Temat: Pojęcie, zakres i organizacja pierwszej pomocy.
Podstawowe pojęcia, cele i czynności ratownika w miejscu wypadku.
Pierwsza pomoc - jest to szybkie wykonanie czynności ratunkowych celem utrzymania poszkodowanego przy życiu, niedopuszczenie do powikłań, złagodzenia bólu i zapewnienia pomocy lekarskiej.
Poszkodowany - osoba, której udzielamy pomocy.
Ratownik - osoba, która udziela pomocy.
Czynności ratownika w miejscu wypadku:
Rozpoznanie stanu bezpośredniego zagrożenia życia
Wezwanie służb ratunkowych
Ewakuacja ze strefy zagrożenia lub usunięcie czynników szkodliwych dla poszkodowanego
Udzielenie pierwszej pomocy
Organizacja miejsca wypadku
Przygotowanie poszkodowanego do transportu i ewentualny transport
Łańcuch przeżycia:
- platynowe minuty - pierwsza pomoc 4-5 min
- złota godzina - kwalifikowana pomoc przedszpitalna i transport do 60 min
- leczenie szpitalne
Organizacja zintegrowanego ratownictwa w Polsce.
Zintegrowane ratownictwo medyczne:
Szpitalne Oddziały Ratunkowe - organizowane na bazie Izb Przyjęć
Centra Powiadamiania Medycznego - tel. 112 (999)
Zespoły Ratowniczo - Medyczne Państwowej Straży Pożarnej
Służby Ratownicze Lotnictwa
Służby Ratownictwa Morskiego
Służby Ratownictwa Górskiego
Służby Ratownictwa Górniczego
Służby Ratownictwa Wodnego
Policja
Podstawy prawne udzielania pierwszej pomocy
(artykuł 162 Kodeksu karnego)
Ogólne zasady postępowania w miejscu wypadku
Ocena sytuacji - okoliczności, przyczyny wypadku, liczba poszkodowanych
Ocena bezpieczeństwa własnego i poszkodowanych
Udzielenie pierwszej pomocy
- ocena stanu przytomności (nawiązanie kontaktu, zbadać tętno - 3 palce na tętnicy szyjnej),
- sprawdzenie oddechu;
- obserwacja klatki piersiowej
- przyłożenie policzka do ust
- przyłożenie lusterka
Przekazanie informacji o poszkodowanym
Określić dokładne miejsce wypadku ( numer drogi, charakterystyczne punkty)
Opis zdarzenia (rodzaj wypadku, liczba poszkodowanych, możliwe zagrożenia)
Ogólne zasady postępowania w miejscu wypadku komunikacyjnego
Zatrzymać się
Ocenić sytuację
Zapewnić bezpieczeństwo sobie i poszkodowanym
Ocenić stan poszkodowanych
Przeprowadzić segregację poszkodowanych
Udzielić pomocy poszkodowanym
Temat: Materiały i środki pomocy przedmedycznej
Podstawowe materiały:
Rękawiczki jednorazowe (1 para)
Maseczka do sztucznego oddychania (1 sztuka)
Chusta trójkątna (2 sztuki)
Koc przeżycia - „folia życia” chroni przed przegrzaniem, przemarznięciem
Opaska dziana (bandaż zwykły) różnej szerokości
Bandaż elastyczny - opatrywanie urazów kostnych (skręcenia, zwichnięcia)
Gaza opatrunkowa wyjałowiona - przykładamy bezpośrednio na ranę - różne wymiary
Plastry, przylepce, zapinki, agrafki
Opatrunek osobisty - rany klatki piersiowej, urazy postrzałowe
Nożyczki, nóż, skalpel
Latarka elektryczna]
Pęseta
Notes i ołówek
CODOFIX - siatka opatrunkowa
W apteczce nie należy mieć leków, ponieważ:
- można przeoczyć termin ważności
- może dojść do zabrudzenia opatrunków
- nie powinno się tracić czasu na podawanie leków
W apteczce w domu powinny być:
- środki przeciwbólowe
- jodyna
- woda utleniona
- spirytus salicylowy
Temat: Pierwsza pomoc przy utracie przytomności.
