15.05.2013

Działalność profilaktyczna

Profilaktyka-definicje pojęcia

-proces wspierający zdrowie psychiczne i fizyczne poprzez przemoc i towarzyszenie uczniowi w zdobywaniu wiedzy o zagrożeniach dla zdrowia oraz nabywaniu umiejętności przeciwdziałania tym zagrożeniom.

-to proces, który wspiera człowieka w prawidłowym rozwoju i zdrowym życiu. jest także jednym ze sposobów reagowania na rozmaite zjawiska społeczne, które oceniane są jako szkodliwe i niepożądane. Ocena skłania do traktowania takich zjawisk w kategoriach zagrożeń i podejmowania wysiłków w celu ich eliminacji lub choćby ograniczenia (Z. B. Gaś)

-to właściwie zorganizowany proces wychowawczy oraz stymulowanie rozwoju czynności psychicznych, szczególnie tych, których tempo rozwoju jest nieco wolniejsze (M. Bogdanowicz)

-działalność polegająca na zapobieganiu tym wszystkim sytuacjom, które mogą być przyczyną niepożądanych zjawisk w rozwoju i zachowaniu się ludzi (A. Kamiński)

-profilaktyka to czynności, które mają nie dopuścić do wykolejenia społecznego. Ma zapobiegać temu co jest niepożądane z punktu widzenia jednostki (samo agresja), co jest niepożądane z punktu widzenia społecznego (A. Podgórecki)

-system działań (metod, środków) mających na celu usuwanie przyczyn ujemnych zjawisk społecznych i stwarzanie warunków prawidłowego funkcjonowania i rozwoju ludzi (B. Hołyst)

Profilaktyka to kompleksowa interwencja kompensująca niedostatki wychowania, obejmująca równolegle trzy nurty działania:

-wspomaganie dziecka w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu,

-ograniczenie i likwidowanie czynników ryzyka zaburzających prawidłowy rozwój i dezorganizujących zdrowy styl życia,

-inicjowanie i wzmacnianie czynników chroniących sprzyjających prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu.

Relacja między socjalizacją, profilaktyką, terapią

Socjalizacja -ogół działań, których celem jest wywołanie zamierzonych zmian w osobowości człowieka oraz stworzenie warunków sprzyjających rozwojowi: wychowanie, kształcenie, nauczanie

Profilaktyka-to działania rozwijające i wspierające zdolności do wszechstronnego, konstruktywnego rozwoju we wszystkich sferach życia, zapobiegające niepożądanym zjawiskom w rozwoju i zachowaniu się ludzi.

Terapia- oddziaływanie medyczne lub psychologiczne mające na celu leczenie- usuwanie zaburzeń, przeżywanych przez jednostkę lub określanych przez jej otoczenie jako choroba.

Relacje między profilaktyką a wychowaniem

Wychowanie to proces wspomagania wychowanka w rozwoju, ukierunkowanym na osiąganie pełnej dojrzałości w czterech podstawowych sferach: fizycznej, psychicznej, społecznej i duchowej. Tak rozumiany kontakt wychowawczy:

-angażuje dwie osoby: wychowawcę (np. rodzica, nauczyciela, duszpasterza, sąsiada, starszego kolegę) oraz wychowanka (w różnym wieku),

- pozostające w osobowej relacji

-współdziałające w osiąganiu celów wychowawczych.

Profilaktyka wspiera proces wychowania, chroni człowieka przed negatywnym wpływem działania czynników zewnętrznych i wewnętrznych.

Efektem właściwego procesu wychowawczego jest jednostka uspołeczniona.

Istota wspomagania dziecka w rozwoju.

Świat wychowawcy	Świat wychowanka
Osoba wychowawcy Umiejętności wychowawcy	Warunki do rozwoju zmiany rozwojowe

Profilaktyka to kompleksowa interwencja kompensująca niedostatki wychowania, obejmująca równolegle trzy nurty działania:

-wspomaganie dziecka w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu

-Ograniczanie i likwidowanie czynników ryzyka, które zaburzają prawidłowy rozwój i dezorganizują zdrowy styl życia.

-inicjowanie i wzmacnianie czynników chroniących, które sprzyjają prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu.

Relacja między wychowaniem a profilaktyką

Wartości i normy

Klasyfikacja oddziaływań profilaktycznych

a) profilaktyka powstrzymująca:

-usuwanie okazji sprzyjających popełnieniu czynu,

-utrudnieniu podjęcia decyzji popełnienia takiego czynu,

-utrudnieniu wprowadzenia w życie podjętej decyzji,

b) profilaktykę uprzedzającą- usuwanie czynników które mogą spowodować popełnienie czynu

c) profilaktykę objawową- interwencja wychowawcza obejmująca także jednostki będącej w początkowych stadiach wykolejenia społecznego (Czapów)

d) profilaktyka zachowawcza- ,,zdrowie'' społeczeństwa, ochrona przed zagrożeniami, (izolowanie nieprzystosowanych, karanie) skoncentrowana na zwalczaniu niepożądanych zjawisk

e) profilaktyka kreatywna- polega na rozwijaniu w jednostce tego, co w niej pozytywne, ,,uodpornienie” społeczeństwa wobec negatywnych wzorów (J. Gęsicki)

Klasyfikacja oddziaływań profilaktycznych

-profilaktyka pierwszorzędowa adresowana jest do grupy niskiego ryzyka. Są to działania kierowane do ludzi zdrowych, wspomagające prawidłowe procesy rozwoju fizycznego i psychicznego. Ma na celu promocję zdrowego stylu życia oraz opóźnienie wieku inicjacji, a przez to zmniejszenie zasięgu zachowań ryzykownych. Ważne jest więc rozwijanie różnych umiejętności życiowych, prospołecznych, które pozwolą młodym ludziom radzić sobie z wymogami życia, emocjami.

