Pomoc psychologiczna
Pomoc psychologiczna
•to działanie ukierunkowane na dobro drugiej osoby, czy grupy osób, z pominięciem własnych korzyści
Pomoc psychologiczna
1 to szczególny rodzaj interakcji między osoba pomagającą a wspomaganą, w której osoba pomagająca (psycholog):
• skupia się na problemach osoby wspomaganej (to ona jest w centrum zainteresowania)
• posiada przygotowanie psychologiczne (wiedza i umiejętności psychologiczne)
• wykorzystuje wiedzę psychologiczną do rozwiązywania -na zasadach współpracy (autonomiczny udział osoby wspomaganej w relacji z psychologiem) - problemów życiowych osoby wspomaganej, w wykorzystaniu jej zasobów i możliwości
• działa prospołecznie
• kieruje się motywacją empatyczno-autoteliczną (motywacja działania na rzecz innej osoby lub grupy osób)
Dlaczego pomagamy innym?
,-^-,
Motywy syntoniczne - generalizacja własnych standardów i poczucie psychologicznej bliskości z osoba wspomaganą
Motywy empatyczne - pomaganie osobom, które uważamy (nie zawsze świadomie) za podobne pod jakimś względem do Ja
Motywy normocentryczne - pomaganie z poczucia obowiązku, przyjemności z jego spełniania i lęku przed poczuciem winy w przypadku niespełnienia
Motywy egzocentryczne
(autoteliczni- uniezależnione
od Ja pomagającego - spostrzeganie drugiej osoby, jako
samodzielnej, autonomicznej, godnej bezwarunkowej akceptacji
Zachowania altruistyczne
v
Formy pomocy
psychologicznej
2. Promocja zdrowia
• działania nastawione na rozwój cech
i właściwości jednostki, które sprzyjają kształtowaniu zachowań prozdrowotnych,
przy uwzględnieniu indywidualnych relacji z klientem
• złożony zespół działań profesjonalnych, których celem jest rozwój i wzmacnianie zdrowia całej populacji w kontekście codziennego życia, od poczęcia do starości
4. Poradnictwo psychologiczne
• pomoc w rozwiązywaniu kryzysów rozwojowych, problemów małżeńskich, wyborze zawodu czy ścieżki edukacyjnej itp.
• ze względu na nazwę - klient może oczekiwać, że to psycholog poda gotowe rozwiązanie jego problemu (udzieli wskazówki, rady)
• w każdej formie pomocy psychologicznej podstawową zasada jest współudział klienta w rozwiązaniu problemu (zasada autonomii i podmiotowości klienta)
• psycholog tworzy warunki, w których klient umie rozpoznać swoje potrzeby, możliwości i dokonać własnego, samodzielnego wyboru
1. Wspieranie samorealizacji
• wspieranie samorealizacji ukierunkowane na rozwój jednostki
•forma pomocy dotyczy osób, które generalnie funkcjonują dobrze, ale pragną poprawić w pewnym zakresie swój sposób działania, chcą poszerzyć własne kompetencje
•trening interpersonalny, trening asertywności
3. Prewencja psychologiczna
• psychoprofilaktyka
• zapobieganie patologii
• forma interwencji psychologicznej, która pozwala zmniejszyć ryzyko wystąpienia zaburzeń funkcjonowania psychicznego, somatycznego czy społecznego
• oddziaływanie psychologiczne ukierunkowane na pomoc osobom z grup ryzyka
5. Interwencja kryzysowa
• pomoc klientom w sytuacjach traumatycznych
(katastrofy, kataklizmy, terroryzm, gwałt itp.) i kryzysowych
• pomoc w radzeniu sobie z przeżywanymi emocjami, wsparcie emocjonalne w kryzysie
• forma pomocy zmierzająca do odzyskania przez osobę dotkniętą kryzysem zdolności do jego samodzielnego rozwiązania
• ma charakter pomocy psychologicznej, medycznej, socjalnej lub prawnej
• pomoc o charakterze krótkotrwałym (bez zawierania kontraktu)
6. Rehabilitacja psychologiczna
• pomoc osobom niepełnosprawnym psychicznie lub fizycznie
w przystosowaniu się do otoczenia społecznego i zaakceptowaniu ograniczeń życiowych wynikających z niepełnosprawności
8. Psychoterapia
• specjalistyczna metoda leczenia, która polega na intencjonalnym stosowaniu zaprogramowanych oddziaływań psychologicznych
• pomoc osobom z zaburzeniami neurotycznymi, zaburzeniami osobowości i psychosomatycznymi w oparciu o wiedzę teoretyczną i umiejętności psychoterapeuty
• celem psychoterapii jest: rozwój osobowości, zdrowie psychiczne, usuwanie objawów chorobowych
Ryzyko, które podejmuje klient
• przyznanie się do potrzeby pomocy
• wyrażenie zgody na ujawnienie intymnych treści -przeżyć, pragnień, doświadczeń itp.