Pierwsza pomoc przy omdleniu:
Podtrzymanie upadającego
Ułożyć na twardym podłożu
Zapewnienie poszkodowanemu dostępu do powietrza
Rozluźnić odzież koło szyi
Unieść nogi do góry (podłożyć plecak, krzesło)
Skropić ciało: klatkę piersiową zimną wodą
Pierwsza pomoc w przypadku ataki padaczki:
Podtrzymać poszkodowanego
Podłożyć pod głowę coś miękkiego (kurtka, plecak)
Obserwacja poszkodowanego
Ułożyć w pozycji bezpiecznej
Omdlenia - krótkotrwała (do 10 min) utrata przytomności, spowodowana niedokrwieniem lub niedotlenieniem, długotrwałe omdlenie nosi nazwę śpiączki.
Przyczyny omdleń:
- ból
- strach
- wyczerpanie fizyczne
- nagła zmiana pozycji
- schorzenia
Po odzyskaniu przytomności należy posadzić osobę na krześle i podać herbatę (dobrze osłodzoną). Gdyby osoba nie odzyskała przytomności w ciągu 10 min należy wezwać służby ratownicze.
Padaczka (epilepsja) - choroba układu nerwowego, utrata przytomności następuje nagle.
Objawy padaczki:
- drgawki
- piana wydobywająca się z ust
- mimowolne oddawanie moczu, kału
Po ustaniu drgawek poszkodowany zapada w sen.
Gdyby atak padaczki przedłużał się należy wezwać pogotowie.
Temat: Zabiegi resuscytacyjne
Organy życiodajne:
układ oddechowy
układ krwionośny
układ nerwowy
A) drogi oddechowe
- górne - jama nosowa, krtań
- dolne - tchawica, oskrzela, oskrzeliki, płuca, pęcherzyki płucne
3,5 - 4 tyś. ml powietrza - pojemność płuc mężczyzny
2,5 - 3 tyś. ml powietrza - pojemność płuc kobiety
500 ml - ilość wdychanego powietrza
12-18 - ilość oddechów na minutę
8 l powietrza - ilość powietrza przetłaczanego w czasie 1 min
B) układ krążenia
- najważniejsze serce, które znajduje się na lewo od mostka
- w komorach tłoczona jest krew czysta (oczyszczona w płucach)
- 72 - ilość skurczów serca w czasie 1 min
- 1 skurcz serce przetacza 70 ml krwi, czyli w ciągu 1 min serce przetacza 5 l krwi
Funkcje serca:
- oddechowa - rozprowadzanie tlenu z krwią
- odżywcza
- termoregulacyjna
- rozprowadzanie hormonów (substancji biologicznie
czynnych)
C) układ nerwowy
- mózg jest najbardziej wyczulonym na niedotlenienie organem (po 3-4 min obumierają komórki nerwowe)
Resuscytacja krążeniowo - oddechowa
Czynności poprzedzające reanimację:
Ocena sytuacji
Sprawdź czy poszkodowany jest przytomny
Sprawdź oddech
Odchylić głowę do tyłu, sprawdzić czy nie ma ciał obcych w jamie ustnej
Sprawdzić tętno (najlepiej na tętnicy szyjnej)
Resuscytacja krążeniowo - oddechowa:
Udrożnienie dróg oddechowych
Sztuczne oddychanie
Odchylić głowę
Zacisnąć no
Wdmuchać powietrze
(jeśli sztuczne oddychanie -12)
(jeśli sztuczne oddychanie i masaż serca 15 - 2)
Temat: Resuscytacja krążeniowo - oddechowa - ćwiczenia praktyczne
Temat: Pierwsza pomoc przy porażeniu prądem i tonącemu
Działanie prądu może być:
- drażniące
- porażające
- parzące(cieplne) przy porażeniu prądem oparzenia III stopnia
Rodzaje obrażeń przy porażeniu prądem zależą od:
- rodzaju prądu
- oporu organizmu (przez jakie części ciała przechodzi prąd)
- części ciała, którą dotykamy źródła prądu
- czasu trwania porażenia
Objawy porażenia prądem:
- plamy obrażeniowe - zmiany miejscowe
- przykurcz mięśni
- utrata przytomności
- porażenie układu oddechowego i krążenia
Pomoc przy porażeniach prądem:
