaniowych (traktowanych jako jedna z form aktywów kapitałowych):

a) zależy głównie od popytu na istniejący zasób mieszkaniowy, na który wpływają:
- zamożność społeczeństwa,
- poziom realnych dochodów z innych form aktywów,
- realne dochody netto właścicieli mieszkań;

b) podaż nowych mieszkań jest funkcją ich ceny, a ta z kolei kształtuje się pod wpływem bieżącego zasobu mieszkaniowego i popytu; kształt krzywej podaży mieszkaniowej determinowany jest przez koszty czynników produkcji i inne czynniki technologiczne.

Poziom inwestycji w zapasy (gromadzone w celu zapewnienia ciągłości produkcji) zależy od:

a) kosztów i szybkości realizacji zamówień;

b) niepewności popytu j jego wahań (potrzebne są większe zapasy do obsługi nieoczekiwanych wzrostów zapotrzebowania na produkty);

c) poziomu sprzedaży (przy wysokim poziomie sprzedaży zmniejsza się niepewność popytu i stosunek zapasy-sprzedaż; niska sprzedaż zwiększa nieprzewidziane zapasy towarów);

d) stopy procentowej (zapasy to zamrożenie kapitału, czyli koszt - wzrost stopy procentowej to spadek stosunku zapasy-sprzedaż).

 

II. MIERNIKI MAKROEKONOMICZNE

Produkt krajowy brutto (pol. PKB, ang. GDP) to miara produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze, zlokalizowane na terytorium danego kraju bez względu na to, kto jest ich właścicielem.

PKB w cenach rynkowych to miara produkcji rynkowej łącznie z podatkami pośrednimi na dobra i usługi.

PKB w cenach czynników wytwórczych to miara produkcji rynkowej z pominięciem podatków pośrednich.

Dochody netto z tytułu własności lub pracy za granicą to różnica pomiędzy dochodami obywateli danego kraju uzyskanymi za granicą a odpływem dochodów z własności lub pracy należnych cudzoziemcom.

Produkt narodowy brutto (pol. PNB, ang. GNP) to pieniężny wskaźnik bieżącej wartości rynkowej wszystkich dóbr i usług finalnych (nabywanych przez ostatecznych użytkowników), wytworzonych w gospodarce w danym okresie (równe sumie wartości dodanych i sumie dochodów czynników produkcji); suma PKB i dochodów netto z pracy lub własności za granicą (miara całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju - bez względu na miejsce świadczenia usług).

PNB per capita to produkt narodowy brutto na jednego mieszkańca w USD (przeliczany wg oficjalnego kursu lub wg porównania siły nabywczej obu walut).

Produkt narodowy netto (pol. PNN, ang. NNP) to produkt narodowy brutto pomniejszony o odpisy amortyzacyjne majątku trwałego przedsiębiorstw.

Dochód narodowy (pol. DN, ang. NI) to całość dochodów wypłacanych właścicielom wykorzystywanych czynników produkcji (procenty - kapitał, renty - ziemia i płace - praca) równa całkowitym kosztom produkcji dóbr i usług zawartych w PNN.

Dochody osobiste (pol. DO, ang. PI) to ta część dochodu narodowego, która jest wypłacana poszczególnym jednostkom (osobom fizycznym).

Dochody osobiste do dyspozycji (pol. DOD, ang. DPI) to dochody osobiste pomniejszone o kwotę podatków osobistych i opłat niepodatkowych.

 

Metody obliczania PNB:

a) wydatkowa - sumowanie wydatków ponoszonych przez gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa prywatne, przedsiębiorstwa publiczne, agendy rządu i agendy władzy regionalnej oraz sektor międzynarodowy (eksport netto;

b) dochodowo-zasobowa - sumowanie płatności dochodowych wypłacanych właścicielom wykorzystywanych czynników produkcji (wynagrodzenia pracowników, dochody właścicieli przedsiębiorstw, dochody z rent, zyski przedsiębiorstw) wraz z pośrednimi podatkami od przedsiębiorstw i amortyzacją.