• wyrażenie zgody na wywieranie wpływu przez psychologa (poddanie się drugiemu człowiekowi)
• wyrażenie zgody na sprawowanie kontroli nad klientem przez psychologa
Konieczność budowania relacji opartej na zaufaniu interpersonalnym
7. Resocjalizacja
• współtworzenie przez psychologów programów oddziaływań wobec osób, które odbywają karę za dokonanie przestępstw
Zaufanie interpersonalne
• Relacja psycholog-klient ma:
• charakter niesymetryczny - psycholog ma przewagę nad klientem ze względu na wiedze i umiejętności -przewaga ta nie może być wykorzystana
• charakter formalny - ze względu na pełnione role (niebezpieczeństwo = konflikt ról)
• klient podejmuje ryzyko, które wiąże się z przyjęciem roli osoby słabej, nie radzącej sobie z problemami; zwrócenie się o pomoc powoduje zagrożenie dla poczucia własnej wartości i samooceny, wzmaga lęk przed oceną (uważa się, że z problemami psychicznymi każdy powinien radzić sobie sam - efekt stylu wychowania)
Zaufanie interpersonalne
• Zaufanie do terapeuty to przekonanie , że cała relacja i to, co zostało ujawnione, pozostanie poufne:
• dobrowolność kontaktu
• zasada prywatności
• kontrakt - wyjaśnienie celu, zasad kontaktu
• psycholog ma pozytywny stosunek do klienta, co przejawia się:
• troską
• zainteresowaniem
• szacunkiem
• bezinteresowną intencją działania na rzecz dobra klienta
Zaufanie interpersonalne
• Klient spostrzega psychologa jako autentycznego i godnego zaufania
• „.ale psycholog:
• zachowuje własną odrębność , niezależnie od empatii, nie poddaje się negatywnym uczuciom klienta
• przyzwala na rzeczywistą odrębność osoby, której pomaga
• umie przekazywać informacje i intencje tak werbalnie jak i niewerbalnie
• plastycznie dostosowuje zachowanie do potrzeb klienta
Podstawowe zasadyetyczne w psychoterapii
• Psychoterapia to szczególne profesjonalne oddziaływanie na osobę cierpiącą przez co wiąże się z wieloma problemami, dylematami wytycznymi:
• przedmiotowe zamiast podmiotowego traktowanie ludzi:
• psycholog wie lepiej
• pomaganie poprzez wymaganie posłuszeństwa
• Źródła traktowania przedmiotowego:
• tradycja medyczna
• tradycja związana z systemem wychowawczym i oświatowym
Inne problemy:
• Proces wywierania wpływu w niesieniu pomocy osobom cierpiącym wiąże się z 3 niebezpieczeństwami przekroczenia granicy autonomii klienta:
• wywieranie nacisku, presji na klienta
• indoktrynacja pacjenta
• manipulacja klientem
1. Wywieranie presji
• Wiąże się z silnym przekonaniem psychologa, że on wie lepiej niż klient, co jest dobre dla procesu leczenia.
• W skrajnych sytuacjach może się przerodzić w przemoc.
• Pytania:
• Czy terapeuta ma prawo określać, co jest dobre dla klienta?
• Czy klient ma prawo dokonywać wyborów, które terapeucie wydają się niesłuszne, czy szkodliwe?
• Gdzie jest granica miedzy troską o klienta a pozbawieniem go wolności wyboru?
2. Indoktrynacja klienta
• Naganne jest wpływanie przez terapeutę na system wartości klienta i oczekiwanie zmiany zgodnie z własnymi wartościami.
