Zagadnienia kulturowe, jego ochrony w planowaniu przestrzennym, określa punkt 7 Ustawy:
,, O ochronie dóbr kultury i opiece nad zabytkami'' wskazując że jedną z czterech podstawowych form ochrony zabytków są ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Zadanie to uwzględnia też ustawa z 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, która wskazuje na konieczność ustalenia zasad ochrony dziedzictwa kulturowego oraz żąda ustalenia zasad ochrony środowiska i krajobrazu kulturowego. Te dwa plany równolegle ustalają konieczność uzgadniania zagadnień ochrony konserwatorskiej w planowaniu przestrzennym. Jaki jest cel planowania przestrzennego? Zorganizowanie struktury określonego obszaru w sposób aby Zycie człowieka jako jednostki , zbiorowości mogło rozwijać się w jak najdogodniejszych warunkach. Planowanie przestrzenne polega na wyborze elementów materialnej struktury przestrzennej na odpowiednim rozmieszczeniu tych elementów na planowanym obszarze i ich wzajemnym powiązaniu.
Plan zagospo. przesz. jest aktem świadomego kształtowaniu krajobrazu kulturowego jest skutecznym narzędziem w zakresie kompleksowej ochrony wartości jego dziedzictwa. Aby przystąpić do opracowania planu ochrony dziedzictwa kulturowego danego obszaru należy go najpierw rozpoznać sklasyfikować, przeprowadzić waloryzację jego składników: przyrodniczych, kulturowych, dokonać oceny zagrożeń dla dóbr kultury dziedzictwa i umiejętnie dobrać formy ochrony konserwatorskiej, koleinym krokiem jest przedłożenie interdyscyplinarnych badań nad wartościami krajobrazu kulturowego na system planowania przestrzennego. Identyfikacja problematyki dziedzictwa kulturowego i przygotowanie wytycznych konserwatorskich do studium uwarunk., planów przestrz. różnych stopni może się odbywać dwiema metodami: 1- metoda JARK, 2- przez opracowanie studiów oraz strefowanie.
Matoda JARK
Opracował ją prof. J. Bogdanowski, projekt standardowego opracowania problematyki ochrony wartości krajobrazu kulturowego środowiska w studium do planu i w miejscowym planie zagospod. Przesztrz. Wydana w 1996 r. przez ośrodek ochrony zabytkowego krajobr. kultur. W Warszawie, który zalecił go do stosowania w całym kraju- jest to standard krajowy. Założenie: podział opracowywanego obszaru na sieć wyodrębnionych jednostek architektoniczno krajobrazowych. Te jednostki mają względnie jednorodne cechy ukształtowania, pokrycia, tradycji historycznej- w skrócie JARK. Wykonywane tą metodą opracowania przedstawiają w sposób ujednolicony w graficznej formie na planszach zasób danego terenu, waloryzację, wytyczne konserwatorskie, strefy ochrony konserwatorskiej tego obszaru który jest podany w owym badaniu. Schemat i zawartość standardowego opracowania na przykładzie studiów wykonanych w byłym wojew. Wrocławskim 1996, rzeszowskim- 1997.
Pierwsza czynność w metodzie JARK
I. Określenie zasobów których określenia należy dokonać w oparciu o materiały wyjściowe:
1-aktualny plan warstwicowy,
2- studia historyczne, (te materiały powinny być istniejące),
3- wykaz zabytków opracowany na podstawie dokumentacji konserwatorskiej: katalog zabytków, archeologiczne zdjęcie Polski (AZP), karty zielone, karty białe, fiszki. Wykaz tych obiektów powinien stanowić załącznik do opracowania.
4- regionalizacja krajobrazowa oparta na krajowym systemie opracowanym przez Kondrackiego.
II. Wyznaczenie jednostek podstawowych które nanosi się na ten plan z uwzględnieniem rodzaju ukształtowania terenu wynikającego z fizyczno-geograf. regionalizacji, każdą jednostkę oddziela się liniami rozgraniczającymi i oznacza kodem, szukamy w terenie podobnych walorów i cech. Na kolejną planszę nanosi się podział na jednostki ukształtowania: teren płaski, teren sfalowany, pagórkowaty, górzysty i pocięty. Każda z jednostek otrzymuje kod literowy.
Kolejna plansza- rodzaj pokrycia terenu w zakresie przyrodniczym obejmując główne formy pokrycia naturalnego: lasy, enklawy drzewostanu, rozłogów, pul, , rozproszonej, Pokrycie kulturowe: rozłogi pul, zabudowa zwarta, skupiona, brak tej zabudowy.
