Ćwiczenia 14 28.03.2008
Ratyfikowane umowy międzynarodowe
Umowy międzynarodowe zawiera Rada Ministrów a czasem poszczególni ministrowie lub inne podmioty np. Rada Miasta.
Ratyfikacji (potwierdzenia faktu zawarcia) - dokonuje Prezydent.
Nie każda umowa zawarta przez Radę Ministrów czy ministra podlega ratyfikacji.
Umowy międzynarodowe są częścią krajowego porządku prawnego, ale tylko te, które są ratyfikowane i ogłoszone (jak każda norma prawna). Te, które nie podlegają ratyfikacji nie są częścią porządku prawnego.
Na skutek wejścia umowy międzynarodowej do porządku prawnego możemy czynić z jej norm podstawę do roszczeń.
Podział umów międzynarodowych
Dla ratyfikacji wymagają zgody wyrażonej w ustawie
art. 89 - katalog zamknięty:
pokoje, sojusze, układy polityczne, układy wojskowe
wolności, prawa lub obowiązki określone w Konstytucji
członkostwa RP w organizacji międzynarodowej
znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym
spraw uregulowanych w ustawie, lub dla których Konstytucja wymaga ustawy
Jest to szeroki katalog spraw ze względu na ostatni punkt „spraw uregulowanych w ustawie” bo ustawami można regulować w zasadzie wszystko. Np. jeśli przystępujemy do konwencji międzynarodowej o poszanowaniu dla miejsca zatonięcia promu jako dla cmentarzyska to taka ustawa musi być ratyfikowana za zgodą parlamentu dlatego że jej zakres pokrywa się z zakresem ustawy o cmentarzach.
Tego rodzaju umowy w hierarchii aktów prawnych znajdują się poniżej Konstytucji ale ponad ustawami - mają pierwszeństwo przed prawem krajowym.
Konieczność zgody parlamentu na ratyfikację wynika z:
trójpodziału władzy - od stanowienia prawa jest parlament
zablokowaniu możliwości omijania woli parlamentu za pomocą stojących wyżej w hierarchii aktów prawnych ratyfikowanych umów międzynarodowych
W tych sprawach zgodę muszą wyrazić obie Izby Parlamentu. Podmiotem upoważnionym do sprawdzania zgodności umów międzynarodowych i ustaw o ratyfikacji umów międzynarodowych jest Trybunał Konstytucyjny.
Dla ratyfikacji nie jest konieczna zgoda wyrażona w ustawie
Rząd informuje Parlament, że przedkłada ustawę Prezydentowi.
Tego rodzaju umowy w hierarchii aktów prawnych stoją poniżej ustawy. Gdyby stały na równi z ustawami to kryterium hierarchii norm prawnych traciłoby na ważności i musiałyby decydować inne kryteria co mogłoby zaowocować omijaniem woli parlamentu i pierwszeństwem umów międzynarodowych nad ustawami.
Prawo wspólnotowe (unijne)
Jest to szczególny rodzaj prawa międzynarodowego.
Podział prawa unijnego
pierwotne - prawo traktatów (wszystkie traktaty założycielskie, traktaty modyfikujące traktaty założycielskie, wszystkie traktaty akcesyjne).
wtórne - prawo stanowione przez organy UE (rozporządzenia, dyrektywy, decyzje) - Rada Europejska, Parlament Europejski
dyrektywy - dokumenty zobowiązujący państwo do czegoś, określa cele jakie państwo ma osiągnąć ale pozostawia dowolność co do wyboru metod
rozporządzenie - akt nadający się do stosowania bezpośredniego
Prawo wspólnotowe jest częścią krajowego porządku prawnego. W przypadku kolizji z ustawami prawo wspólnotowe ma pierwszeństwo.
Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 2005
Polski prawodawca przyjął zasadę przyjaznej interpretacji prawa umów międzynarodowych, która oznacza, że należy tak interpretować przepisy ustawy i umowy międzynarodowej aby nie zachodziła kolizja.
W razie niezgodności prawa wspólnotowego z Konstytucją Trybunał Konstytucyjny widzi trzy wyjścia:
zmiana Konstytucji - np. dokonana zmiana dotycząca zakazu ekstradycji obywatela polskiego
renegocjacja traktatu
wystąpienie z UE - np. możliwość wypowiedzenia traktatu akcesyjnego (ale trzeba by było przeprowadzić referendum)
W praktyce może zaistnieć sytuacja kiedy żaden z tych trzech kroków nie będzie mógł zostać sfinalizowany.
Szczególny rodzaj umowy międzynarodowych
Szczególny rodzaj umów międzynarodowych i szczególny tryb wyrażania zgody na ich wejście w życie obowiązuje w przypadku ustaw, na podstawie których Rzeczpospolita przekazuje organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu część kompetencji organów władzy publicznej np. Traktat Europejski.
Tryb wyrażania zgody:
parlamentarny - uchwalenie ustawy wyrażającej zgodę na ratyfikację - 2/3 posłów, 2/3 senatorów, w obecności ½ ustawowej liczby posłów/senatorów
referendalny - naród wyraża zgodę w referendum, konieczna jest 50% frekwencja. Trwają spory dotyczące sytuacji, w której nie zostanie spełniony warunek 50% frekwencji. Większość teoretyków uważa, że może wtedy zadziałać tryb pierwszy, a więc parlamentarny.
O wyborze trybu decyduje Sejm większością bezwzględną.
art. 90 - największy obiekt krytyki w 1997 roku.
absurd proceduralny - potrzebna do zgody większość parlamentarna jeszcze większa niż przy zmianie Konstytucji - łatwiej zmienić Konstytucję (min. ten tryb) i dopiero potem ratyfikować
sejm sam decyduje czy zgoda będzie wyrażona parlamentarnie czy w referendum
Rozporządzenia wykonawcze
Wyjątkowa precyzja art. 92.
Analiza artykułu 92
Art. 92.
1. Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji,
zamknięty katalog podmiotów uprawnionych do wydawania rozporządzeń:
Rada Ministrów
Prezes Rady Ministrów
Ministrowie Resortowi (nie bez teki!)
Przewodniczący Komisji i Komitetów, którym ustawa nadaje rangę ministra - obecnie Komitet Integracji Europejskiej
KRRiTV
Prezydent
na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania.
Prawo do wydania rozporządzenia musi zostać indywidualnie powierzone jakiemuś podmiotowi z uprawnionych. Rozporządzenia wydawane są w celu wykonania ustawy.
Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu.
Nie może być upoważnienia blankietowego. Musi być konkretnie wskazane czego ma dotyczyć rozporządzenie.
2. Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji, o których mowa w ust. 1, innemu organowi.
Zakaz subdelegacji.
Rozporządzenia tracą moc obowiązującą poprzez:
uchylenie ustawy upoważniającej do wydania rozporządzenia
uchylenie przez Trybunał Konstytucyjny
uchylenie przez organ, który je wydał z wyjątkiem rozporządzenia ministra, które może zostać uchylone przez Radę Ministrów
uchylenie przepisu upoważniającego do wydania rozporządzenia
P.D.
Kończymy akty
skąd senat, po co senat, kompetencje senatu
kwestie wstępne o parlamentaryzmie - skład i kadencja
3