• Zadaniem każdego psychoterapeuty jest kontrola wpływu własnego systemu wartości na przebieg procesu psychoterapii, jest to element samoświadomości terapeuty.
• Pytania, na które każdy psycholog/psychoterapeuta powinien sobie odpowiedzieć:
Analiza własnego systemu wartości
1. Jakie są moje przekonania dotyczące tego co dobre, a co złe?
2. Czy jestem przekonana/y, że niektóre zachowania są ze swej natury dobre lub złe?
3. Czy cel uświęca środki?
4. Moje przekonania dotyczące niektórych ważnych problemów społecznych i interpersonalnych - oszustwo, kary cielesne, przemoc, prawa rodzicielskie, odpowiedzialność za innych, kłamstwo itp.
5. Czy jestem przekonana/y, że pewne zachowania są w porządku tak długo, dopóki nie zostanie się na nich przyłapanym?
6. Czy mam normy moralne, które stanowią drogowskazy postępowania w każdej sytuacji?
7. Czy są sytuacje, w których mogłabym/mógłbym złamać swoje zasady etyczne? Jakie to sytuacje?
3. Manipulacja klientem
• Podstawowym problemem etycznym jest wskazanie granicy między wpływem społecznym, na który klient wyraził zgodę, a manipulacją nim:
• manipulacja - celowe i planowe działanie, którego autor wykorzystując wiedzą o mechanizmach społecznego zachowania się ludzi oddziałuje na osobę w taki sposób, aby zachowywała się ona zgodnie z założonym przez autora celem nie mając przy tym świadomości, że podlega jakimkolwiek oddziaływaniom, bądź by nie uświadamiała sobie siły lub konsekwencji tych oddziaływań
Etapy relacji psychoterapeutycznej
Kontrakt terapeutyczny
• Umowa między psychoterapeutą i klientem, która pozwala ustalić zasady współpracy
• Im bardziej szczegółowe i klarowne są ustalenia, tym klient czuje się bezpieczniej (korzystnie wpływa na budowanie relacji opartej na zaufaniu)
• Wyjątek - interwencja kryzysowa!!!!
• Elementy kontraktu:
1. Określenie celu oddziaływania
2. Uzyskanie dobrowolnej, świadomej zgody klienta
3. Określenie warunków formalnych
3. Manipulacja klientem
• Szczególnie niebezpieczne zjawisko to tzw. wdrukowanie klientom fałszywych wspomnień
np. molestowania seksualnego klientek w dzieciństwie
• Jak uniknąć przekraczania granicy autonomii klienta?
• stała zawodowa i etyczna refleksja psychoterapeuty
• systematyczna superwizja - konsultacja własnego profesjonalnego postępowania
Etapy relacji psychoterapeutycznej
1. Cel oddziaływania
• Przykład i:
Psychoterapeuta behawioralno-poznawczy, pacjent z diagnozą schizofrenii: pacjent informuje terapeutę, że został owładnięty przez diabła i oczekuje, że terapeuta przepędzi go. Psychoterapeuta informuje klienta, że nie umie przepędzać diabła, że jest to domena egzorcystów, natomiast mogą wspólnie popracować nad tym, dlaczego pacjent myśli, że został owładnięty przez diabła.
1. Cel oddziaływania
• Określenie celu terapii to przede wszystkim:
• ustalenie problemów, z którymi zgłasza się klient - jego potrzeby i oczekiwania
• określenie możliwości terapeuty
• wyjaśnienie, że proces pomagania jest współpracą
i współdziałaniem (a nie dawaniem rad; wymaga pracy, a nie przychodzenia na spotkania) - oczekiwanie aktywnego udziału klienta
• przedstawienie metod, technik pracy psychoterapeuty (oferowana forma pomocy) - prezentacja koncepcji teoretycznej z uzasadnieniem, dlaczego psychoterapeuta uznaje ją za skuteczną w pracy z danym problemem
(+ informacja, jakie są inne możliwości pracy)
2. Dobrowolność zgody
• Informacja na temat zasad zachowania tajemnicy zawodowej i granic jej obowiązywania
• brak regulacji prawnych powoduje, że ujawniony może być fakt bycia w terapii w placówkach służby zdrowia -rejestracja
• granice wyznaczone koniecznością ochrony życia i zdrowia klienta oraz innych osób
• gdy pojawią się sytuacje, które będą wymagały ujawnienia - będą one zawsze przedyskutowane z klientem (bardzo ogólna formuła)
2. Dobrowolność zgody
• Przykład 2
Do ośrodka uzależnień zgłasza się 15-letnia dziewczyna, informując, że od dawna zażywa amfetaminę, ale chce się leczyć. Rodzice nie wiedzą o jej problemach i klientka prosi o zachowanie tajemnicy.
