TERMINY CIĘCIA DRZEW I KRZEWÓW OWOCOWYCH :
1)cięcie zimowe (luty, marzec, kwiecień) 2)cięcie letnie ( od czerwca do września) 4 tyg. Wcześniej od zbioru.
W zależności od terminu cięcia możemy : 1) pobudzająco wzrost - listopad - luty - jabłoń, gruszy 2)opóźniające lipiec - sierpień - wrzesień
NARZĘDZIA DO CIĘCIA: 1)sekator (jednoręcz., dwuręczn, pneumatyczny, tyczkowe)
Ostrze to co tnie dół to stalnica która jest nieruchoma 2)piłka z regulowanym ostrzem 3)sierpak- nóż do cięcia młodych drzew.
PRAWIDŁOWE CIĘCIE : cięcie ukośne na jednym poziomie nad skierowanym na zewn. Oczkiem, nie za blisko pączka ani nie za źle ścięte to rana gorzej się goi, może usychać.
2) grube konary tniemy na obrączkę, tak uciąć aby nie zostały części odstające, szybko się goi. 3) rany powinno się pokryć maścią sadowniczą obniżającą rozwój bakterii i przyspieszającą gojenie : powinniśmy wyrównać brzegi rany, gdy dobrze obetniemy to tworzy się kalus - tkanka przyranna.
FORMY KORON DRZEW OWOCOWYCH:
Formy drzew dzielimy na kilka grup według czterech kryteriów:
- kształtu przekroju poprzecznego: kolisty, owalny, szpalerowy
- rozmieszczenie konarów: okółkowe, piętrowe, luźnopiętrowe, bezpiętrowe, kombinowane
- obecność przewodnika: przewodnikowe, bezprzewodnikowe(nie ma osi centralnej drzewa z korony w pewnym punkcie wyrastają konary), ze skróconym przewodnikem
- system konarów: prawie naturalne, swobodne, regulowane i sztuczne
WPŁYW CIĘCIA NA WIELKOŚĆ PLONU OWOCÓW
-cięcie młodych drzew i krzewów- zmniejszając liczbę pędów owoconośnych i pąków kwiatowych powoduje pawie zawsze obniżenie plonu owoców. Dlatego drzewa młode poleca się ciąć tylko z konieczności i możliwie słabo.
-drzewa, które weszły w okres intensywnego owocowania wytwarzają znacznie większą ilość pędów kwiatowych niż jest to konieczne do uzyskania dużego plonu owoców. Jeśli owocowanie nie jest regulowane przez cięcie to zawiązuje się na drzewie nadmiar owoców.
WPŁYW CIĘCIA NA JAKOŚĆ OWOCÓW:
Gdy drzewo owocuje cały czas to w końcu rodzi małe owoce dlatego trzeba usunąc stare pedy. Usuwanie starych pędów ma duże znaczenie : - pozytywne : 1) wpływ na wybarwienie owoców, przy 50% światła jabłka czerwienieją. 2) smak owoców - owoce dobrze nasłonecznione są słodkie (bo wytwarza się więcej cukrów), większa jakość odżywcza 3) jakość przechowalnicza - owoce duże, ładne, wybarwione gorzej się przechowywują (duze ubytki wody w czasie przechowywania) aby owoce były wybarwione i dobre stosuje się cięcie letnie na 4 tyg. Przed zbiorem.
-za pomocą cięcia można skutecznie regulować wielkość owoców i ich wybarwienie.