Ocenić sytuację
Ocenić bezpieczeństwo (podłoże, które nie przewodzi prądu, rękawice gumowe, szmatki, wszystko musi być suche)
Odłączyć od źródła prądu ( jeśli nie mamy możliwości odłączenia źródła prądu można przeciąć przewód, jeśli nie możemy przeciąć przewodu, możemy go odsunąć od poszkodowanego)
Odciągnąć osobę poszkodowaną od źródła prądu
Sprawdzić oddech i krążenie
W razie potrzeby przeprowadzić zabiegi resuscytacyjne
Przeprowadzić dokładne badanie
Wezwać pomoc ( w razie potrzeby)
Zaopatrzyć obrażenia
Czekać na przyjazd pogotowia lub zlecić poszkodowanemu wizytę u lekarza.
Po porażeniu prądem zawsze przeprowadzamy szczegółowe badanie lekarskie!
Pomoc tonącemu:
Ocenić sytuację (jak daleko od brzegu, jaki prąd, jakie mamy możliwości)
Wezwanie pomocy
Wykonanie akcji ratunkowej
Wykonanie sztucznego oddychania (jak najszybciej, nawet na łódce, kole ratunkowym)
Wyniesienie z wody
Oczyszczenie jamy ustnej i udrożnienie dróg oddechowych
Kontynuowanie sztucznego oddychania, masaż serca
Ułożenie w pozycji bocznej
Dalsza opieka nad poszkodowanym
Oczekiwanie na przyjazd pogotowia
Nie usuwać wody z płuc!
Temat: Pierwsza pomoc przy zranieniach
Raną lub zranieniem nazywamy wszelkie uszkodzenie urazowe połączone z rozerwaniem powłok zewnętrznych (skóra, błona śluzowa, tkanka mięśniowa), a także głęboko położonych narządów.
Podział ran:
Rany proste - nie stwarzają zagrożenia dla życia
Rany powikłane - (z uszkodzeniem pni nerwowych oraz
większych naczyń krwionośnych)
Rany mieszane (miksty) - rany dodatkowo skażone pyłem
promieniotwórczym lub bojowymi środkami trującymi (BST)
Podział ran ze względu na sposób zadania i wygląd:
Cięte - zadane ostrym narzędziem, mocno krwawią, szybko goją się
Rąbane - odmiana rany ciętej zadana z dużą siłą, przy użyciu szabli, miecza, topora, mogą być śmiertelne
Kłute - zadane ostrym narzędziem, głębokie, powodują zranienia narządów wewnętrznych, bardzo groźne, często wywołują krwotoki wewnętrzne, mogą być śmiertelne
Tłuczone - zadanie tępym narzędziem, powoduje uszkodzenie tkanki mięśniowej, wywołują zasinienia, obrzęki
Miażdżone - odmiana tłuczona zadana z dużą siłą, powoduje zmiażdżenie kości
Szarpane - powstałe w wyniku nadmiernego rozciągnięcia tkanki mięśniowej, często ulegają zakażeniu, zadane zakrzywionym narzędziem, pozostają blizny
Kąsane - zadane przez zwierzęta, mogą przybierać charakter ran szarpanych, kłutych, miażdżonych
Postrzałowe
Styczne - pocisk ociera się o naskórek, wywołuje najwyżej krwawienie
Przestrzałowi - kula, wlot o średnicy nieco większej od niż pocisk, wylot znacznie większy
Ślepe - pocisk zostaje w ciele - przy postrzale z broni małokalibrowej, odłamy, rykoszecie
Zatrute - w wyniku ukąszenia przez jadowite węże lub owady, wprowadzenie substancji trujących do tkanek
Zakażenia ran i zapobieganie zakażeniom
Każda rana jest pierwotnie zakażona (bakterie występujące w otoczeniu, na narzędziu którym zadano ranę)
Bakterie powodujące zakażenia ran:
- ropotwórcze (gronkowce, paciorkowce) - powodują ropienia, wzrost temperatury, przy dużych ranach może dojść do zakażenia całego organizmu
- róża przyranna - zaczerwienienie wokół rany, obrzęk