• brak akceptacji prośby klientki = koniec kontaktu
• prawo nakazuje poinformowanie rodziców i uzyskanie ich zgody na terapię
2. Dobrowolność zgody
• Uzyskanie od klienta świadomej, dobrowolnej zgody na terapię jest możliwe tylko wtedy, gdy terapeuta przekaże wszystkie informacje niezbędne do podjęcia decyzji -szczególnie istotne, gdy klient pozostaje pod silna presją otoczenia, osób bliskich lub instytucji
2. Dobrowolność zgody
• Kontakt z osobą małoletnią
• rodzice muszą być świadomi, że nie wszystkie informacje zostaną im przekazane
• klient musi wiedzieć, że zostaną przekazane informacje niezbędne dla procesu leczenia (wspólne spotkanie przed-terapeutyczne)
• proponuje się przygotowanie pisemnej zgody, określającej warunki ograniczenia poufności
• zdarzają się sytuacje, kiedy terapeuta nie może gwarantować poufności, mając nawet świadomość, że uniemożliwia w ten sposób leczenie klienta
Propozycja kontraktu dla pary
W terapii klientami jest każde z małżonków oraz związek między nimi.
1. Będę dzielić się każdą informacją (ustna, pisemna, telefoniczna, mailowa) przekazaną ,i przez jedno z was drugiemu. Zostanie to omówione na sesji.
2. Treści poruszane na spotkaniu indywidualnym zostaną omówione na kolejnym, wspólnym spotkaniu.
3. Wszystkie informacje będą poufne i nie przekażę ich żadnej osobie bez waszej wspólnej zgody. Wyjątkiem będą sytuacje przewidziane przez prawo - gdy istnieje zagrożenie dla życia lub zdrowia któregokolwiek z was lub innych osób.
4. Udział w terapii każdego z was jest dobrowolny. Każde z was może zawiesić lub zakończyć terapię na swoje życzenie.
Przeczytałam/em powyższe zasady. Rozumiem je i zgadzam się na nie.
Podpis terapeuty/klientów
2. Dobrowolność zgody
• Wyrażając zgodę na psychoterapię, klient musi akceptować warunki dotyczące ograniczenia poufności.
• W procesie uzyskiwania zgody terapeuta nie może wywierać żadnych nacisków - decyzja musi być całkowicie autonomiczna.
3. Warunki formalne
• Określają one warunki przebiegu procesu oddziaływania
np.
• orientacyjny czas trwania całej terapii
• kontrakt czasowy - w umowie ustala się dokładną liczbę spotkań
• kontrakt celowy - w umowie ustala się, że osiągnięcie celu kończy relację; czas jest określony orientacyjnie
• szczegółowo czas trwania każdej kolejnej sesji
• zasady wynagrodzenia terapeuty (Co zrobić jak w trakcie psychoterapii klient stwierdzi, że nie ma możliwości płacenia?)
• warunki odwoływania spotkań terapeutycznych - kiedy i z jakim wyprzedzeniem można odwołać sesję, aby nie ponosić kosztów
• informacja o planowanych wyjazdach, urlopie terapeuty
Kontrakt - podsumowanie
Cel leczenia:
Obszar do pracy - Nad jakimi problemami będziemy pracować? Co może zrobić terapeuta, a czego oczekuje klient?
Przebieg procesu terapii:
Jak będziemy razem pracować?
Jakie są prawa klienta?
Na czym polega odpowiedzialność
terapeuty?
Jakie ryzyko może wystąpić w czasie terapii? Czy klient jest zdolny do zrozumienia opisu terapii i wwyrażenia zgody? Udokumentowanie zgody.
Zasady prowadzenia terapii:
• Czego obie strony mogą oczekiwać?
• Wysokość wynagrodzenia, metody
• Techniki pracy terapeuty
• Dostępność terapeuty
• Granice poufności
• Czas trwania terapii i każdej sesji
Etapy relacji psychoterapeutycznej
Kontrakt
Przebieg procesu terapeutycznego
Zakończenie
1.
