ZABURZENIA ZWIĄZANE ZE STRESEM. ZABURZENIA DYSOCJACYJNE.

1. podobieństwo przewlekłego stresu i depresji??

2. Czy to możliwe, żeby stresowe przeżycia z dzieciństwa wpływały na występowanie depresji w życiu dorosłym?

3. Czy bardzo silne stresory psychiczne mogą uszkadzać mózg?

Mózg:

1. archipallium

2. paleopallium

3. neopallium

NEUROPLASTYCZNOŚĆ - elastyczność procesów zachowania w mózgu pod wpływem emocji.

• Połączenia neuronalne rozwijają się i zmieniają w reakcji na nowe doświadczenia i uczenie się

• Integracja sieci neuronowych

• Ekspresja genów odpowiedzialnych za funkcje mózgu w dużej części odbywa się po urodzeniu pod wpływem reakcji ze środowiskiem

Pamięć emocjonalna - ciało migdałowate dobrze funkcjonuje około 2 rż

Kandel „psychologiczne” procesy uczenia się prowadzą do „biologicznej” modyfikacji w obrębie mózgu.

STRES

Chude Bernard - „środowisko wewnętrzne”

Walter Canzon -”homeostaza”

Hans Selye - “teoria stresu”

Stresor - wywołuje reakcje stresowe

Reakcja stresowa - odpowiedź organizmu pod wpływem działań stresora

Ujęcie psychologiczne

• Bodziec, sytuacje lub wydarzenie zewnętrzne o określonych właściwościach ( śmierć, ślub)

• Jako reakcja wewnętrzna człowieka, doświadczenie w postaci określonego przeżycia

• Jako reakcja między czynnikami zewnętrznymi a właściwościami człowieka

Czy zaistnieje sytuacja stresowa:

• Czynniki zewnętrzne

• Sytuacje emocjonalne człowieka

Stres wg Lazarusa

„określone relacje między osobą a otoczeniem, które oceniane jest przez osobę jako obciążająca lub przekraczająca jej zasoby i zagrażające jej dobrostanowi”

„Radzenie sobie ze stresem”

„stale zmieniające się poznawcze i behawioralne wysiłki mające na celu opanowanie określonych zewnętrznych i wewnętrznych wymagań, ocenianych przez osobę jako obciążające lub przekraczające jej zasoby”

• Funkcja instrumentalna -> rozwiązanie sytuacji ( zadaniowa - zmiana w otoczeniu )

• Funkcja samoregulacji emocji -> opanowanie negatywnych stanów emocjonalnych, uruchomienie procesów obronnych zmniejszających obciążenie emocjonalne , gdy nie dało się uzyskać efektu w pkt. 1

• Indywidualny styl radzenia sobie

• Czynniki wrodzone (ogólne tendencje)

Duże znaczenie mają dotychczasowe doświadczenie życiowe

• Pozytywne

• Negatywne

Strategie radzenia sobie:

• Konfrontacje

• Dystansowanie się

• Samokontrola

• Poszukiwanie wsparcia społecznego

• Przyjmowanie odpowiedzialności

• Ucieczka

• Planowane rozwiązywanie problemu

• Pozytywne przewartościowanie

Nie ma uniwersalnej strategii, która spełniałaby się w każdej sytuacji stresowej.

Pojęcie stresu

Selye 1960

Ujęcie biologiczne:

• Reakcja stresowa ma charakter ogólnoustrojowy i jest niespecyficzna tzn. niezależnie od charakteru czynników wywołujących jej podstawowe mechanizmy są takie same

• Hipokamp- Oś podwzgórzowo - przysadkowo - nadnerczowe

• Dystres i eustres

Eustres - ostra reakcja stresowa prowadząca do wytworzenia nowego mechanizmu adaptacyjnego, które ma zazwyczaj charakter korzystny dla organizmu

Dystres

• Skutek nierozwiązanego stresu i ma najczęściej charakter przewlekły, który wiąże się z zaburzeniami adaptacji

• Przedłużona hiperkortyzolemia i nadczynność, dysregulacje układu sympatycznego

• Osłabienie procesów pamięciowych, immunosupresja, zahamowanie produkcji hormonów płciowych, osteoporoza, nadciśnienie tętnicze krwi, tachykardia

• Rola w rozwoju chorób układu sercowo - naczyniowego, metabolicznych, endokrynologicznych i nowotworowych, Psychicznych

Mechanizm reakcji stresowych

Świat realny = oczekiwanie zaburzenie homeostazy

Komperator hipokamp- przegroda IL- 1

Zahamowanie śródmózgowie + podwzgórze + j. Sinawe

Behawioralne ( DA) ( CRF) ( Noradrenalina)

Neuroplastyczność

• Korelacja między wyższym poziomem wykształcenia, ćwiczeniem umiejętności, zaangażowanie w pracę umysłową a liczbą neuronów i ich połączeń

• Silny stres hamuje uczenie się i rozwój mózgu, łagodny i umiarkowany wzmaga wytworzenie komórek w obszarach związanych z uczeniem się

Wpływ na funkcje poznawcze

• Zaburzenia reakcji wygaszania

• Uszkodzene komórek nerwowych przez glukokortykoidy (szczególnie hipokampa)

• Zaburzenia funkcji poznawczych, pamięci, koncentracji uwagi

Zmiany neuroprzekaźników

• Wzrost norepinefryny (NA) -> lęk, pobudzenie, drażliwość, wzrost napięcia, reakcje przestrachu