WPŁYW CIĘCIA NA ZDROWIE DRZEW:
-cięcie ogranicza rozprzestrzenianie się chorób
-usuwanie pędów porażonych odgrywa ważną rolę w zwalczaniu mączniaka jabłoni i brunatnej zgnilizny drzew pestkowych
-cięcie umożliwia skuteczne opryskiwanie drzew pestycydami, szczególnie w przypadku koron silnie rosnących
SYSTEMY CIĘCIA DRZEW OWOCOWYCH:
1.Cięcie młodych roślin- ustalanie równowagi między korzeniami i koroną drzew oraz wzmacnianie wybranych pędów szkieletowych
2.Cięcie prześwietlające- ułatwienie przenikania światłą słonecznego do wnętrza korony, usuwanie martwych lub chorych gałęzi
3.Cięcie odnawiające- utrzymanie rotacji pędów owoconośnych w koronie drzewa; w zależności od gatunku drzew utrzymuje się na drzewie pędy 2-3 letnie lub pędu 1-3 letnie
4.Cięcie odmładzające- odmłodzenie drzew, polega na skróceniu wierzchołków konarów i gałęzi, poprawia jakość owoców i regularność owocowania
5.Cięcie formujące- budowa korony drzew, która odpowiada wybranej formie, skrócenie czasu do owocowania.
Zabiegi uzupełniające cięcie i ich wpływ na drzewa : - utrudnienie przewodzenia pokarmów i przyspieszenie owocowania +przyginanie pędów (przygięcie pędu do równoległej pozycji to miażdżymy część tkanek (przewodzą skł. Pokarmowe) mniej skł. Pokarmowych i przyspiesza okres wchodzenia drzewa w okres owocowania) +obrączkowanie (przyspieszenie wchodzenia okres owocowania (wycinanie tkanki odpowiedzialnej za przewodzenie asymilatów) +nacinanie kory -regulowanie ilości wyrastających pędów przy formowaniu korony + wypłukiwanie pędów.
GRAWIMORFIZM : wzmożony wzrost pędów w kierunku odwrotnym do ziemi (pionowo)
WPŁYW CIĘCIA NA WZROST DRZEW I KRZEWÓW:
-wytworzenie lub utrzymanie równowagi między wegetatywną i generatywną częścią drzewa
-jasna lub prześwietlona korona pomaga w zapobieganiu niektórym chorobom grzybowym, np. parchowi jabłoni.
-wskutek cięcia zmienia się proporcja między poszczególnymi rodzajami pędów w koronie drzewa.
-cięcie zmienia konstrukcję korony i pokrój drzew.
WPŁYW CIĘCIA NA TWORZENIE SIĘ PĄKÓW KWIATOWYCH:
- cięcie hamuje powstawanie pędów owoconośnych, uniemożliwia tworzenie się pąków kwiatowych
WPŁYW CIĘCIA NA ZAWIĄZYWANIE SIĘ OWOCÓW:
-cięcie ma wpływ na rozwój i utrzymanie zawiązków owocowych na drzewie
WPŁYW CIĘCIA NA REGULARNOŚĆ OWOCOWANIA:
-intensywne cięcie drzew przeciwdziała przemiennemu owocowaniu, czyli wydawaniu plonu co drugi rok.
WPŁYW CIĘCIA DRZEWA : 1)doprowadza do równowagi między częściami wegetatywnymi i generatywnymi.
NAZEWNICTWO:
- uprawiane szlachetne odmiany drzew owocowych rozmnaża się przez szczepienie lub okulizację
- roślinę, na której szczepi się lub okulizuje odmiany uprawne, nazywamy podkładką.
- podkładkę stanowi system korzeniowy drzewa i nasada pnia zwana szyjką korzeniową, a jeśli szczepienie wykonane jest kilkanaście centymetrów nad ziemią, to również część pnia
- w zależności od zastosowania podkładki rozróżniamy drzewa:
*karłowe
*półkarłowe
*silnie i bardzo silnie rosnące
- wysokość pnia nie zależy od podkładki, a od sposobu formowania drzewa w szkółce i w sadzie. W zależności od wysokości pnia dzielimy drzewa na:
*krzaczaste
*niskopienne (wcześniej się zaczyna owocowanie i jest ono lepsze niż u wysokopienne)
*półpienne
*pienne i wysokopienne.
