3. Skąpstwo Harpagona, jego portret jako sknery
bogacz, skąpiec, lichwiarz,
cechują go: chorobliwe skąpstwo, głupota, nieufność, podejrzliwość, chciwość, krętactwo, wybuchowość, skłonność do gniewu, dwulicowość, egoizm, brak ser- ca, próżność, pycha,
straszny, odrażający; pieniądze kocha bardziej niż honor, cześć i cnotę; dobra materialne są przedmiotem jego szczególnego umiłowania; oszczędza na wszys- tkich (dzieciach, służbie) i na wszystkim,
zmuszony przez swą pozycję do okazałego trybu życia, oszczędza na każdym kroku (wykradanie owsa koniom, podarte ubranie służby, zwrot owoców do sklepu), cierpi męki z powodu wydatków, gdy ma urządzić wykwintną kolację,
stale powiększa swoje bogactwo zajmując się lichwą; jako lichwiarz znajduje, przy pomocy pośrednika, zdesperowanego klienta w swoim synu i oczekuje, że odzyska pożyczone pieniądze z dużym procentem, gdu umrze ojciec jego dłużnika, nie wiedząc, że jest nim on sam; syn traci do niego szacunek, kiedy dowiaduje się, że ojciec zajmuje się lichwą,
jest obojętnym, twardym i samolubnym ojcem; życie swych dzieci uczynił koszmarem; nie liczy się z ich uczuciami; córkę chce wydać za mąż za starego Anzelma, bo ten nie żąda posagu, ale Eliza wbrew woli ojca zaręcza się z Walerym,
sam chce się ożenić z Marianną, w której kocha się jego syn; ten nienawidzi ojca, kiedy dowiaduje się, że chce on pojąć ją za żonę,
odnosi się wrogo do Kleanta, nie rozumie jego potrzeb, podejrzewa go o pod- kradanie pieniędzy,
uważa, że dzieci mogą robić, co chcą, byleby to nic go nie kosztowało; sam uczy ich krętactwa, bo w inny sposób nic by od niego nie uzyskały,
dowiedziawszy się, że syn żyje z gry w karty, nie potępia go za to; ma mu do zarzucenia tylko to, że wygranej nie składa na procent, lecz wydaje,
nie widzi tego, że dzieci czują dla niego tylko wzgardę i nienawiść, a nawet pragną jego śmierci (sam doprowadził do tego swoim postępowaniem),
boi się stale, że go ktoś okradnie; wszystkich domowników podejrzewa o kra- dzież (służbę, Kleanta, Walerego); Kleant chcąc się zemścić chowa wraz ze Strzałką szkatułkę ojca z pieniędzmi i później w zamian za nią ojciec musi zrezygnować z Marianny,
skąpstwo Harpagona zniszczyło w nim wszelkie ludzkie odruchy, ciąży nad całym domem, może być przyczyną katastrofy,
drobne ustępstwa na rzecz Marianny, jakie wymusza na nim Kleant, są wynikiem jego wstydu, a nie miłości do Marianny,
doprowadził do tego, że nikt go nie szanuje, nawet sługa kpi sobie z niego; Harpagon często ubliża służącym.
|