Kolejna plansza- identyfikuje obszary podlegające ochronie przyrodniczej: rezerwaty, parki kulturowe, obszary chronionego krajobrazu. Każda jednostka otrzymuje kod cyfrowy, czy literowy.. tutaj sama się zakręciła?
Kolejna plansza- uwzględnia dawne podziały administracyjne (granice państwa, wojew., powiaty)
Kolejna plansza- podział na jednostki historyczne i tradycyjne, pokazuje historyczne obszary, wyróżnia budowle i zespoły, ciągi czyli aleje, drogi, określa się czytelność tych elementów, formy dominujące, komponowane, tradycje niematerialne. Nanosi się jednostki opracowane do tego momentu, nakłada się je na tą plansze, rejestruje się granice jednostek ukształtowania, granice jednostek pokrycia, granice jednostek przyrodniczych. Zagęszczają się JARKI dając coraz bardziej bogaty obraz zasobów na tym terenie.
Kolejna plansza- rejestruje zewidencjonowane zabytki nieruchome, z wyróżnieniem zabytków wpisanych do rejestru zabytków. Kolejne nałożenie dotychczasowych wyników badań daje sieć podziałów na której pola- oczy tej sieci, odpowiadają obszarom o względnie podobnej tożsamości i cechach w zakresie ukształtowania, pokrycia, form historyczno-kulturowych, które nazywamy JARKAMI. Tak opracowana mozaika względnie jednolitych obszarów i względnie obiektywnego stanu krajobr. pokazuje cały zasób tego terenu.( Czemu pan patrzy tak bezradnie?..) Po prostu takie są JARKI Bogdanowskiego.
III. Waloryzacja- ujmuje się ją w układzie hierarchicznym, czyli z trzema głównymi rodzajami środowiska: Kraj. Kulturowy (K), Kraj naturalno-krajobrazowy (NK) , kraj naturalny(N). Dla każdej z tych kategorii ustala się hierarchię wartości form, od najwyższej prezentującej formy klasyczne do najniższej prezent. w różnych elementach formy szczątkowe. Najwyższy stopień jednostka zabytkowa historycznie jednorodna albo też nawarstwiona w której układ przestrzenny jest w pełni czytelny a stan zachowania zasobów: zabudowy, zieleni określa się jako dobry lub dość dobry, najniższy trzeci stopień otrzymuje jednostka zabytkowa nawarstwiona historycznie o dobrym jeszcze układzie przestrzennym czy kompozycyjnym ale zaniedbana lub zdegradowana technicznie. Podobne zestawienia tabelaryczne stosuje się także do oceny krajobraz. naturalnego kulturowego, a z pewnymi modyfikacjami dla kraj. nat. Tym sposobem dla każdej kategorii kraj. ustala się wyższe czy niższe stopnie waloryzacji. Wszystkie te dane powinny być naniesione na plan i odpowiednio do tego dodanych tabelach.
Po przeprowadzeniu waloryzacji zasobów JARK następnym krokiem jest opracowanie wytycznych konserwatorskich do planu zagosp. Przesz. które to powinny określać formę ochrony wartości kulturowych historycznego krajobrazu. Tutaj zależnie od zasobów Bogdanowski przewiduje pięć sposobów ochrony, nadając odpowiednie symbole:
Ochrona rezerwatowa- obejmująca ochronę historycznych treści- cały zespół, formy: plan, linia zabudowy, układ kompozycji ogrodu lub parku zabytkowego, gabarytów budowli, substancji zabytkowej- samej zabudowy i zadrzewień kompleksu zabytkowego albo wartościowego krajobrazowo i funkcji: mieszkalne, handlowe, usługowe. pomniki historii,koło 32 min
Częściowa ochrona, obejmuje historyczne formy i w możliwym zakresie substancję i funkcję danego JARKA
Ochrona wybranych elementów danego wartościowego obszaru, czy zabytku, pełna ochrona ekspozycji na ten obszar, zabytek, który zaliczamy do szczególnej ochrony konserwator.
Krajobraz- zachowanie generalnego charakteru tego krajobrazu, utrzymanie jego podstawowych cech
R- ochrona archeologiczna
K- ochrona krajobrazowa i zabezpieczenie otuliny poprzez zachowanie dominujących form tradycyjnych czy tez harmonijne nawiązanie do tych form tradycyjnych nowych elementów które trzeba wprowadzić, stosuje ochronę kraj do stref A i B. W ramach wytycznych następnym krokiem jest określenie zakresu interwencji konserwatorskiej o obrębie JARK-ów, dotyczy zachowania istniejących walorów lub przywrócenie walorów utraconych, jest wskazane jak postępować.