BUDOWA DRZEWA OWOCOWEGO:
Pień - konary - gałęzie - gałązki
Konar centralny = przewodnik - przedłużenie pnia
Pączki u szczytu korony rosną najszybciej.
Duże stężenie auksyn - duże pędów - pionowo do ziemi.
Krzewy - brak dominacji wierzchołkowej pędy nie przejmują dominacji wyrastają z cz. Dolnej.
RODZAJE KRÓTKOPĘDÓW : 1)prątki 2)ciernie 3) strzałki 4)sęczki 5)buławki
RODZAJE PĄKÓW : 1)liściowe ( zawsze ostro zakończone, smukłe, przyległe do pędu Oczko - pąk liściowy powst. W kącie listka)2) kwiatowe (drzewa pestkowe) 3)mieszane (u jabłoni i grusz) 4)śpiące (przez szereg lat się nie rozwijają powst. W dolnej części konarów, pędów ale gdy skrócimy konar to one odżywiają.)
PĄKI KWIATOWE TWORZĄ SIĘ NA RÓŻNYCH PĘDACH: 1) u brzoskwini: wyst. Parami, między nimi jest pąk liściowy 2) u czereśni: duże skupiska (5-8-10) pąków na 1 krótkopędzie 3) u wiśnii: pąki kwiatowe pojedyncze na pędach jednorocznych 4) grusze, jabłonie: pąki mieszane (kwiat + liściowe) z 1 wyrasta 5-8 kwiatów i 3-5 liści
PĘD JEDNOROCZNY : nie obcina się dużo drzewa przycina się przewodnik rozwiera się wtedy kąt między przewodnikiem a konarami. Na starym drzewie jest więcej pędów generatywnych niż wegetatywnych.
ODMŁODZENIE DRZEWA : przycięcie starych konarów, 1 rok plony niskie a 2 rok plony jest duży i gdy obcinamy drzewo zwracamy uwagę na stożkowe ustawienie korony.
CIĘCIA : przycięcie konarów do 2/3 - drzewo rośnie wegetatywnie - długie przyrosty. Każdy rodzaj cięcia zmusza drzewo do wybijania pąków i osłabia wypuszczanie pąków kwiatowych, wpływa na zatrzymanie zawiązków owocowych na drzewie.
Drzewo 2-3 letnie, asymilaty wykorzystane na pędy i listki i wtedy jest brak asymilatów na zawiązki owocowe, dlatego ciecie wpływa na utrzymanie zawiązków a tym samym wpływają na regularność owocowania.
PĄKI KWIATOWE TWORZĄ SIĘ :na 8-10 miesięcy przed kwitnieniem, na krótkopędach w lipcu, na długopędach w sierpniu.
ROZMNAŻANIE ROŚLIN :
Stosujemy: 1) generatywne z nasion2) wegetatywne część rośl. Matecznej staje się nowym osobnikiem
Ad.1 rośl. Z nasion są tańsze lecz rośl. Ogrodnicze nie chcą wytwarzać nasion jak też i rośl. Mateczne nie chcą przekazywać cech nasionom, Nasiona powstaja tak ze z zapłodnionego zalążka w zalążni powst. Owoc na 1 rośl. Może być od kilku do kilkutys, owoców a co za tym idzie - nasion (nasiona się różnią)
Obowiązujące normy przy mater. Nasiennych : zdolność kiełkowania, MTZ, czystość nasion, energia kiełkowania.
Ad.2 szybciej uzyskujemy tu plonowanie. Bazujemy na zdolnościach odtworzeniowych lub wytworzenia przez nie specjalnych organów Rozmnażają się typu : 1)rośl. Warzywne - gener 2)sadownicze - wegeta(wyj. Poziomki) 3)rośl. Ozdobne - gener + wegeta.