1.
2.
Jeszcze raz o poufności ©
• Gabinet powinien być pomieszczeniem izolowanym i odrębnym od prywatnego mieszkania terapeuty
• Odstęp czasowy między klientami (aby nie spotykali się w poczekalni)
• Dokumentacja przebiegu terapii (śmierć terapeuty -testament ze wskazaniem 2 innych terapeutów, którzy zniszczą dokumenty)
• Terapia grupowa - w kontrakcie zasada dyskrecji
Poufność a wymiar sprawiedliwości
• Informacje o klientach i przebiegu leczenia,
w związku z prowadzonym postępowaniem karnym są przekazywane wyłącznie na podstawie pisemnego postanowienia sądu.
• Pisemne postanowienie sądu musi być zwolnieniem psychologa z tajemnicy zawodowej,
jeżeli okoliczność nie może być ustalona na podstawie innego dowodu (art.180, par.2 KPK)
• W przypadku sądowego postępowania cywilnego,
w tym przed sądem rodzinnym, psycholog powinien odmówić ujawnienia informacji, powołując się na tajemnicę zawodową.
Poufność a wymiar sprawiedliwości
• Psychoterapeuta w roli świadka w sądzie - psycholog nie ujawnia informacji uzyskanych w gabinecie;
• świadkiem może być tylko osoba, która widziała konkretne zdarzenie, a nie zna to zdarzenie z relacji innych osób
• postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20.04.2005^ dotyczące bezwzględnego zakazu dowodowego (art.52 ust.1 Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego): Zgodnie z nim, nie wolno przesłuchiwać w charakterze świadka osoby zobowiązanej do zachowania tajemnicy zawodowej, (...) nawet jeżeli wyrazi ona gotowość ujawnienia tego rodzaju tajemnicy zawodowej.
naruszenia tajemnicy zawodowej
• Jakimi przesłankami powinien kierować się terapeuta, jeżeli klient grozi innym osobom
i terapeuta ma poczucie, że ich zdrowie lub życie jest w niebezpieczeństwie?
• Jak ustalić, czy groźby te mają charakter realny, czy są wyłącznie odreagowaniem negatywnych emocji?
• Czy złamać zasady tajemnicy zawodowej i chronić nie klienta, ale inne osoby?
naruszenia tajemnicy zawodowej
• Dyskusja rozpoczęła się w 1974r. W Kalifornii po zabójstwie Tatiany Tarasoff przez jej byłego chłopaka (studenta uniwersytetu), który wielokrotnie podczas psychoterapii informował psychologa o swoim zamiarze.
Sąd uznał, że kierownictwo uniwersytetu jest winne nieostrzeżenia ofiary.
• Po tym wyroku wprowadzono obowiązek ostrzegania.
naruszenia tajemnicy zawodowej
• Psychoterapeuta nie może być zwolniony z obowiązku ostrzegania, nawet jeżeli trudno określić stopień rzeczywistego zagrożenia jakieś osobie, o której mówi klient.
• Ciężar odpowiedzialności i decyzji zawsze jest przerzucony na psychoterapeutę -wciąż jednak trwają dyskusje o łamaniu zasady poufności.
naruszenia tajemnicy zawodowej
• Co zrobić, jeśli klient grozi, ale nie wiemy komu?
• Co zrobić, gdy klient grozi sobie?
• Co zrobić, gdy terapeuta dowiaduje się od klienta, że ten jest stale
narażony na przemoc i nie wie, jak sobie poradzić?
• Jak ocenić ryzyko zagrożenia?
■ pomocny jest superwizor, konsultant, który śledząc przebieg terapii, może wskazać te momenty, które budzą niepokój i zwiększają ryzyko
■ model oceny ryzyka - na skali t ^mŚiia małe - duże
prawdopodobieństwo cierpienia
Jakie zachowanie klienta podlega ocenie?
Jeżeli zachowanie zagraża innym to należy podjąć kroki, aby ocenić ryzyko i stopień zagrożenia. Podstawą złamania zasady poufności nie może być zachowanie naganne, czy przestępcze (np. kradzież).