Formy działania: ochrona- zabezpieczenie-
1. Wpisanie do rejestru zabytków
2. Konserwacja- działanie zmierzające do utrzymania wartości danej jednostki
3. Rewaloryzacja- postępowanie natury integracyjnej, rekompozycyjnej i kontynuacja
W rezultacie omówionych działań dla wyodrębnionych obszarów powstaje kompleksowa koncepcja ochrony danego obszaru, ochrony rewaloryzacji bądź też wskazania dotyczące niezbędnych przekształceń obiektów obszarów które są zdegradowane i wymagają interwencji natury projektowej. Na badanym obszarze mogą znaleźć JARKI wymagające ochrony pełnej- A ale też obszary które pozwalają na tworzenie nowego współczesnego krajobrazu z uwzględnieniem nawiązania do lokalnej tradycji, to ona powinna być punktem wyjścia do szukania rozwiązań przestrzennych, kompozycyjnych, architektonicznych do tworzenia nowych jakości ale wynikających z wartości które są w lokalnym i regionalnym układzie, w zespołach tradycyjnej zabudowy czy to miejskiej czy wiejskiej. Istotę szczególnego znaczenia nabierają jednostki chronione jako obszary tradycyjne niemające tych najwybitniejszych wartości hist. i artyst. ale wartości wynikające z ciągu tradycyjnego- są najlepszym materiałem do tworzenia nowych rozwiązań które należy wprowadzić do danego planu ze względu na wyniszczenie czy degradację. To zagadnienie stanowi problem związany z opracowaniem ustaleń planu zagosp. jakiegoś terenu i wyraża się on strefowaniem. Każda jednostka- JARK który wymaga ochrony musi zostać w obrębie opracowania zaliczony do jakiejś kategorii ochrony konserwatorskiej. Żaden z tych elementów przestrzennych jedn. krajobr. nie może być pominięty, musi mieć formę oceny i wskazania jak postępować. Cały teren w tych poszczególnych jednostkach ma przypisane sobie te oznaczenia wskazujące na ochronę konserwatorską.
W drugiej metodzie punktem wyjścia do zawarcia problematyki konserwatorskiej w studiach czy w miejscowych planach zagosp. przestrz jest przeprowadzenie studiów pozwalających na rozpoznanie wszystkich elementów tworzących strukturę obszaru stanowiącego przedmiot opracowania, ważna jest staranność opracowania i rzetelność i wnikliwość tych planów i kompleksowość tych studiów w zakresie czterech wyodrębnionych działów
Studia dotyczące obszaru planowania i obejmują studia historyczne, których zadaniem jest rozpoznanie problematyki całego obszaru w zakresie archeologii historii obszaru i jego zabytków a także są to studia geograficzne, geologiczne dotyczące podłoża bogactwa mineralnego obszaru, gleboznawcze- klasyfikacje gleb, morfologiczne czy rzeźba terenu, studia hydrograficzne, meteorologiczne czy klimatyczne, studia dotyczące fauny i flory krajobrazu, jego pokrycia i form przestrzennych, warunków zdrowotnych, higienicznych a także wyposażenia tego terenu w urządzenia techniczne i dotyczące form użytkowania danego terenu. Ta ogromna grupa studiów składa się na naszą wiedze o obszarze planowania jaki on jest jaką ma zawartość i treść musimy te wszystkie elementy w studiach wypracować, w zespołach dyscyplinarnych i te informacje powinny się znaleźć na biurkach osób sporządzających plany zag. przestrz...45:01 ??
