K. Krasoń, Malowniczy most do poezji, Warsztat poetów (s. od 107)

Wśród polskich twórców wielkim zainteresowaniem tematyką dziecięcą na początku XX wieku przejawiają J. Tuwim i J. Brzechwa.

BIOGRAFIE

Tuwim		Brzechwa
- ur. 13.09.1894 w Łodzi - ojciec jest urzędnikiem bankowym, matka (żydówka) pisuje wiersze (pochodzi z rodziny inteligenckiej), - dom pozbawiony rodzinnego ciepła, - miasto fabrycznie, brzydkie, - matka, która trafiła do Zakładu Zamkniętego, gdzie w czasie wojny (II) zostaje rozstrzelana, - w szkole nie jest prymusem (dwukrotnie powtarza klasę! Przez „abrakadabrę” - matematykę), - miał kompleksy - miał myszkę na twarzy i rodzice traktowali je jak przekleństwo, był wytykany i poniżany (stąd zainteresowania tematyką demonologiczną), - zainteresowany za młodu chemią, - jest popularny ze względu na swój dowcip, , pomysłowość, zdolności… tyle że nie interesowała go nauka, wolał astronomię, czarną magię, lingwistyką, - oczarowany poezją Staffa, - 1916 - jedzie na studia do Warszawy		- Jan Lesman, ur. 15.08.1900 w Żmerynce (na Podolu) - atmosfera rodzinnego domu, polskość, bliskość, ciepłe stosunki, - ojciec jest naczelnikiem kolei, co zmuszało ich do przenoszenia się, - wcześnie zaczyna pisać utwory satyryczne, trafnie i dowcipnie przypinające łatkę, - pierwsze wiersze pojawiają się w polskich czasopismach w Rosji - w jego rodzinie Bolesław Leśmian i Antoniego Langego, - Leśmian staje się poetycznym mistrzem dla Brzechwy, - zaczyna studia na weterynarii, ale szybko z nich rezygnuje, za to rozwija twórczość pisarską (tworzy czasopismo „Przyszłość” oraz teatralna) - 1918 wyrusza do Warszawy
- dwa lata studiuje prawo, później dwa filozofię, nie ma serca do nauki, żartuje, że poczeka aż dostanie doktorat honoris causa (co się de facto dzieje po 30 latach!), - tworzy czasopismo z innymi młodymi poetami, które szokuje stylem pełnym wulgaryzmów, prozaizmów, - powstaje kawiarnia poetów „Pod Pikadorem”, - chętnie pisuje do kabaretów,		- tu odwiedza kuzyna Leśmiana i za jego radą podpisuje utwory pseudonimem Brzechwa, uczy go poezji na zbiorze Tuwima „Czyhanie na Boga”, -
Poznają się w czasie jednego z kabaretów, gdzie sławny już wówczas Tuwim zaprasza Brzechwę do kabaretu literackiego „Gaudeamus”
- skupia się na kawiarni „Pod Pikadorem”, której ideą jest, aby poezja wychodziła na ulicę, - cieszy się popularnością, - z czasem grupa poetów (Iwaszkiewicz, Lechoń, Słonimski) tworzy grupę Skamander		- porzuca Gaudeamusa, przerywa studia, wstępuje do Pułku Piechoty Legii Akademickiej, by uczestniczyć w odsieczy Lwowa, - 1920 - tworzy gazetę frontową
Przypadkowe spotkanie w dorożce, razem czytają Leśmiana
- 1920 - pojawia się czasopismo Skamander, i Wiadomości Literackie, bardzo płodny okres czasu dla Tuwima	- po działaniach wojennych wraca do Warszawy, kontynuuje studia, na wydziale prawa, okazuje wielkie umiejętności prawnicze, otwiera aplikację w kancelarii, od 1928 pracuje już w arkanach prawa autorskiego - tworzy swoje liryki, upowszechnia skamandrycki model liryki, - bliskość z poezją ludową przez śpiewność utworów (podobnie Tuwim), - publikuje w Skamanderze utwory pod pseudonimem
1925 - kolejne spotkanie, Brzechwa zanosi Tuwimowi rękopis swojego pierwszego zbiorku, spotyka się jednak z krytyką,
- d roku 1926 zaczyna się drugi etap twórczości T., staje się centrum życia literackiego w Warszawie, wiersze wchodzą już do podręczników szkolnych, - tworzy kolejne tomy liryków, - problem żydowskiego pochodzenia, czasy antysemickie wywołały nerwicę lękową, paraliżował potencjał twórczy, - dowcip stał się pełen goryczy	- Brzechwa pnie się po szczeblach prawniczych, - 1926 wydaje pierwszy tomik
Obaj spotykają się często na kabaretach i w teatrach literackich, są twórcami setek monologów, skeczów i piosenek, zyskują sławę, była dla nich szkołą warsztatu, szkołą dowcipu, celności słowa, komizmu sytuacyjnego, obserwacji otoczenia, reagowania żartem,. Kabaret trafia w bieżące zainteresowanie odbiorcy, odpowiada na aktualia polityczne. (opis kabaretu - s.121). To doświadczenie zaowocuje najdoskonalszą formą wiersza, w której zawarty będzie „najczystszy brylant poezji” skierowanego do specyficznego odbiorcy - dziecka.
1939 - w momencie wybuchy wojny Tuwim wraz z rodziną uciekają do Paryża, gdzie włącza się w działania polskiej emigracji. Później uciekał do Portugalii, Brazylii, Ameryki Północnej. Pobyt w Brazylii owocuje utworami „Kwiaty polskie”. Ucieczka ratuje mu życia, ale rodzi kolejny kompleks - kompleks nieuczestniczenia, nieobecności i bezpieczeństwa, kompleks ocalenia. Walczą jego książki i wiersze, ale sam źle czuje się w obcym kraju.	Brzechwa spędza okupację w Warszawie, pracuje, dostaje zaliczki za wiersze pisane po wojnie, powstanie spędza na Powiślu.
Wraca do kraju po wojnie, wydaje Kwiaty polskie, a jako poeta milknie, wydaje tylko drobiazgi. Redaguje jednak miesięcznik, jest kierownikiem teatru literackiego, tłumaczy zagranicznych literatów, stał się „pisarzem na urzędzie” - dostaje piękny dom. Wokół niego mało było sprzymierzeńców i on to rozumiał, ciążyła mu aura „urzędowego poety”, te wszystkie stresy powodują choroby zdrowotne i w 1949 ma wylew do żołądka.	Po wojnie Brzechwa przenosi się do Łodzi, współtworzy „Klub Pickwicka”, miejsce spotkań ocalonej elity artystyczno literackiej, pełni funkcję radcy prawnego, zostaje prezesem Oddziału Łódzkiego Związku Literatów Polskich. Wraca do Warszawy w 1949, zajmuje wiele ważnych funkcji wy życiu kulturalnym. Nadal tworzy utwory satyryczne, pisuje felietony, staje się teoretykiem poezji dziecięcej. w 194 wydaje dziesięć książek dla dzieci pisanych w czasie wojny, w rok później 6 kolejnych. Tworzy baśnie. Publikuje też pierwszą powieść.
Spotkanie w 1953 roku, obaj poeci zapadają za zdrowiu i spotykają się w klinice. Zdawkowa wymiana zdań i pożegnanie, które jest ostatecznym.
27.12.1953 w Zakopanem w pensjonacie Halama umiera Tuwim, pozostawiając żartobliwą wiadomość na kawiarnianej, papierowej serwetce. Umarł na anewryzm serca.	Brzechwa po przebytym zawale w 953 tworzy zbiorek „Brzechwa dzieciom”, Powstaje „Pan Kleks”. 26.10.1963, teatr wystawia Niezwykła przygodę Pana Kleksa. Przed śmiercią twory jeszcze „Opowiadania drastyczne” z myślą o dojrzałym czytelniku, wydane już po jego śmieci. Pisze też piękne wiersz o umieraniu. Umiera 2.7.1966 w domu literatów w Oborach.
DEBIUT
- pisze o dzieciach bardzo wcześnie, obraz smutku i nędzy, dzieci proletariackich, - z czasem zmienia się twa twórczość w piękną, po wojnie interesował się dziećmi, jedno adoptował - opiekuje się szkoła w Inowłodzu, - wspomaga bibliotekę w sanatorium w Łagiewnikach, - dzięki Tuwimowi wiersz dziecięcy otrzymuje status poezji,	- Brzechwa sięga po ten rodzaj poezji jako dojrzały już liryk, - w 1937 zaczęło pojawiać się wiersze na łamach „Płomyczka”, - początek tej twórczości jest przypadkowy - Brzechwa zakochany był w przedszkolance i napisał dla niej wierszyki, powstaje książeczka „tańcowała igła z nitką”, - ten zbiorek znajduje akceptację u Leśmiana, to go mobilizuje, - wiele wierszy wydaje po wojnie,