• Wzrost dopaminy - nadmierna czujność, nastawienie paranoiczne, zaburzenia spostrzegania pod wpływem stresu

• Spadek serotoniny - drażliwość, agresja, pobudzenie, przemoc

W przewlekłym stresie może dochodzić do utrwalonych zmian

Wolne i szybkie sieci strachu

System szybki -> odruchowy, informacje ze zmysłów przez wzgórze do ciała migdałowatego walka, ucieczka (układ autonomiczny)

System wolny - hipokamp, kora - świadoma analiza

Ciało migdałowate

• Przechowuje nabyte we wczesnym okresie życia lęki, poczucie bezpieczeństwa i przywiązanie

• W wieku kilku lat sieci neuronowe są zaprogramowane przez wczesne uczenie się emocji

• Później integracja z systemami korowymi (trauma zaburza)

Stres a oprawa macierzyńska

• Charakter i poziom matczynej opieki moduluje struktury odpowiedzialne za reakcję stresową

• Intensywna opieka (szczury) osłabia biologiczną reakcję na stres

• Separacja sprzyja osłabieniu pamięci w wieku dorosłym

Traumatyczne doświadczenia

• Stres matki związany z niską wagą dziecka przy urpdzeniu, nadpobudliwością, nadaktywnością i trudnościami w nauce

• Zmiany w mózgu niemowląt, którym matki doświadczyły depresji

• Wczesne traumatyczne doświadczenia -> brak integracji między świadomymi informacjami, wrażeniami, afektem, zachowaniem -> zaburzenia

Wpływ stresu na rozwój OUN

„uwrażliwienie osi ppn i układu autonomicznego (przez CRF)

• Trwałe zmiany biochemiczne

• Zwiększone ryzyko zanurzeń psychicznych w wieku dorosłym

• Zmiany neuroanatomiczne (związane z ciałem migdałowatym i hipokampem)

Zaburzenia stresowe pourazowe PTSD

• Zdarzenie obejmujące śmierć, zagrożenie śmiercią, naruszenie integralności fizycznej

• Intensywnie, ponownie przeżywane

• Unikanie i psychiczne odrętwienie

• Fizjologiczne pobudzenie

PTSD - ponowne przeżywanie

• Uporczywe wspominanie wydarzeń

• Uporczywe sny

• Fizyczne, psychiczne odczucia powrotu wydarzenia(np. omamy)

• Nawrót wskutek ekspozycji przypominającej aspekt wydarzenia ( omamy)

Zaburzenia stresowe pourazowe PTSD

• Ponowne przeżywanie - uaktywnienie systemów podkorowych (ciało migdałowate) przez bodźce przypominające uraz

• Unikanie - np. amnezja, ochrona przed niebezpieczeństwem, pogłębia dezintegrację sieci neuronalnych

• Fizjologiczne pobudzenie - rozregulowanie ciała migdałowatego i układu autonomicznego

Zaburzenia dysocjacyjne

• Histeria - „głodna macica”

• Podlega sugestii

• „pithiatismus” - „ucieczka przez perswazję

• Objaw histeryczny - zniekształcona, przemieszczona i symboliczna forma konfliktu wewnętrznego

• Aspekty kulturowe - Europa, Indie, Azja

• Społeczności plemienne - Latah, imu, pibloktq, lulu

• Amnezja, fuga - częściej w czasie wojen, katastrof, rzeżączki

• Urazy z dzieciństwa

• Korzyść pierwotna i wtórna

• Współwystępowanie innych zaburzeń psychicznych

• Częściowa lub całkowita utrata normalnej integracji między wspomnieniem z przeszłości, poczuciem tożsamości, wrażeniami czuciowymi i kontrolą dowolnych ruchów ciała

• Amnezja, fuga, osłupienie, trans i splątanie, dysocjacyjne zaburzenia ruchu i czucia, osobowość mnoga

Amnezja psychogenna - odwracalna może zwiększać się, zmniejszać

Fuga-> tracenie poczucia tożsamości, wspomnień, trwa różnie długo, ustępuje

Zaburzenia adaptacyjne

• Ocena związku między objawami a poprzedzającą historią życia, osobowością i wydarzeniem stresowym

• Reakcje depresyjne, lękowe, zaburzenie emocji, zachowanie

• Zwykle ustepuje po kilku miesiącach

Przewlekły stres a depresja

W zespole depresyjnym podobne zmiany biologiczne jak w stresie przewlekłym: długotrwałe aktywacje osi ppn, spadek hamowania zwrotnego, wzrost aktywności układu noradrenergicznego

• Podanie CRR - objawy podobne do tych w stresie przewlekłym i depresji

• Zmiany neuroanatomiczne w depresji: hipokamp, ciało migdałowate

Strategie postępowania

• „zdrowy tryb życia” (samokontrola)

• Psychoterapia (wzrost integracji sieci neuronalnych)

• Farmakoterapia- leki przeciwdepresyjne normalizują CRF, ACTH, kortyzol, zmniejszają syntezę i gęstość receptorów glikokortykosteroidowych (poprawa efektywności sprzężenia zwrotnego)

Niekorzystne czynniki w dzieciństwie

Depresja

otępienie

ANETKA, ANIA, GATKA , OLUŚ