Drugą grupę stanowią problemy geograficzne, gospodarcze, społeczne, problemy ludnościowe, ekonomiczne, socjologiczne, mieszkalnictwo w tym gęstość zaludnienia, gęstość zamieszkiwania w poszczególnych jednostkach mieszalniczych, typy zabudowy mieszkalnej a także dotyczące infrastruktury społecznej to jest ta druga ogromna grupa do której trzeba się zastosować
Grupa trzecia dotyczy wypoczynku mieszkańców, zieleni publicznej- w tym parków, zieleńców, promenad, alej, zieleni specjalnej- ulicznej, izolowanej, dydaktycznej
Studia dotyczące terenów gospodarki rolnej i leśnej- ogrody, sady, lasy
Studia dotyczące terenów rekreacyjnych
Studia dotyczące transportu i komunikacji: transportu drogowego, komunikacji: kolejowej, miejskiej, transportu zbiorowego, ruchu pieszego w mieście
Każdy z tych problemów powinien być zbadany i naświetlony wszechstronnie. Niedocenianie studiów lub pochopne wyciąganie wniosków zawsze skutkuje niewłaściwymi decyzjami planistycznymi, uciążliwościami w użytkowaniu terenu czy też dewastacją krajobrazu. Te zagadnienia, które wymieniłam nie dotyczą bezpośrednio ochrony konserwatorskiej ale wszystkie te elementy przenikają się, wpływają na siebie. Zadaniem ochrony dziedzictwa jest wychwytywanie miejsc które stanowią zagrożenia dla dziedzictwa, które przeszkadzają. Wiedza, kompletność, świadomość jest niezbędna na każdym etapie opracowań.
Studia historyczne cel- wydobycie zabytkowych wartości architektonicznych, urbanistycznych, przyrodniczych i krajobrazowych, a które z kolei należy poddać ochronie i zachować dla przyszłych pokoleń, ale także wskazać na rozwiązania prowadzące do twórczego nawiązania w przypadku nowych inwestycji do tradycji historycznej danego obszaru. Problematyka studiów, do tych wszystkich planistycznych opracowań studiów i planów powinna być w oczywisty sposób ustalana indywidualnie w odniesieniu do każdego obszaru „osobniczo” związku z zawartością zasobnością wartości, zawartością, poszczególnych obszarów, które się opracowuje. Nie mniej jednak są takie pewne, są też grupa zagadnień, która powinna znaleźć swoje odbicie, rozwiązanie w tych, że studiach, te studia mają dwie części: tekstową i graficzną.
Tekstową część opracowuje się na podstawie wniosków i dotyczy wojewódzkiego konserwatora zabytków, taki punkt wyjścia to jest najczęściej wstępne wnioski, które mogą być rozwijane w trakcie zdobywania coraz większej wiedzy na temat tego obszaru. Dalej opracowuje się na podstawie materiałów archiwalnych, znają je Państwo, ale wymienię je dla porządku: historyczne, kartograficzne, ikonograficzne, źródłowe (ale nimi rzadziej posługują się autorzy). Przede wszystkim należy sięgać do dostępnej literatury przedmiotu.
Kolejne dane przynoszą informacje uzyskane w trakcie inwentaryzacji urbanistycznej, architektonicznej, czy przyrodniczej. No i dobrą bazą są wnioski z materiałów, które wymieniłam przed chwilą.
Graficzna część z kolei do tego studium powinna obejmować: analizę chronologii rozwoju przestrzennego obszaru, dalej analizę historycznych przemian układu przestrzennego obszaru w tym także przemian własnościowych, kolejny element to analiza kartograficzna, analizę zasobów środowiska kulturowego w zakresie obiektów i obszarów formy ochrony, funkcji obiektów i tzw. funkcji obszarów. Powinien także zawierać charakterystykę głównych elementów kompozycji tj.: podstawowe ciągi komunikacyjne, obiekty czy zespoły, które organizują sylwetę, mają wpływ na wygląd sylwety danego miejsca, także dotyczyć powinny one wnętrz, głównych wnętrz danego układu. Kolejny materiał graficzny powinien nawiązywać, pokazywać, ocenę stanu struktury przestrzennej obszaru, właściwie stanu jeszcze nie, a oceniać strukturę jej składniki, po prostu jej rzeczywiście układ, formy zachowania, od tych dobrych czy złych (tak jak pokazuje to chodźby tabela Bogdanowskiego). No i wreszcie powinna być to także plansza waloryzacyjna, w tym przypadku już w pełnym oparciu o te możliwości, które daje nam tabela Bogdanowskiego. No i co bardzo ważne, pojawia się w tym materiale plansza-nazwijmy ją tak-czyli materiał graficzny, który ocenia stan zachowania wartości kulturowych na danym obszarze. No i ostatnim elementem w tych graficznych układach, materiałach jest to plansza, która pokazuje wnioski i postulaty konserwatorskie (NIEBYWALE ISTOTNY ELEMENT TUTAJ ZATRZYMAM SIĘ DLUŻEJ, TAKA KORONA).
