GRUŹLICA
- Gruźlica to ziarniniakowa choroba zakaźna.
- Przyczyną jest bakteria - prątek gruźlicy, odkryty przez R. Kocha w 1882 roku.
- w 80% zachorowań dotyczy płuc, rzadziej nerki, kości i inne.
Patogeneza:
- źródło zakażenia to człowiek chory, który prątkuje tzn. wydalający z dróg oddechowych w czasie mówienia, kaszlu, kichania prątki gruźlicy.
- zakażenie następuje drogą wziewną, pokarmową (spożycie np. mleka od chorych krów),
- zakaźni są chorzy na gruźlicę płuc,
- pozapłucne postacie gruźlicy nie są zakaźne,
OBJAWY:
- nie daje specyficznych dla tej choroby objawów,
- objawy ogólnoustrojowe:
Stany podgorączkowe,
Chudnięcie,
Nocne poty,
Niekiedy kaszel,
Krwioplucie,
Duszność lub ból opłucnowy.
DIAGNOZOWANIE GRUŹLICY
Badanie bakteriologiczne:
- badanie plwociny na obecność prątków Kocha (mikroskopowe badanie materiału),
- badanie wydzieliny z drzewa oskrzelowego podczas bronchoskopii,
- badanie popłuczyn żołądkowych,
- w gruźlicy pozapłucnej pobiera się próbki w zależności od lokalizacji choroby (np. węzły chłonne, płyn mózgowo-rdzeniowy).
Badanie radiologiczne:
- RTG klatki piersiowej - obecność nacieków często z cechami rozpadu tkanek.
Odczyn tuberkulinowy,
Badanie histopatologiczne wycinków - rzadko.
LECZENIE gruźlicy
1. Leki przeciwprątkowe:
Rifampicyna [RMP] (antybiotyk, bakteriobójczy dla prątków),
Izonidiazyd [INH] (bakteriobójczy),
Pirazynamid [PZA},(bakteriostatyczny
Etambutol [EMB], (bakteriostatyczny),
Streptomycyna [SM].(bakteriobójczy)
2. Leczenie standardowe gruźlicy, zalecane przez WHO:
a) jednoczesne podawanie czterech leków przez pierwsze dwa miesiące:
Rifampicyna [RMP]
Izonidiazyd [INH]
Pirazynamid [PZA}
Etambutol [EMB] lub Streptomycyna.
b)leczenie powinno być nadzorowane (zapewnia wysoką skuteczność).
ZAPOBIEGANIE - specyfika działań pielęgniarskich:
Edukacja zdrowotna indywidualna: poradnia G, D1, K, O, w czasie odwiedzin domowych, w szpitalu,
Szczepienia BCG,
Oświata sanitarna społeczeństwa,
Wczesne wykrywanie i leczenie gruźlicy,
Izolowanie chorych prątkujących,
Wentylowanie sal,
Napromienianie pomieszczeń odpowiednimi lampami.
ELEMENTY PROCESU PIELĘGNOWANIA
Rozpoznanie pielęgniarskie - wywiad:
Najważniejsze objawy choroby,
Wiek, stan zdrowie członków rodziny,
Warunki mieszkaniowe i ekonomiczne,
Standard mieszkaniowy,
Zawód wykonywany lub zawód dawny,
Tryb życia, sposób wypoczywania, odżywiania się,
Nałogi (alkoholizm, nikotynizm, narkomania),
Szczepienia ochronne,
Przebyte choroby układu oddechowego,
Dotychczasowy przebieg leczenia gruźlicy.
Obserwacja chorego:
Kaszel wilgotny,
Odksztuszana wydzielina,
Duszność pochodzenia płucnego,
Ogólne osłabienie organizmu,
Obserwacja temperatury ciała, tętna.
Analiza dokumentów:
Karta gorączkowa,
Wyniki badań laboratoryjnych (leukocytoza, OB., badanie Rtg płuc, bakteriologiczne plwociny).
MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD CHORYM Z GRUŹLICĄ
Problem zdrowotny I
Zaburzenia oddychania spowodowane toczącym się w płucach procesem chorobowym.
Cel pielęgnowania:
Poprawa warunków oddychania, zmniejszenie duszności.
Plan pielęgnowania:
Wygodne ułożenie chorego w łóżku,
Zapewnienie dostępu świeżego powietrza, wietrzenie Sali,
Nawilżanie powietrza,
Tlenoterapia w razie potrzeby,
Farmakoterapia wg zleceń lekarskich,
Pomoc choremu w zaspokojeniu potrzeb,
Problem zdrowotny II
Dyskomfort chorego spowodowany utrzymującymi się stanami podgorączkowymi, wzmożoną potliwością i ogólnym osłabieniem .