2. Kiedy zdarzenie miało miejsce, w przeszłości, czy teraźniejszości?
1. Czas czynu będzie istotnym wskaźnikiem, czy złamać tajemnicę zawodową, czy złamać prawo (KPK, art.240 par.1 - obowiązek zawiadomienia o przestępstwie)
Warunki
Pytania pomocne w podjęciu decyzji
o złamaniu zasady poufności:
"Pytania pomocne w podjęciu decyzji o złamaniu zasady poufności:
3. Kto może być poszkodowany?
• dorosły vs. dziecko
• czy osoba poszkodowana jest w jakiś sposób zależna od terapeuty?
• czy osoba poszkodowana pozostaje pod ochroną prawną?
4. Jaka jest rola psychologa?
• Co może zrobić terapeuta?
• Kogo zawiadomić?
• Jak chronić osobę zagrożoną lub klienta?
• Należy szukać odpowiedzi w odpowiednich przepisach prawnych!!!!!!!!!
Konflikt ról jeszcze raz...
• Przyjęcie innej, bardziej osobistej roli wobec klienta niesie ze sobą niebezpieczeństwo zranienia go i narażenia na cierpienie (psycholog zamiast koncentrować się na problemach i potrzebach klienta, zaczyna zaspakajać swoje potrzeby!!) Zostają zaburzone oczekiwania każdej ze stron
klient oczekuje pomocy
terapeuta - relacji wzajemnej, zainteresowania, zrozumienia, pozytywnych emocji
• U klienta może zrodzić się silny lęk przed oceną, poczucie uzależnienia i podległości
• Wykorzystanie może objąć różne sfery życia: seksualne, finansowe (dodatkowe wynagrodzenie np. prezenty), jako źródło informacji, jako osoby wspierającej oddziaływania społeczne terapeuty
• Utrudnione zostaje przekazywanie informacji zwrotnych o zachowaniu klienta i postępach terapii
• Potrzeby terapeuty stają się elementem relacji
• Nieetyczne jest zaangażowanie w bliskie relacje po zakończeniu terapii (APA - po 2 latach po terapii)
Etapy relacji psychoterapeutycznej
Zakończenie procesu terapeutycznego
• Zakończenie = zrealizowanie postawionych na początku celów (kontrakt celowy) lub po upływie określonego czasu (kontrakt czasowy)
• Gdy klient nie chce zakończyć relacji mimo tego, że terapeuta uznaje, że cele zostały zrealizowane - należy zadbać o to, aby klient nie czuł się odrzucony i zraniony; terapeuta może mieć przekonanie, ze kontynuując relację terapeutyczną wykorzystuje klienta - zaleca się ustalenie wspólnie terminu zakończenia terapii - DEADLINE!!!!
• Celem zakończenia relacji jest wprowadzenie do realnego życia klienta osiągnięć terapii
• Relacja przyjacielska - wątpliwa etycznie
• Relacje społeczne:
• przypadkowe - etycznie obojętne
• intencjonalne - etycznie wątpliwe
• Relacje finansowe i biznesowe - wątpliwe etycznie
KTO RAZ BYŁ KLIENTEM PSYCHOLOGA POZOSTAJE NIM NA ZAWSZE
"Cechy osób, które nie nadają się do świadczenia pomocy
• chłodni, obiektywni badacze
• silna potrzeba kontroli, aprobaty, dominowania
• moralizatorzy
• osoby, które uporały się z podobnymi problemami i zapomniały, jakie to trudne
Cechy osób pomagających
Odwaga i wrażliwość
Dążenie do zwiększenia Ju ludzi swobody wyboru
• W sytuacji np. praca z klientami z innych kręgów kulturowych, o różnych orientacjach seksualnych, czy nosicielami HIV -kompetencje psychoterapeutyczne powinny być uzupełnione dodatkową wiedzą, pozwalającą zrozumieć społeczne i kulturowe uwarunkowania problemów klienta.
»Jerry jest homoseksualistą, nosicielem wirusa HIV, cierpi z powodu lęku i depresji. Pozostaje w związku z innym mężczyzną od kilku miesięcy. Poinformował swojego partnera, że jest nosicielem HIV. Partner przestraszył się i pojawiły się w nim pewne obawy odnośnie do dalszej relacji. Jerry boi się, że jego partner go porzuci, że zostanie sam. Z wściekłości i strachu przed samotnością, nawiązał przypadkowe znajomości seksualne (bez zabezpieczenia). Chciał w ten sposób zapomnieć na chwilę o swoich problemach.