Co powinno znaleźć się w takich wnioskach konserwatorskich:
1.STREFY OCHRONY KONSERWATORSKIEJ
2.OBIEKTY I ZESPOŁY DO BEZWZGLĘDNEGO ZACHOWANIA, powinno się zaznaczyć też sposób taki rygorystyczny w postulacie konserwatorskim sposób użytkowania tego terenu, także w zalecenia konserwatorskie względem struktury przestrzennej, gabarytów, linii regulacyjnej itp.
W wytycznych konserwatorskich należy umieścić, wykazać elementy układu przestrzennego o wartościach estetycznych i krajobrazowych do zachowania, czyli z mniejszym naciskiem o tych, które mówiłam chwile wcześniej, które walory powinny być zachowane, które należy uwzględnić z naciskiem do ewentualnego zachowania. No i tutaj powinny być wymienione, wskazane obiekty, wskazane (na planszy i w opisie)do likwidacji, czyli obiekty dysharmonizujące. Szczególnie istotne jest właściwe wypracowanie wniosków konserwatorskich, takich w formie skończonej tak, aby mogły być one następnie wykorzystane przez wojewódzkiego konserwatora zabytków. On, bowiem ustawowo jest zobligowany do wskazania wytycznych konserwatorskich organom sporządzającym plany, tak aby mogły one przenieść te wytyczne na zapis planu miejscowego w zakresie oczywiście będącej ochrony obiektów zabytkowych, obiektów, obszarów, i jeszcze wskazywać na sposób zachowania, postępowania wobec tycz zabytków, by zachowały one właściwą kondycję i były też należycie społecznie funkcjonalne. Tutaj jest taka sytuacja, że Ja to mówię ze swojej długoletniej praktyki konserwatorskiej, że konserwator zabytków ma obowiązek przedstawić gminom te wytyczne konserwatorskie, on daje je, tak jak mówiłam wcześniej, przed przystąpieniem do planu, ale kiedy właśnie już te studia i opracowania sfinalizują się, konserwator zabytków, musi dać gotowe wytyczne. Teraz jest taki motyw, konserwator zabytków, co ja też praktykowałam, pisemnie zalecałam gminom by one respektowały te wytyczne konserwatorskie i te właśnie wytyczne były wykonywane przez zespół projektowy tego planu, wśród nich byli zwykle państwa przedstawiciele z branży, nawet zdarzało się kilkakrotnie był plan, gdzie był architekt, urbanista i architektury krajobrazu i nie było innych członków, zespołu tylko może podzlecali jeszcze. Tak, że Państwa wytyczne następnie pozwolą służbie, pilnie przekazać gminom do opracowania, do przełożenia na język planistyczny te wytyczne konserwatorskie w postaci tak jak powiedziałam przed chwilą strefowania. Prawda. Do tego też prowadziły JARKI, podobnie do tego służą te wszystkie wymienione przeze mnie opracowania studialne, one właśnie wprowadzają nas do tego momentu, w którym można wypracować sposobny ochrony konserwatorskiej dziedzictwa kulturowego.
Wnioski konserwatorskie powinny być formułowane w sposób jednoznaczny, który uniemożliwiałby taką dowolną ich interpretacje czy ocenę czy sposób postępowania, czy też pozwalałby na jakąś dowolność, zadaniowość w wyborze metody. Wnioski muszą być stanowczo jednoznacznie ustaleniowe takie, dające nam jakieś ustalenia tego, danego zalecenia (należy wykonać tak; tak i tak; to należy zlikwidować, to przeprowadzić; to nie może tak jak by się chciało, byłoby dobrze), to są naprawdę bardzo konkretne zalecenia, które pozwalają uniknąć już na etapie wprowadzenia już wprowadzenia tych wniosków do planu, takich dywagacji, pewnych właśnie, zastanawia się, czy do przyczyniania winy silniejszych stron np. z autorem planu, czy interesami gminy, to właśnie rzeczy są dużo bardziej uproszczone.
Te opracowanie opracowane w formie: pisemnej, graficznej, wnioski konserwatorskie powinny być także opracowane w takim uszczegółowieniu ukazujące, właśnie tak jak mówiłam już wcześniej poszczególne obiekty, poszczególne zespoły, w Jarkach całe jednostki, elementy, które można wyodrębniać w sposób taki pozwalający na jego znaczność, wymaga jednoznaczność zakresu i zasad ochrony, ale także, zatem ukształtowania otoczenia, danego terenu, który jak mówiłam wcześniej nie ma wartości jest zdegradowany i trzeba go po prostu na nowo wykreować, ale w oparciu o te tradycje lokalne, historyczne.