- zgorzel gazowa (gangrena) - bardzo groźna, powodują ją bakterie beztlenowe znajdujące się w ziemi, rany trudno się goją, z rany wydobywają się pęcherzyki powietrza o nieprzyjemnym zapachu, potem następuje gnicie, martwica tkanki mięśniowej - kończy się amputacją
- tężec - każdy jest szczepiony przeciw niemu, w przypadku nie zaszczepienia się 50% zakażonych umiera, objawy po zagojeniu się ran: temperatura, drgawki
- wścieklizna - wirus, rozwija się w mózgu ( do którego przedostaje się z krwią), przekazywany przez dzikie zwierzęta ( czasami domowe)
Zapobieganie zakażeniom
Antyseptyka - niszczenie zarazków chorobotwórczych ranie poprzez stosowanie środków dezynfekujących (woda utleniona, jodyna, nadmanganian potasu), jodynę stosujemy tylko wokół rany
Aseptyka - używanie materiałów pozbawionych zarazków chorobotwórczych w drodze wyjaławiania
- na ranę kładziemy gazę wyjałowioną
- jeśli nie mamy materiału wyjałowionego możemy sami go zrobić poprzez prasowanie, gotowanie, poddanie wysokiej temperaturze
Zasady zaopatrywania ran:
Pierwszy opatrunek, który zakładamy musi być dokładny (nie wiadomo jak długo będzie użyteczny, po jakim czasie zostanie zmieniony), cele:
Ochrona rany przed wtórnym zakażeniem
Ochrona rany przed dodatkowymi urazami
Opanowanie lub zmniejszenie krwawienia
Osłona przed skażeniami, oparzeniami
Unieruchomienie kończyn
Umocowanie układu
Czynności podczas zaopatrywania ran:
Ocena sytuacji
Ocenić bezpieczeństwo własne i poszkodowanego (wynieść, wyciągnąć poszkodowanego z miejsca zagrożenia, ułożenie w wygodnej pozycji, założenie rękawiczek)
Ocenić stan osoby poszkodowanej (oddech, tętno, rodzaj zranienia)
Wezwać pomoc
Dokładnie zbadać ranę i jej otoczenie (odsłonić ranę, rozciąć ubranie, jeśli krwawi to zatamować)
Ocenić jaki rodzaj opatrunku zastosować (wielkość gazy jałowej, innego materiału, bandaż zwykły czy elastyczny)
Zaopatrzyć ranę
Jeżeli dysponujemy środkami pierwszej pomocy ( rany oczyszczamy tylko gdy są bardzo zabrudzone, lub po ukąszeniu przez zwierzęta
Osłonić ranę wyjałowionym opatrunkiem
Wykonać bandażowanie
Unieruchamiamy kończynę
Przy braku środków
Osłonić czystymi środkami zastępczymi
Zapewnić dalszą opiekę
Zasady obowiązujące przy opatrywaniu ran:
Ułożyć poszkodowanego w wygodnej pozycji
Ratownik powinien być zwrócony twarzą do rannego, musi znajdować się po stronie rany
Szerokość bandaża dobiera zależnie od rodzaju opatrywanej rany ( urazy stawowe - bandaż elastyczny)
Bandaż trzymać tak, aby rozwijał się do wewnątrz dłoni
Opatrunki jałowe umieszczać bezpośrednio na ranie i zawsze muszą być większe niż rana
Przy przemakaniu opatrunku krwią nie zdejmować opatrunku, a nakładać następną warstwę ( jeśli skończył się bandaż, możemy zastosować watę , ligninę)
Obwoje bandaża powinny być równe, trwałe i estetyczne, powinny ściśle przylegać do opatrunku, niezbyt mocno, by nie spowodować zastoju w krążeniu krwi i niezbyt luźno, by nie zsuwały się z rany
Pozostawiać odsłonięte końce palców, oko, ucho
Nie używać agrafki do mocowania opatrunku na głownie dzieci (lepiej zawiązać, zakleić plastrem)
Nie usuwać ciał obcych głęboko tkwiących w ranie ( blokują one wypływ krwi)
Temat: Tamowanie krwotoków
Rodzaje krwotoków, ich objawy i skutki.
