1. Wykłady
Placówki:
- placówki wsparcia dziennego
- placówki interwencyjne
- placówki rodzinne
- placówki socjalizacyjne
- placówki resocjalizacyjne
Zadania placówek wspierania dziennego :
Wspieranie rodzinny w usprawnianiu jej podstawowych funkcji, pomoc rodzinie, dzieciom sprawiającym problemy wychowawcze, zagrożonych demoralizacją, przestępczością lub uzależnieniami oraz współpraca ze szkoła, ośrodkami pomocy społ. I innymi instytucjami w rozwiązywaniu problemów wychowawczych. Placówka ta świadczy opiekę dzienną, polegającą na objęciu dziecka działaniami wychowawczymi i edukacyjnymi, ma ona funkcjonować cały rok, we wszystkie dni robocze, przez co najmniej 4 godzinny dziennie. Jej czas pracy powinien być dostosowany do potrzeb dzieci i rodziców.
Formy pomocy :
- zajęcia socjoterapeutyczne
- zajęcia korekcyjne
- kompensacyjne i logopedyczne
- pomoc w nauce
- organizacja czasu wolnego
- stała praca z rodziną
- stała współpraca z ośrodkiem pomocy społecznej, szkołą oraz sądem.
Placówki interwencyjne - zadania:
- doraźna pomoc na czas trwania sytuacji kryzysowej np. pogotowie opiekuńcze
- dostęp do kształcenia dostosowanego do wieku i możliwości dziecka
- opieka i wychowanie do czasu powrotu do rodziny
- dostęp do pomocy psychologicznej, pedagogicznej.
Placówki interwencyjne przyjmują dzieci w sytuacjach wymagających natychmiastowej i usprawiedliwionej opieki lub wychowania. Do tych placówek przyjmowane są dzieci od 11 roku życia, w wyjątkowych sytuacjach też dzieci młodsze. Taka placówka sporządza diagnozę psychologiczno - pedagogiczną dziecka i diagnozę jego sytuacji rodzinnej.
Placówki rodzinne np. rodzinny dom dziecka - jego zadania:
- tworzy jedną wielodzietną rodzinę dla dzieci, dla których nie znaleziono rodzinny zastępczej.
- wychowuje dzieci
- umożliwia wspólne wychowywanie i opiekę licznemu rodzeństwu
- zapewnia dzieciom kształcenie
- ustala zasady kontaktów z rodzicami w porozumieniu z sądem
Placówki socjalizacyjne - to domy dziecka :
- zapewnia dziecku opiekę całodobową i wychowanie
- zapewnia zajęcia wychowawcze, korekcyjne, kompensacyjne, logopedyczne, terapeutyczne, rekompensacyjne,
- powinno zapewniać dzieciom kształcenie i wychowanie opóźnionym w rozwoju
- podejmuje działania w celu powrotu dziecka do rodziny naturalnej
- szuka rodzin przysposabiających lub umieszcza w rodzinnych formach opieki zastępczej.
- pracuje z rodziną dziecka
- organizuje dla swoich wychowanków odpowiednie formy opieki w środowisku.
Placówki- resocjalizacyjne -
- pomagają zdemoralizowanym dzieciom , zapewniają opiekę i wychowanie, resocjalizację i rewalidację,
- leczą uzależnienia
- pomagają w zdobyciu kwalifikacji zawodowych
- zapewnia kształcenie
- przygotowuje dziecko do życia w społeczeństwie oraz do samodzielności.
Wykład 2
Struktura i mechanizmy działania rodziny dysfunkcyjne - jest wiele aspektów definiowania rodzinny i jej dysfuncyjności.
Ujęcie systemowe - członkowie rodziny tworzą układ na który można patrzeć jak na system. Funkcjonowania systemu jest wynikiem wzajemnych oddziłąywań poszczególnych elementów oraz samej struktury.