Problemy do przemyślenia:
• Jak chronić nieznaneg Art-160§1
zachowując tajemnicę Kto, wiedząc, że jest zarażony wirusem HIV, ją j ę naraża bezpośrednio inną osobę na takie
• Jaka jest możliwości z zarażenie, podlega karze pozbawienia wolności jednorazowym kontal do ^
• Jaka była motywacja z Kto, wiedząc, że jast dotw ięty chorobą
kontakt seksualny? Ja ;w;nu^e^yc;;^1^ąluWZ^ea;Zn1!SdaC(i^ą;k^ąjąch00nybc^^u terapeutyczne? naraża bezpośrednio inną osobę na zarażenie
• Do kogo zwrócić się z tnkąchorocą, podlega grzynnie, karze opcje działania? Czy n or^z^m^ywa alb° ^ztaenta
r > j wolności do roku.
• Konsultacja z superwB
przestępstwa na wnio sdgpnie przestępstwa określonego w § 1 lnb 2 r Łr następuje na wniosek pokrzywdzonego. http://wwwieporady24.pl/kodeks_karny_czesc_szczegolna-c-85.html
Odpowiedzialność za klientów
• Ważne jest również dbanie o kondycję psychiczną i własny rozwój - własna terapia:
Praca z ludźmi - stałe wnikanie w trudne, złożone i bolesne problemy, powoduje, że terapeuta jest niezwykle obciążony psychicznie - stres i brak umiejętności radzenia sobie ze stresem = wypalenie zawodowe:
zdystansowanie się terapeuty wobec problemów klientów depersonalizacja obojętność
nieskuteczność działania
Odpowiedzialność za klientów
• Podjęcie pracy zawodowej w zakresie świadczenia pomocy psychologicznej i psychoterapii wymaga
specyficznego przygotowania merytorycznego oraz opanowania niezbędnych umiejętności.
Praca psychologa powinna być stale superwizowana:
pomaga zrozumieć zachodzące w terapii procesy, emocje i zachowania
przebieg terapii oraz relacja terapeuta-klient poddawany jest ocenie i krytycznej analizie superwizor dba o rozwój umiejętności i wiedzy terapeuty oraz stymuluje go do rozwoju osobistego
^Wypalenie zawodowe^model Christiny Maslach
Wyczerpanie emocjonalne
Poczucie psychofizycznego, emocjonalnego wyczerpania, zasoby
zostały uszczuplone
Negatywny, bezduszny, zbyt obojętny
sposób reagowania na innych ludzi
Dynamika procesu wypalenia
Proces wypalenia zawodowego
• Miesiąc miodowy - zauroczenie pracą, pełna satysfakcja z osiągnięć zawodowych
• Przebudzenie - praca nie jest idealna, pracuje się coraz więcej, by idealistyczny obraz nie uległ zburzeniu
• Szorstkość - realizowanie zadań wymaga coraz więcej wysiłku, kłopoty w kontaktach społecznych z kolegami i klientami
• Wypalenie pełnoobjawowe
• Zdrowienie
-J
Stresująca praca powoduje wyczerpanie emocjonalne
I Ochrona przed wyczerpaniem prowadzi do I I depersonalizacji
I Charakter pracy na skutek depersonalizacji I i informacji zwrotnych obniża się
I Obniżenie poczucia sukcesów osobistych
Charakter pracy na skutek depersonalizacji i informacji zwrotnych obniża się
Obniżenie poczucia sukcesów osobistych
Fazy wypalenia zawodowego
nadmierne i długie poczucie przeciążenie pracą
■ w efekcie - permanentne zmęczenie, irytacja, wyczerpanie emocjonalne
skutek - obniżenie skuteczności działania
^^^^^^^/| • negatywne, zdehumanizowane zachowania wobec klientów
^v i współpracowników - cynizm, apatia, sztywność działania
I oraz emocjonalne dystansowanie się wobec problemów zawodowych
^^E^^^H ■ w efekcie dalszy spadek skuteczności
trwałe zmiany w postawach i motywacji emocjonalne i psychofizyczne wyczerpanie, depersonalizacja, poczucie bezsensu wykonywanej pracy rezygnacja
-Zasoby jako sposób na stres zawodowy