Krwotok - jest to przerwanie ciągłości naczynia krwionośnego i wydostanie się krwi poza jego obręb
Rodzaje krwotoków
I.
Krwotok tętniczy - krew jasnoczerwona, tryska rzutami w rytm skurczu serca
Krwotok żylny - krew czerwono - wiśniowa, wypływa powoli w sposób ciągły
Krwotok miąższowy (krwawienie) - krwawienie w ramach tkanek miękkich wskutek uszkodzenia naczyń włosowatych
II.
Krwotok zewnętrzny - krew wydobywa się na zewnątrz
Krwotok wewnętrzny - wskutek uszkodzenia naczyń w jamie czaszkowej, brzusznej, klatce piersiowej
Objawy krwotoków wewnętrznych:
- postępujące osłabienie
- bladość
- szybkie tętno
- przyspieszony oddech
- pot
- ogólny niepokój
- uczucie zimna
Objawy krwotoków w jamie czaszkowej:
- porażenie mięśni twarzy
- utrata mowy, przytomności
Objawy krwotoku w klatce piersiowej:
- kaszel
- plucie jasną, spienioną krwią
Objawy krwotoku w jamie brzusznej:
- wymioty krwią (jak fusy od kawy, ciemna krew wymieszana z zawartością żołądka
- wzdęcie brzucha
Skutki krwotoków:
- utrata życia w skutek nadmiernego wypływu krwi
- niedowłady
Środki i sposoby tamowania:
Uniesienie kończyny ponad poziom serca
Ucisk naczynia krwionośnego
Przyciśnięcie naczynia krwionośnego do kości ( przy krwotokach tętniczych uciskamy powyżej rany, przy żylnym poniżej)
Zgięcie kończyny
Najskuteczniejszy ucisk:
- tętnica skroniowa
- tętnica podczaszkowa
- tętnica szyjna
- tętnica barkowa
- tętnica ramieniowa
- tętnica udowa
Założenie opatrunku uciskowego ( opatrunek dociśnięty mocno, na ranę przykładamy grubą warstwę gazy wyjałowionej, mocno bandażujemy, po 15 min trzeba zwolnić opatrunek)
Po założeniu opatrunku uciskowego należy unieruchomić kończynę
Nałożenie opaski uciskowej - tylko w ostateczności, w przypadku amputacji urazowej ( ucięcia kończyny), zakładamy ją na zakończeniu kończyny, można ją założyć na max 1,5 godz., trzeba zapisać godzinę jej założenia
Pierwsza pomoc przy krwotoku
Zatamowanie krwotoku
Ułożenie osoby poszkodowanej w pozycji wygodnej
- przy czaszkowym - pozycja półsiedząca, zimne okłady na głowę
- przy płucnym - pozycja półsiedząca, zimny okład na kładkę piersiową, opatrunek uszczelniający
- przy brzusznym - pozycja leżąca, zimne okłady na brzuch, nie podawać napojów
Przy krwawieniu z nosa głowa do przodu, zatkać nos