W treści wniosków należy szczegółowo określić zasób środowiska kulturowego danego obszaru, dla którego sporządzany jest plan miejscowy tz. Obiekty i obszary wpisane do rejestru zabytków, a także obiekty objęte ewidencją zabytków, ponadto zakres i zasady zagospodarowania terenu stanowiące ochronę środowiska kulturowego, a także i warunki wykorzystywania danego terenu. W przypadku uznaniowym możemy wskazać na konieczność niektórych opracowań to właśnie w tym przypadku, w którym studia nie dały pełnego obrazu, obraz się wylania jako taki właśnie, jaki ułomkowy czy kaleki, w momencie opracowywania dalszych elementów studiów, czy w momencie tworzenia samych wniosków, dodatkowe, które będą pracami studialnymi do planu, gdzie się określa właśnie szczegółowiej warunki, czy skutku wpływów zagrożonych działań na diagnostycznych skutków kulturowych działań. Tu jeszcze jest moment na to by dopracować, pogłębić wiedzę, która pozwoli w należyty sposób ostatecznie te wnioski do planu wprowadzić.
Ważne jeszcze, podczas formułowania wniosków do mpzp trzeba mieć świadomość ze mino braku takiego formalnego zhierarchizowania opracowań planistycznych zapisy ustawy o planowaniu i zagos. przestrzennym zobowiązują organa do sporządzenia opracowań planistycznych z uwzg. Wcześniej powstałych studiów uwarunkowań czy kierunków zagos. przest. o tym mówi art. 9 ust. 2 ust. O planow. przest. ale również należy, jest się zobowiązanym do tego aby zapewnić zgodność miejscowych planów gmin ze studiami wyższego rzędu, regionalnego czy krajowego. Czyli trzeba patrzeć i uważać ze na każdym etapie, poziomie planowania przest. być w zgodzie z istniejącymi zatwierdzonymi już planami niższego czy wyższego rzędu, te plany nie mogą być ze sobą sprzeczne o tym właśnie pośrednio mówi art. 9 ust 2 a także art. 15 ust. 1 ust. O planow. przest.
Dalej.
Ponieważ obszary objęte miejscowymi planami zagos. przest. posiadają różną wartość zabytkowa wytyczne konserwatorskie w oparciu o przeprowadzone te duże lustracje, badania, waloryzacje, a także w zależności od walorów kulturowych poszczególnych obszarów, powinny zdefiniować strefy ochrony konserwatorskiej: A, B, E, K, W, OW.
Wyznaczenie strefowania jest czynnością kończącą zarówno opracowania metodą JARK, jak i opracowania studialne. Propozycje strefowania, które przedkłada się właśnie w tych materiałach opracowanych zatwierdza wojewódzki konserwator zabytków i to on przedstawia te propozycje strefowania gminie do zastosowania w planowaniu przestrzennym do przełożenia przeniesienia na język planu. Tu mamy już te wytyczne pokazane są graficznie też a więc potem już będzie przełożenie tylko tych informacji na ogólny plan, oczywiście są też na plansze planów miejscowych, które odnoszą się wyłącznie do problemów ochrony dziedzictwa. (Ale tutaj w odn. Do mniejszych jednostek przestrzennych). Nakładają się w sposób logiczny te wytyczne, które są zapisane a te, które są poprzez strefowanie włączone do ochrony.
STREFA - A WAŻNE!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
Ochrona ścisła - obejmuje obszary wpisane do rejestru zabytków, z tego względu posiadają szczególne wartości, tak pod wzg. Historycznym, tak pod wzg. Wartości struktury przestrzennej, historycznej i/lub budowlanej. Obszar ten określany jest mianem nadrzędnego interesu społecznego, w którym ogranicza się swobodne, ogranicza się swobodne działanie interesu publicznego, które zwyczajnie jest formułowane w przepisach prawa budowlanego, te przepisy także oczywiście w sposób wyraźny wskazują ze w prawie budow. że zabytkowe obiekty podlegają własnym procedurom i one nie podlegają prawu budowlanemu.
Dla tej strefy zarówno w studium jak i planie miejscowym powinien znaleźć się zapis o bezwzgl. Priorytecie ochrony konserwatorskiej nad innymi interesami, które wynikają np. z potrzeb gospod., inwestycyjnych, usługowych czy komunikacyjnych, nad nimi właśnie góruje interes ochrony zabytków, to jest zapisane w prawie i ust. O ochronie zabytków. I ust. O planow. przest.