Dysfunkcja oznacza:
- zaburzenia komunikacyjne
- zaburzenia strukturalne
- zaburzenia własnych granic
- zaburzenie granic między poszczególnymi osobami rodziny
- stosowania destrukcyjnych mechanizmów
Rodzina dysfuncyjna to:
- z problemami alkoholowymi
- z problemem wykorzystywania seksualnego
- z terrorem psychicznym
- z przemoca fizyczną
- jedno z rodziców cierpi na stałe schorzenie typu cukrzyca, bądź jest przykute do łóżka a za swój stan obwinia domowników
Dysfunkcję rodziny można podzielić ze względu za zachowania rodzica, które determinuje działanie całego układu, wymuszając specyficzny sposób jego funkcjonowanie:
- zachowania kompulsywne (uzależnienia, natręctwa)
- przemoc fizyczna
- przemoc emocjonalna
Rodzina dysfunkcyjne to taka w której stosunki pomiędzy poszczególnymi członkami są przejawem współuzależnienia czyli opiera się na charakterystycznych regułach:
- kontrola (służy obronie przed przeżywaniem uczucia wstydu)
- perfekcjonizm (maskowanie własnego poczucia bycia gorszym, - służy unikaniu konfrontowania się z realnym obrazem siebie i przeżywaniem uczuć, stałe porównywanie się z innymi)
- oskarżenie ( służy ukrywaniu wstydu, pozwala przerzucić przykre emocje na innych ludzi, daje poczucie ulgi, chroni przed konfrontacją ze swoimi potrzebami, pozwala odzyskać iluzję)
- zaprzeczenie ( służy negowaniu własnych uczuć, dążeń i wyobrażeń)
- milczenie ( fundamentalna zasada tematu tabu, pogłębia izolację rodziny.)
- iluzja ( służy tworzeniu mitów.)
- niedokończenie ( niepodejmowanie decyzji co dalej)
- brak zaufania ( wzmacnia potrzebę samowystarczalności)
Wykład 3
Poczucie Osamotnienia dziecka - określa się stan psychiczny lub zjawisko psychospołeczne o charakterze subiektywnym powstające na skutek zaburzeń więzi emocjonalnych między rodzicami a dzieckiem, niewłaściwego stosunku emocjonalnego rodziców do dziecka oraz ich dysfunkcjonalnych oddziaływań wychowawczych blokujących prawidłowe zaspokojenie przez dziecko jego indywidualnych potrzeb psychicznych w rodzinie.
Symptomy poczucia osamotnienia:
- trudność w odczuwaniu własnej wartości
- trudności w wytyczaniu funkcjonalnych granic
- trudności w zaspokajaniu indywidualnych pragnień i dążeń
- dziecko osamotnione zna swoją samotną uczuciową rzeczywistość i nie chce się nią dzielić
Maria Kolankiewicz wyróżnia 4 rodzaje trudności wychowawczych, występujących u dzieci i młodzieży w następstwie braku miłości w rodzinie:
trudności związane z zaburzeniami ogólnej aktywności
trudności związane z zaburzeniami układu nerwowego
trudności w zakresie kontaktów interpersonalnych
trudności związane z zaburzeniami w rozwoju społeczno moralnym
Zdaniem Konopnickiego w początkowej fazie osamotnienia występują : wagary, włóczęgostwo, niepowodzenia szkolne, agresywne zachowanie.
A. Szymborska do głównych symptomów poczucia przez dziecko braku miłości w rodzinei zalicza:
- brak umiejętności nawiązywania i utrzymywania więzi emocjonalnych
- pozorna obojętność uczuciowa
- brak rozumienia siebie i innych
- brak inicjatyw i inwencji
- słaba wyobraźnia
- zachowania agresywne
- kradzieże
- kłamstwa, wykręty
- brak zdolności do prawidłowych kontaktów
- oziębłości uczuciowa
Czynniki dezintegrujące życie rodzinne:
- brak związków uczuciowych między członkami rodziny
- konflikty rodzinne
- brak koalicji wychowawczej rodziców
- nie poczuwanie się rodziców do odpowiedzialności za wychowanie dzieci
- zła sytuacja materialna rodziny
- jawna lub ukryta patologia życia rodzinnego
Wykład4
Dziecko zaniedbywane:
- niska ekspresja emocjonalna
- nastroje depresyjne
Dziecko krzywdzone fizycznie:
- negatywizm
- brutalność
- silne wzbudzanie
- przewaga negatywnych stanów emocjonalnych
- blokowanie uczuć pozytywnych
Im wcześniej doświadczenie opuszczenia w sensie psychicznym i fizycznym dotyka dziecko - ofiara nadurzyć staje się bardziej uzależnione od innych. stale poszukuje opieki, wsparcia, sygnalizuje swe potrzeby i domaga się pomocy
Skrajna zależność :
a) rodzice niedostępni
b) rodzice nieprzewidywalni:
- ambiwalencja
- pragnienie uczuć
- lęk przed przywiązaniem
- utrwalenie przekonania że dobrą łączy się z destrukcją (np. dziecko rwie rysunek za który wcześniej zostało pochwalone).
Zachowanie w szkole:
- chodzenie po klasie, zaglądanie co robia inni
- płacz gdy się coś nie uda
- kręcenie się, zabawa przyborami szkolnymi, prowokowanie
- mąła tolerancja na zmiany
Autonomia :
- przeżycie przez dziecko ataku na własną osobę, a także obrażenia cielesne rodzą poczucie , że własne ja zostało uszkodzone
Ofiary wykazuja symptomy depresji.