• Poczucie koherencji ( Antonowski)-
globalna orientacja wyrażająca stopień pewności , że:
• świat jest zrozumiały
• ja potrafię sobie poradzić z wymogami otoczenia i mam umiejętności radzenia sobie ze stresem
• życie jest sensowne i warto się angażować i je kreować
-Zasoby jako sposó brrarstres"" zawodowy
• Wysokie poczucie koherencji powoduje, że:
• częściej zaliczamy bodźce do niestresujących
• oceniamy bodźce stresujące jako mniej zagrażające
• większa gotowość do zaangażowanie się w wiele sytuacji
• mniejsze postrzeganie pracy jako stresorodnej
-Zasoby jako sposutrrra stres" zawodowy
• Poczucie własnej wartości
• Rozwiązywanie problemów utrudnia:
• brak wiary we własne możliwości,
• brak pewności siebie,
• rezygnacja z działania pod wpływem niepowodzeń
• Obniżana poprzez doświadczanie stresu
-Zasoby jako sposóbrra stres" zawodowy
• Optymizm życiowy • Optymiści:
• wybierają aktywne strategie działania,
• podejmują więcej wysiłku, by pokonać trudności,
• są aktywni.
-Zasoby jako sposóbrra-stres" zawodowy
• Inteligencja emocjonalna
Zdolność do śledzenia własnych i cudzych uczuć, emocji, różnicowania ich oraz wykorzystywania tych informacji w myśleniu i działaniu.
• Wysoki poziom sprzyja
• zaangażowaniu w działania z innymi ludźmi,
• odpowiedzialności,
• otwartości ,
• zmniejsza poczucie stresorodności pracy
Symptomy wypalenia
są jednoczenie przyczyn i skutkiem błędne koło
Jak radzić sobie z wypaleniem?
• Równowaga w 6 obszarach życia zawodowego
(Leiter i Maslach):
• Właściwe obciążenie pracą
• Poczucie kontroli i możliwość wyboru
• Doświadczanie uznania i odpowiedniego systemu nagród
• Poczucie łączności z kręgiem zawodowym
• System wartości wiążący się z miejscem pracy (uczciwość, sprawiedliwość, szacunek)
• Wartość i sens wykonywanej pracy
-Jafcsobie radzić z wypaleniem zawodowym?
• Systematyczne podnoszenie kompetencji zawodowych =
wzrost pewności
własnego
postępowania
profesjonalnego
i skuteczności działania
>
Systematyczna stała
superwizja =
pozwala
uniknąć błędów
przez co
zmniejsza obciążenie w
relacjach z
klientem
S Wsparcie w środowisku poza-
zawodowym-
pozwala spojrzeć z
innego, L> nieprofesjonaln ego punktu widzeniana problemy własne i innych ludzi
4- Relaks -
dbałość o
higienę psychiczną
Sprawność do praktyki zawodowej w zakresie pomocy psychologicznej oznacza odporność emocjonalną
i zdolność do pracy w obciążających emocjonalnie i poznawczo sytuacjach
Odpowiedzialność za klientów
• Praca terapeutyczna wymaga szczególnej odporności emocjonalnej - psycholog musi kontrolować swoje reakcje w obszarach:
• wpływ alkoholu na percepcję i uczucia
• przyjmowanie lekarstw i ich wpływ na funkcjonowanie poznawcze i emocjonalne
• problemy zdrowotne - wpływ choroby (nie rodzaj)
na wykonywanie konkretnych zadań (cierpienie, demencja)
• symptomy przeżywanego stresu - przemęczenie, zła koncentracja, problemy ze snem, apetyt, uporczywe bóle głowy itp.
• problemy osobiste np. choroba w rodzinie, problemy w związku, kłopoty z dziećmi i inne
psychologicznej
• Ustal priorytety - kieruj się wskazaniami kodeksu etycznego
• Zawsze mów klientom, co możesz a czego nie możesz zrobić
• Przyznawaj się do swoich błędów
• Stwórz okazje klientowi do wyrażania własnych poglądów
• Proś superwizora o konsultacje, by zrozumieć własne uczucia
• Zapisuj co i dlaczego robisz oraz z kim konsultowałeś swoje posunięcia