NASIONA ROŚL. Rolniczych są w sposób szczególny przygotowane do siewu :
1)frakcjonowanie - siejemy nasiona o jednakowej wielk. Nasiona duże szybciej kiełkują a małe słabiej 2)moczenie - moczy się nasiona w wodzie w określ. Temp. I określ. Czasie (zależnie od gatunku i szybk. Kiełkowania, fasola i bób - 12 h marchew, pietruszka 50h)
3)podkiełkowanie - moczymy nasiona w wodzie do momentu skiełkowania 50% nasion, suszymy i wysiewamy, stos. Siew ręczny np. ogórek
4)pobudzenie - moczymy w roztworze zw. Mineralnych (fosforan potasu) w wysokich stężeniach powodując pęcznienie nasiona ale niekiełkuje, suszymy i siew.
5)stratyfikacja - przerwanie stanu spoczynku nasion , I etap namaczamy w wodzie a nastąp. W wilgotnym 4-5st.C piasku i do temp. Ujemnej i ciemnego miejsca.;skaryfikacja : uszkodzenie mechaniczne skorupy nasiennej (urządzeniem ostrym)
6)zaprawianie - zabezp. Przed działaniem szkodników stosujemy fungicydy
7)inkrustacja - stosuje się związki : fungicydy, insektycydy lecz w postaci masy polimerowej - lepsze zastosowanie bezpieczne dla zdrowia i ochr. Środowiska
8)otoczkowanie - otoczkuje się nasiona b. drobne o nierównej pow., pokryte włoskami co pozwala na mechaniczny wysiew. To odbywa się za pomocą fungicydów i zw. Mineralnych
9)szczepienie - w przyp. Rośl. Motylkowych gdy pole jest ubogie w bakterie motylkowe więc nasiona przed wysiewem pokrywa się NITRAGINĄ - szczepi się, rozpuszcza się w wodzie i opryskuje się nasiona
10)naświetlanie - nasion promieniem arena, powoduje większe plonowanie np. ogórka do 60%, szybsze bardziej równomierne wschody, szybkie dojrzewanie.
GŁĘBOKOŚĆ SIEWU:
1)rodzaj gleby modyfikuje głębokość siewu, na lekkich głębiej, na cięższych płycej
2)wilgotność warstwy uprawnej - im b. sucha tym głębiej nasiona
3)sposób kiełkowania : epigenicznie - płycej np. pomidor 2) hypogenicznie - bób, groch głębiej.
METODY SIEWU : `1)rzutowy - na pole wprowadza się określoną ilość nasion rozrzucając je nierównomiernie. 2)rzędowy - u większości roślin bo pozwala na dobry zbiór i łatwą pielęgnację. 3)pasowy - 2 rzędy - duży odstęp i 2 rzędy modyfikacja siewu rzędowego. 4)taśmowy - nie można tu stosować odchwaszczania mechanicznego (tylko chemiczne) 5)punktowy - nasiona precyzyjnie ułożone w określ. Odległości od siebie - stos. Siewniki punktowe np. groch, bób, fasola
6) gniazdowy - w 1 miejscu od 3-5 nasion 7) nasion podkiełkowanych - wysiewamy nasiona do doniczek 1 nasion do 1 doniczki
8) nasion w taśmie nasiennej - produkujemy taśmy w której umieszczone są nasiona wynosimy na pole i przykrywamy ziemią. Wówczas zaczyna działać tlenek polietylenu z którego zbudowane się taśmy.
TECHNIKI SIEWU : 1)ręczny przy prod. Rośl. Na rozsady (pod osłonami) 2)maszynowy - na konkretną głębokość robi się siewnikami.
TERMINY SIEWU NASION : 1)wiosenny - najczęśc.stosow., wszystk. Nasiona gat. Warzywnych, niektóre byliny, drzewa i krzewy liściaste iglaste 2)letni - wysiew rośl. Ozdobnych 2 letnich niektóre byliny warzywa o krótkim okresie weget. Np. sałata
3)jesienny - rośl. Warzywne zimotrwałe np. szpinak 4)przedzimowy - wysiew nasion późna jesienią; szpinak, marchew, koper.