Negatywny obraz własnej osoby:
- jestem nieposłuszny
- moje życie jest pozbawione przeżyć
- u mnie niczego nie słychać
- książka jest nie ciekawa
- nie pamiętam nic przyjemnego, co mi się przydarzyło.
Autoagresja:
- samobójstwa i próby samobójcze
- wyrywanie włosów
- uderznie głową lub ręka w ściany itp.
Skargi na dolegliwości cielesne:
- wędrujące bóle
- bóle głowy i brzucha
- uczucie ciężkości i braku władzy w rękach i nogach
Niepokój dotyczący własnego ciała:
- nadmierny lęk przed skaleczeniem
- obawa nieuleczalnej choroby
Przystosowanie się dziecka do wymagań szkoły:
Główne zadania dziecka:
- zdobycie nowych umiejętności kompetentnego dziłania
- ukształtowanie zadowalających reakcji z innymi osobami
Dziecko które czuje się bezpiecznie w rodzinie potrafi bez obaw poznawać nowe otoczenie , nawiązywać z nim współprac.
Dzieci wykorzystywane:
- przeżywają lęk niepokój
- SA pełni obaw
- brak im odwagi swobodnego badania świata
Dzieci zaniedbywane są:
- apatyczne
- zablokowane potrzeby poznania
Wykład 5
Patologie związane z zaniedbywaniem i krzywdzeniem emocjonalnym dzieci.
Obraz kliniczny
Zaburzenia stanu ogólnego:
- brak higieny
- niedożywienie, niedobór wagi, anemia, krzywica
- stan skóry - zmiany zapalne i ropne
Zaburzenia zachowania:
u niemowląt:
- unikanie kontaktu
- zamknięcie w sobie
- autyzm
- nadmierna ruchliwość
- anoreksja
u dzieci
- niestałość psycho- ruchowa
- agresja
- częste wypadki
u młodzieży
- ucieczki
- próby samobójcze
- złe wyniki w szkole
Rozpoznanie maltretowanego dziecka:
Trudność rozpoznania czy uraz jest przypadkowy.
Elementy rozpoznania maltretowania:
wywiad
wiek dziecka
badania kliniczne
- wygląd dziecka
- zachowanie się dziecka
- rozmowa z dzieckiem
- ocena rozwoju psycho - ruchowego
- urazy
- objawy psycho - somatyczne
obserwacja stanu dziecka w czasie pobytu w szpitalu
badania radiologiczne
badania dodatkowe
Rozpoznanie maltretowanego dziecka wymaga :
- podejścia pluridyscyplinarnego
- hospitalizacji
Wywiad pediatryczny:
Okoliczności obciążające:
- niezgodność pomiędzy obrazem klinicznym wyjaśnieniami rodziców
- zgłoszenia od lekarza
- niewspółmierność pomiędzy obrazem klinicznym a motywem zgłoszenia się do lekarza
- uprzednie hospitalizacje
- czynniki wpływające na osłabienie więzi pomiędzy dzieckiem a rodzicami
Wywiad prowadzony przez pracownika socjalnego socjalnego pedagoga szkolnego:
Na co zwracać uwagę:
- przebieg ciąży
- konflikty w małżeństwie
- sytuacja materialna rodziny
- izolacja rodziców
- alkoholizm ojca lub matki
- czynniki wpływające na osłabienie więzi pomiędzy dzieckiem a rodzicami
Wywiad pediatryczny jest bardzo trudny, rodzice kłamią, dzieci milczą. Prowadząc wywiad trzeba rozmawiać oddzielnie z matką i z ojcem. Prowadząc wywiad nie należy oskarżać rodziców. Konieczny jest wywiad przeprowadzony przez pracownika socjalnego i pedagoga szkolnego.
Zespół dziecka potrząsanego
Dotyczy niemowląt
Dorośli potrząsają dziecka dla zabawy, albo żeby przestał okrzyczeć.
Objawy:
- senność
- wymioty
- brak apetytu
-
Wykład 6
Załamania występują u 30% dzieci maltretowanych
Załamania nie przypadkowe 78% - 3rok życia
56% - 1 rok życia
załamania przypadkowe 85% po 5 roku życia
Okoliczności obciążające:
- niejasny wywiad, niezgodność z obrazem klinicznym
- nie zgłaszanie się do lekarza
- dawne zmiany w stadium gojenia
- współistnienie innych urazów
- stare i nowe złamania
Każde niemowlę podejrzewane o maltretowanie trzeba kierować na badania radiologiczne.