Cel pielęgnowania:
Poprawa samopoczucia chorego, normalizacja temperatury ciała, przywrócenie choremu sił witalnych.
Plan pielęgnowania:
Właściwy wybór Sali dla chorego,
Zapewnienie spokoju i warunków do wypoczynku,
Zapewnienie korzystnego mikroklimatu w sali,
Obserwacja temperatury ciała, pomiar i dokumentowanie,
Udział w farmakoterapii choroby,
Pomoc w zabiegach higienicznych, częsta toaleta, zmiana bielizny,
Uzupełnienie płynów,
Dieta bagatoenergetyczna, wysokobiałkowa i bagatovitaminowa.
Problem zdrowotny III
Kaszel połączony z odksztuszaniem wydzieliny na skutek toczącego się procesu chorobowego w płucach.
Cel pielęgnowania:
Zapewnienie czystości i higienicznego odksztuszania plwociny, poprawa samopoczucia.
Plan pielęgnowania:
♥ wytłumaczenie choremu zasad higienicznego odksztuszania,
♥ zaopatrzenie chorego w pojemnik z ciemnego szkła o szerokim otworze i płatki ligniny,
♥ farmakoterapia wg zleceń lekarskich,
♥ zapewnienie odpowiedniego mikroklimatu w sali - nawilżanie powietrza (60-70%), wietrzenie, utrzymanie temperatury powietrza 18-20 o C,
♥ nawadnianie chorego - podaż ciepłych płynów do picia, nawadnianie dożylne w razie potrzeby,
♥ unikanie długiego mówienia,
♥ pouczenie pacjenta o konieczności zaprzestania palenia tytoniu,
♥ obserwacja charakteru, wyglądu i ilości odksztuszanej wydzieliny.
Problem zdrowotny IV
Niepokój i obawy chorego spowodowane koniecznością wykonywania badań diagnostycznych i zabiegów leczniczych.
Cel pielęgnowania:
Niwelowanie niepokoju i obaw chorego, przygotowanie psychiczne do planowanych zabiegów diagnostycznych i leczniczych.
Plan pielęgnowania:
♥ nawiązanie kontaktu emocjonalnego z pacjentem,
♥ uzasadnienie konieczności i dostarczenie wyczerpujących informacji na temat wykonywanych badań i zabiegów,
♥ towarzyszenie choremu podczas badań, zapewnienie opieki po ich wykonaniu,
♥ stwarzanie sytuacji ułatwiającej choremu wypowiadanie przeżyć związanych z zabiegami diagnostycznymi i leczniczymi.
Problem zdrowotny V
Brak lub trudna akceptacja choroby.
Cel pielęgnowania:
Pomoc w akceptacji choroby, zapobieganie stanom przygnębienia, udzielanie wsparcia choremu.
Plan pielęgnowania:
♥ wyjaśnienie i uzasadnienie ewentualnej potrzeby izolacji chorego,
♥ stosowanie psychoterapii elementarnej,
♥ dostarczenie informacji o chorobie i celu podejmowanych działań,
♥ wyjaśnienie wątpliwości związanych z chorobą, leczeniem, usprawnianiem,
♥ eliminacja dolegliwości somatycznych,
♥ rozmowa z chorym i rodziną o problemach związanych z chorobą i sposobach i rozwiązania,
♥ organizowanie choremu czasu wolnego, terapia zajęciowa.
Problem zdrowotny VI
Przygnębienie, stany depresyjne z powodu konieczności zmiany zawodu, stanowiska pracy lub rezygnacja z pracy.
Cel pielęgnowania:
Zapobieganie stanom przygnębienia, wzbudzanie pozytywnej motywacji, wskazanie innych możliwości rekompensowania utraconych czynności.
Plan pielęgnowania:
♥ doradzanie w sprawie zmiany zawodu lub stanowiska pracy,
♥ współpraca z pielęgniarką środowiskową i pracownikiem socjalnym,
♥ wzbudzanie motywacji i poznanie innych zainteresowań chorego mogących rekompensować zmianę stanowiska,
♥ wspieranie chorego,
Problem zdrowotny VII
Deficyt w zakresie samoopieki chorego i niepokój przed wypisem do domu.
Cel pielęgnowania:
Edukacja chorego i rodziny, celem przygotowania do samoopieki w warunkach domowych.
♥ ustalenie potrzeb edukacyjnych chorego i rodziny dotyczących samoopieki,
♥ zaplanowanie i przeprowadzenie edukacji w zakresie: istoty i przyczyn choroby, jej profilaktyki, leczenia, rehabilitacji oddechowej i ogólnousprawniającej,
♥ przeprowadzenie poradnictwa dotyczącego stylu życia chorego w profilaktyce nawrotów choroby i wzmocnienia odporności (żywienie, ruch, eliminacja używek, unikanie stresu).