 

Rodzaje PNB:

a) nominalny - liczony w cenach bieżących;

b) realny - liczony w cenach stałych (uzyskany przez zastosowanie deflatora, wyrażającego wpływ inflacji: PNB nominalny podzielony przez deflator).

 

Wady PNB:

• nie ujmuje produkcji nie przeznaczonej na rynek;
• nie ujmuje “ szarej ” i “ czarnej ” działalności gospodarczej;
• nie ujmuje czasu wolnego jako dobra;
• nie obejmuje renty konsumenta z posiadanych dóbr trwałych;
• obejmuje produkcję tzw. anty dóbr : zanieczyszczeń środowiska, broni, tytoniu itp.

 

III. ZRÓWNOWAŻONY POZIOM PRODUKCJI

Okrężny przepływ dochodów i wydatków (zasobów rzeczowych i pieniężnych) w gospodarce polega na dostarczania przez gospodarstwa domowe przedsiębiorstwom czynników produkcji, za które otrzymują wynagrodzenie (Y) umożliwiające nabywanie dóbr i usług (C) dostarczanych przez przedsiębiorstwa (wydatki gospodarstw stanowią więc wpływy przedsiębiorstw i odwrotnie).

 

Odpływy z obiegu okrężnego:

a) oszczędności (S) - część kwoty zarobionej przez gospodarstwa domowe, która nie została wydana;

b) podatki (T) - środki finansowe przeznaczone na funkcjonowanie państwa c) import (Q) - wydatki gospodarstw domowych na dobra wytworzone poza obiegiem.

 

Dopływy do obiegu okrężnego:

a) inwestycje zamierzone (I) - przewidziane i planowane zakupy dóbr kapitałowych, używanych do produkcji innych dóbr i usług (nie zalicza się do nich zapasów produkcyjnych, stanowiących inwestycje nie zamierzone);

b) wydatki rządowe (G) - zakupy dóbr i usług przez państwo;

c) transfery rządowe (R) - środki materialne przekazane w formie subwencji, dotacji, zasiłków gospodarstwom domowym;
d) eksport (X) - sprzedaż dóbr poza obiegiem.

 

W modelu uwzględniającym wszystkie odpływy i dopływy do obiegu, globalny zagregowany popyt wynosi:

,

gdzie:
A- zagregowany popyt;
C - popyt konsumpcyjny (gospodarstw domowych);
I - popyt inwestycyjny (przedsiębiorstw);
G - wydatki rządowe;
R - transfery rządowe;
NX - eksport netto (różnica pomiędzy eksportem a importem).

Wytworzony w takim modelu dochód narodowy jest dzielony wg formuły:

,

gdzie:
Y - dochód narodowy;
C - popyt konsumpcyjny;
S - oszczędności;
T - podatki.

Obieg (gospodarka) znajduje się w stanie równowagi, gdy globalny popyt jest równy globalnej podaży, czyli gdy A = Y (produkcja przedsiębiorstw jest tu rozumiana jako dochód właścicieli czynników produkcji), co prowadzi do formuły:

.

Gospodarka znajduje się więc w równowadze, gdy suma odpływów z obiegu okrężnego jest równa sumie dopływów do tego obiegu.

Podział dochodu na część przeznaczoną do konsumpcji (C) i na oszczędności (S) zależy od krańcowej, psychologicznej skłonności do konsumpcji (c), albo (rozumując odwrotnie) od krańcowej psychologicznej skłonności do oszczędzania (s). Wyrażają to wzory:

gdzie
oznacza konsumpcję autonomiczną, niezależną od rozmiarów dochodu.

Kolejne elementy zagregowanego popytu nie zależą od dochodu, można je więc traktować jako wielkości autonomiczne:

, gdzie
.

W związku z tym zmiany dochodu (np. podatki) będą powodowały zmiany wzdłuż krzywej zagregowanego popytu określonej wzorem, a zmiany w obrębie innych czynników będą powodowały przesunięcie krzywej zagregowanego popytu w górę lub w dół.

Poziom produkcji (dochodu) nazywamy zrównoważonym jeśli rozmiar produkcji jest równy występującemu zagregowanemu popytowi. Gospodarkę, która sama zmierza do takiego stanu nazywamy stabilną.

mirijam

---