W obrębie strefy A obowiązuje:
Zachowanie lub odtworzenie historycznego sposobu użytkowania obiektu i zabudowy, a także eliminacja obcych form użytkowania,
Zachowanie i uczytelnienie rozplanowania historycznych zespołów urbanistycznych, architektonicznych, także tych, które łączą się z nimi?,
Zachowanie sieci przebiegu i geometrii ulic, bloków urbanistycznych, historycznych parcel, historycznych linii zabudowy, kompozycji wnętrz urbanistycznych, sylwety zespołów,
Zachowanie i ochrona zabytkowej architektury, a szczególnie gabarytów, brył, podziałów i detali architektonicznych, a także form i geometrii dachów, rodzaju mater. budowl., czy wykończeniowych też, stolarki budowlanej, jeżeli pałac będzie Państwa opracowaniem to mówimy tu o zespole z zielenią, w strefie A to musicie wziąć pod uwagę tego typu ograniczenia czy zalecenia,
ponadto należy zachować układ i trwale wyposażenie wnętrz danego obiektu i to nawiązuje w zakresie tylko obiektów które są wpisane do rejestru zabytków indywidualnych nie zespołowo (nie że Stare Miasto nie w granicach murów obronnych i jakich tam ulic, tylko taka ochrona dotyczy obiektów które mają wpis indywidualny nie zespołowy),
porządkowanie nowej zabudowy w zakresie form, gabarytów, podziałów architek. elewacji, mat. budow. czy też kolorystyki lokalnej, lokalnej tradycji archit.,
eliminacja elementów dysharmonizujących, szpecących, takich jak substandardowa zabudowa gospodarcza, handlowa, garażowa,
zachowanie układów przestrzennych i nasadzeń zieleni zabytkowych parków, historycznych ogrodów i cmentarzy,
przekształcenia ewentualne w tej strefie mogą ograniczać się tylko do działań mających na celu odtworzenia historycznej funkcji obszaru czy elementów urbanistyki (linii zabudowy, kształtu, sposób zagosp. parceli), a także przeprowadzenie, wprowadzenie uzupełniającej zabudowy, mowa o komponowaniu, miejsc utraconych, zrabowanych, czy też odtworzenie komponowanej zieleni,
dla strefy A obowiązuje (konieczne jest) sporządzenie miejscow. planów zagosp. przest., które precyzyjnie artykułują cele konserwatorskie, urbanistyczne, gospodarcze i społeczne, tutaj z tymi wnioskami musimy wejść w strefie A głęboko rozważając zagrożenia innych elementów, które mogą wpływać na stan dziedzictwa. Sprawy te są priorytetowe i nadrzędne BARDZO WAŻNE PAMIĘTAĆ.
Żeby umieć chronić mając prawny oręż te cele dziedzictwa.
STREFA - B
Obszary o stosunkowo dobrze zachowanych podstawowych elementach struktury historycznej, gdzie ochrona zachowanych walorów oraz prawidłowy dalszy sposób zagospodarowania, pozwolą przywrócić zatarte wartości przestrzenne, architektoniczne i przyrodnicze.
Obejmuje zespoły, które nie są ujęte w rejestrze zabytków (zwykle tereny poza staromiejskimi zespołami-śródmieścia; wiejska zabudowa która ma wartość przestrzenną, kompozycyjną ale nie jest w rejestrze).
Obowiązuje tu:
Zachowanie tradycyjnego sposobu użytkowania przestrzeni no i zabudowy,
Usunięcie dysharmonijnych form użytkowania,
Zachowanie zasadniczych elementów kompozycji zespołów zabytkowych w zakresie sylwety, rozplanowania, modłów parcelacyjnych, skali zabudowy, linii regulacyjnych, typu zabudowy, właśnie też przez sięganie do rozwiązań tradycyjnych, sąsiednich,
Obowiązuje prowadzenie prac remontowych, przebudowy, modernizacji, które muszą chronić te obiekty przed drastycznymi przekształceniami, powinny zachowywać tą historyczną tradycyjność owej architektury,
Eliminacja zużytych technicznie elementów, w charakterze substandardowym, a szczególnie, które funkcjonują przy pierzejach ulicznych,
Zachowanie i ochrona terenów komponowanej zieleni i cmentarzy,
Obowiązuje projektowanie nowej zabudowy we współczesnych formach ale zharmonizowanych z otoczeniem poprzez nawiązanie do tradycji budowlanej, architektonicznej na danym obszarze,
Zalecane jest wprowadzanie nowej zabudowy w pierzeje jako zabudowy „pląbowej”, gdzie są ubytki korzystne jest uzupełnienie zabudowy,
W sytuacjach wyjątkowych, umotywowanych, możliwe są odstępstwa od ww. zaleceń, to dotyczy np. likwidacji zabudowy, która nie może być w rejestrze ze wzg. na historyczność, np w celu korekty układu komunikacyjnego (budowla przeszkadza), to może być już wyższy cel społeczny,
Dla obiektów w tej strefie zaleca się wykonanie planów miejscowych, powinny one mieć miejscowe plany by można było należycie świadomie gospodarować tymi obiektami.