SPOSOBY SIEWU NASION(uprawy roślin):1)na płask - najtańszy sposób prod. 2)na redlinach (marchew, pietruszka) tworzy się bruzdy, na szczytach redlin umieszcza się nasiona roślin. 3) na zagonach - na glebach podmokłych zagon wyższy niż wysokość gruntu.
ROZSADA - są to młode rośliny mające kilka liści i przeznaczone do posadzenia na miejsce stałe w szklarni, pole, tunel foliowy.
PRODUKCJA ROZSADY : 1) na rozsadniku 2)pod osłonami - zależy od gat. Czasu w którym rozsade prod. A)w inspektach (rośl. Przy rozsadach siejemy do skrzynek i skrzynkę wkładamy do ziemi, z góry okno) B)w tunelach foliow (ogrzewane folia jest pęcherzykowata która powoduje lepsze warunki cieplne, ogrzewanie: za pomocą kabla centralnego lub dmuchawy) C)w szklarniach mnożarkach (dogrzewanie, w celu przyspieszania powst. Rozsady, duża wilgotn.)
RODZAJE ROZSADY : 1)niedoniczkowana (rwana) 2) doniczkowana 3) szczepiona
Ad1.ROZSADA PRZGOT. NA ROZSADNIKU : wydzielanie miejsca w ziemi o odpow. Warunkach 2 lata po oborniku, żyzna, przepuszczalna gleba, wystawa poł.,osłonięta od wiatru by szybko się dogrzewało. Zmieniamy to miejsce co rok. Rozsadę wyciągamy za pomocą pikulca. Dociskamy glebę do korzeni - wolna przestrzeń spowoduje osuszanie korzeni.
Ad2.ROZSADA DONICZKOWANA : przygot. Doniczki z gliny i obornika, ceramiczne doniczki, cylindry. Fosforowo-celulozowa (pojemnik na jajka) mat. Te się całkowicie rozkładają doniczki typu Jaffy - z torfu. Tace wielokomórkowe - rozsada od 50-552 sztuk roślin tu nie podlewamy roślin przed sadzeniem.
Sadzi się w wyoranych bruzdach, na polu umieszcza się rozsadę, sadzonki.
Ad3.ROZSADA SZCZEPIONA - głownie w gospodarstwach wielkotowarowych, odporne na szkodniki, choroby
Przed posadzeniem roślin na miejsce stałe rozsadę poddajemy hartowaniu - stopniowo maleje temp., ograniczamy podlewanie oraz zwiększamy oświetlenia gdy były w inspektach(7-10)
SPOSOBY ROZMNAŻANIA WEGETATYWNEGO:
1)podział roślin (rozrywamy nożem), na wiosnę , w środku lata lub jesienią , termin podziału zależy od terminu kwitnienia
-cebule-podziemny skrócony pęd związany piętką , rozmnażany gł. rośl. jednoliścienne; hiacynty, tulipany, cebule
-bulwy-podziemny skrócony , zgrubiały pęd, wyróżniamy :
-poch.pędowego- ziemniaki
-nadliścieniowe
-korzeniowe
-kłącza-głównie konwalie, podziemne pędy
-rozłogi- pędy wyrastające u nasady łodygi i rozłożyste np truskawka, poziomka
2) sadzonkowanie- głownie rośliny ozdobne;
-wierzchołkowe
-boczne
-korzeniowe
3)odkłady korzeniowe-odgina się pęd za pomocą haczyka;agrest,porzeczka
4)szczepienie;
-z nacięciem
-w boczną szparkę
-pod korę , za korę
-w klin
-w półszparę
- na przystawkę
-przez zbliżenie
5)okulizacja:
- w kształcie litery T
- na przystawkę
6)metody in vitro- rozmnażanie w szkle ,stos. tu wierzchołki wzrostu ,łuski np. cebul , uzyskujemy dzięki temu rośliny zdrowe ,bez patogenów