Brzechwie zarzucano, że jego twórczość nie nadaje się dla młodego czytelnika, ponieważ pisze on o sprawach dotyczących dorosłych, opierały się na doświadczeniach człowieka dorosłego, a niskiego są sadystyczne. Tematyka w ogóle nie interesuje dziecka. Ówcześnie jednak nie zdawano sobie sprawy, że sprawy dorosłych, zwłaszcza te matrymonialne, bardo ciekawią najmłodszych. Brzechwa mówił, że poezja dla dzieci powinna nieść radość również dorosłemu. Lata 50 na szczęście przyznają poezji Brzechwy status od lat 5 - 105.

Start obu poetów w poezji dziecięcej jest niemal jednoczesny. Obaj sięgają po nią już jako dojrzali poeci. Tworzą wspólnie nowy kierunek, który z czasem zyska rangę szkoły poetyckiej. Wyznaczniki tej twórczości to:
- konkretność obrazu
- odkrywczość językowa
- wprowadzenie elementów satyry, groteski, intelektualnego żartu,
- paidia - odniesienie do świata dziecka, jego punktu widzenia, bohaterem staje się dziecko, prostota słów, budowy tekstu, nieskomplikowane układy rymowe, eufoniczność, kalambury, neologizmy, zabawy brzmieniem, znaczeniami sów, używanie przysłowia demaskując jego znaczenie,
- środki podkreślające walory foniczne wierszy, sięganie do metafory muzycznej, wirtuozeria gry ludzkim głosem,
- słowo staje się materiałem poznawczym i do zabawy,
- pobudzają wrażliwość słuchową,
- komizm z ukazywania świata „na opak”,
- skłonność do fantazjowania,
- niechęć do moralizowania,
- poezja ta ma bawić,
- jest zbiorem tego, co słuszne, a co złe, wychowuje,
- wiersze te to bajeczki dziecięce - są elementy baśniowe i cechy bajek ezopowych, podane w formie rymowanej, w formie dialogowej, pojawia się humor sytuacyjny, słowny i postaci,
- przygotowuje do działania dywergencyjnego, opartego na tworzeniu, wynikającego z zabawy w wierszu,
- bohaterami są zwierzęta, rośliny, przedmioty, są personifikowane, co związane jest z dziecięcą skłonnością do antropomorfizowania.

---