-profilaktyka drugorzędowa adresowana jest do grupy podwyższonego ryzyka, do osób przejawiających pierwsze objawy zaburzeń. Celem działań jest ograniczenie głębokości i czasu trwania dysfunkcji, tworzenie warunków, które umożliwią wycofania się z zachowań ryzykownych.

-profilaktyka trzeciorzędowa adresowana jest do grupy wysokiego ryzyka, do osób, u których występują już symptomy choroby (zaburzeń). Ma ona na celu przeciwdziałanie pogłębianiu się procesu chorobowego i degradacji społecznej oraz umożliwienie powrotu do normalnego życia w społeczeństwie. Z jednej strony przeciwdziała nawrotowi zaburzeń, z drugiej umożliwia osobom uzależnionym prowadzenie społecznie akceptowanego stylu życia (Gaś).

Klasyfikacja oddziaływań profilaktycznych

-profilaktyka uniwersalna adresowana do wszystkich uczniów w określonym wieku, bez względu na stopień ryzyka wystąpienia zachowań i dotyczy znanych, w znacznym stopniu rozpowszechnionych zagrożeń, np. przemocy. Celem ma być opóźnianie inicjacji, przeciwdziałanie pierwszym próbom podejmowania zachowań ryzykownych.

-profilaktyka ukierunkowana na grupy zwiększonego ryzyka wymaga dobrego rozpoznania grup uczniów zachowujących się ryzykownie lub znajdujących się w specyficznej sytuacji społecznej, rodzinnej- organizowane są indywidualne lub grupowe działania profilaktyczne (terapia pedagogiczna, treningi umiejętności społecznych, socjoterapia).

-profilaktyka na rzecz jednostki wysokiego ryzyka to działania polegające na interwencji, terapii dzieci i młodzieży, przejawiających symptomy zaburzeń i wymagających specjalistycznego przygotowania do ich udzielania. Na ty poziomie, w profilaktykę częściej angażują się różne instytucje zewnętrzne, przygotowane do prowadzenia pomocy psychologicznej lub medycznej.

Nowy podział poziomów profilaktyki

-profilaktyka uniwersalna- działania kierowane do wszystkich, bez względu na stopień ryzyka rozwoju problemów na jakie narażone są poszczególne

-profilaktyka selektywna- działania adresowane do jednostek lub grup osób, na które są w stopniu wyższym niż przeciętny narażeni na rozwój problemów związanych z podejmowaniem zachowań ryzykownych

-profilaktyka wskazująca- działania ukierunkowane na jednostki szczególnie zagrożone rozwojem problemów związanych z podejmowaniem zachowań ryzykownych z powodu uwarunkowań biologicznych, psychologicznych czy społecznych lub u których rozpoznano już pierwsze symptomy zaburzeń.

Mapa poziomów profilaktyki i innych działań w ochronie zdrowia psychicznego

Podział tradycyjny	Nowy podział
Profilaktyka I stopnia	Promocja zdrowia psychicznego. Profilaktyka uniwersalna
Profilaktyka II stopnia	Profilaktyka ukierunkowana na jednostki lub grupy wysokiego ryzyka (selektywna). Profilaktyka ukierunkowana na jednostki szczególnie zagrożone lub prezentujące pierwsze symptomy zaburzeń (wskazująca)
Profilaktyka III stopnia	Leczenie i readaptacja społeczna. Zapobieganie nawrotom.

Profilaktyka w szkole

Profilaktyka szkolna -ma na celu umiejętne rozpoznanie czynników ryzyka, hamujących lub niszczących rozwój ucznia i sprzyjających pojmowaniu zachowań ryzykownych.

Podstawą wszelkich działań profilaktyczno-wychowawczych są wszelkie czynniki chroniące. Szkoła jest współodpowiedzialna za wychowanie dzieci i młodzieży, podejmuje działania profilaktyczno-dydaktyczne wspierające rodziców i uczniów.

Szkolna profilaktyka pedagogiczna to:

-ogół działań chroniących dzieci i młodzież przed zakłóceniami w rozwoju,

-ogół działań chroniących i interwencyjnych w sytuacji pojawiających się zagrożeń,

-obejmuje działania w czasie realizacji celów dydaktycznych i wychowawczych szkoły.

Program szkolnej profilaktyki jest uzupełnieniem programu wychowawczego.

Budowanie przez rady pedagogiczne programy wychowawcze szkoły uwarunkowane są wszechstronny udział ucznia.

Wychowanie jest procesem prowadzenia dziecka do pełni osobowego rozwoju poprzez:

-kształtowanie prawego charakteru

-budowanie poczucia odpowiedzialności za własny rozwój

-poznanie i postrzeganie norm społecznych

-budowanie postawy życzliwości i miłości do ludzi

-uświadamianie, stawianie sobie i realizowanie celów życiowych.

Profilaktyka

wychowanie

---