STREFA - E
Ochrona widoku na zabytek lub zespół obiektów zabytkowych od zewnątrz, chronienie widoku na obiekt, zabezpiecza właściwą ekspozycję obiektu/ów.
Dotyczy obszarów objętych strefą A ochrony konserwatorskiej, jest to taka otulona chroniąca wgląd na strefę A.
Obowiązuje:
Ograniczenie intensywności zabudowy tego terenu, zagospodarowania,
Ograniczenia wysokości nowych obiektów kubaturowych, takie ich zaprojektowanie, aby nie zakłócały wglądu na widok,
Eliminacja funkcji zakłócających odbiór estetyczny danego obiektu,
Ograniczenie wysokości zieleni, żeby nie wprowadzać dominant które mogą zasłaniać widoki na obiekt lub zespół.
STREFA - K
Obszary naturalnego krajobrazu o istotnych jednak walorach krajobrazowych, stanowiących o tożsamości kulturowej tego obszaru.
Obowiązuje:
Nie należy przewidywać inwestycji kubaturowych, zagospodarowanie na cele ogólnodostępne, rekreacyjne, nowe obiekty niskie 1-kondyg.
STREFA - W
Obszary eksploatacji archeologicznej.
Ścisła ochrona konserwatorska na wzór strefy A. Są to zw. Tereny staromiejskie, zamkowe, fortyfikacyjne, kurhany, osady itp.
Zasady tej strefy pokrywają się z obiektami wpisanymi do rejestru zabytków,
Tutaj ewentualne inwestycje musza być poprzedzone badaniami archeologicznymi,
Ochrona w formie rezerwatu archeologicznego.
STREFA - OW
Strefa podziemnych warstw kulturowych, które są rozpoznane w ten sposób, że w trakcie prac archeologicznych gdzieś tam wydobywano np. ze skiby ornej fragment ceramiki, gdzie była osada.
Tereny te nie są przebadane, nie są znane, ale są potencjalnym miejscem ochrony archeologicznej.
W strefach A, E i W - wszelka działalność inwestycyjna, zmiana funkcji, czy podział nieruchomości, które znajdują się na danym obszarze wymagają pozwolenia, czyli decyzji wojewódzkiego konserwatora zabytków.
Strefy A, B i E - ponadto dodatkowo, obowiązuje zakaz wznoszenia wysokościowych obiektów nie tylko … ale i inżynieryjskich takich jak kominy, wieże, maszty by chronić historyczną sylwetę zabytku/zespołu zabytkowego.
Strefy B, K i OW - wszelka działalność inwestycyjna wymaga pozwolenia konserwatora zabytków w formie postanowienia (inna forma pozwolenia, ale decyzję wydaje inny organ. Bud.).
Zgodnie z ust. O ochronie zab. i opiece nad zabyt. i ust. O planow. przest. ten kulturowy krajobraz poza wyznaczeniem stref ochrony konserwatorskiej należy jeszcze chronić w formie pomników historii i parków kulturowych.
Taką inna formą niezapisaną w obu tych ustawach jest (polecana, stosowana i praktykowana) ochrona w formie kontynuacji tradycji lokalnej.
Zapisy planu nie ograniczają uprawnień i kompetencji wojewódzkiego konserw. zab. W procesie wydawania pozwoleń, mimo że plan uwęglenia zapisy, wytyczne konserwat. To jedna ma on obowiązek i prawo do wydawania do poszczególnych obiektów na tym terenie pozwoleń i decyzji. (PAMIĘTAĆ)
Ważną funkcją w planie jest funkcja informacyjna, której rolą jest dotarcie do świadomości zarówno władz gminy czy mieszkańców , użytkowników, wywołanie świadomości, wartości i znaczenia obiektów chronionych. Wtedy nabierze wartości i znaczenia, powinny być atrakcyjnie przedstawione i czytelne przez użytkowników planu.
Jak one są ważne w tym krajobrazie.