1. Pojęcie sposoby urabiania skał.
Urabianie skał - czynność odspajania skały od jej calizny. Urabianie dzieli się na: mechaniczne, fizyczne, chemiczne.

2. Mechaniczne urabianie skał.
Odspajanie skały od pasa calizny bez zmiany stanu skupienia i bez przebiegu reakcji chemicznych.

3. Fizyczne urabianie skał.
Odspajanie skały od pasa calizny połączone ze zmianą stanu skupienia lecz bez przebiegu reakcji chemicznych, np. podziemne wytapianie siarki, ługowanie soli.

4. Chemiczne urabianie skał.

Odspajanie skały od pasa calizny ze zmianą stanu skupienia i przebiegiem reakcji chemicznych, np. podziemne zgazowanie węgla.

5. Kryteria urabialności skał.

Określają podatność skały na urabianie.
Kryterium Protodiakonowa: wskaźnik zwięzłości 1-10;

; Rc [MPa];

Węgiel GZU według energetycznego wskaźnika urabialności podzielono na 5 klas:

- bardzo łatwo urabialne - do 0,4

- łatwo urabialne - 0,4-0,8 maszyny urabiające

- średnio urabialne - 0,8-1,4

- trudno urabialne - 1,4-2,4 (maszyny urabiające specjalnej jakości)

- bardzo trudno urabialne - powyżej 2,4 (materiały wybuchowe)

6. Podział materiałów wybuchowych ze względu na bezpieczeństwo wobec metanu i pyłu węglowego.

- skalne: nie są bezpieczne wobec pyłu węglowego i metanu, kolor niebieski;

- węglowe: bezpieczne wobec pyłu węglowego, nie wobec metanu, kolor niebieski;

- metanowe: bezpieczne wobec pyłu węglowego i metanu, kolor jasno-kremowy;

- metanowe specjalne: cechuje je jeszcze większy stopień bezpieczeństwa,
kolor jasno-kremowy z dwoma czarnymi paskami.

7. Wymienić stosowane środki strzelnicze i sprzęt strzałowy.

Środki strzałowe:
- materiały wybuchowe,

- środki inicjujące: spłonki, lonty górnicze, zapalacze lontowe, lonty detonujące, zapalniki elektryczne,

- środki zapalające,

Sprzęt strzałowy:

- linie strzałowe,

- zapalarki,

8. Co to jest i co zawiera metryka strzałowa.

Metryka strzałowa to dokumentacja prowadzenia robót strzałowych, zawiera m.in.:

- nazwę wyrobiska i jego lokalizację,

- kategorię zagrożenia metanowego, klasę zagrożenia pyłowego,

- maksymalną ilość materiałów wybuchowych, ilość otworów strzałowych,

- zastosowane środki strzałowe i sprzęt strzałowy,

- ilość materiału wybuchowego niezbędnego do urobienia jednostki produkcyjnej.,

- schemat rozmieszczenia otworów strzałowych,

- dodatkowe rygory.

9. Maszyny urabiające stosowane w górnictwie, spełniane funkcje.

- kombajny chodnikowe: urabianie, ładowanie, wykonywanie obudowy;

- kombajny ścianowe: służą do ładowania i urabiania,

- kombajny strugające: odcinają pasek węgla o szerokości 5-25cm,

- kombajny frezujące: organem urabiającym w postaci ślimaka, tarczy, bębna, frazuje caliznę węglową na głębokość 60-120cm.

10. Podstawowe elementy kombajnu chodnikowego.

11. Podstawowe elementy kombajnu ścianowego.

(rysunki 16.11.10)

12. Przykładowy skład kompleksu ścianowego.
- kombajn,
- obudowa zmechanizowana,
- przenośnik ścianowy,
- przenośnik podścianowy,
- kruszarka,
- agregat zasilający,
- pociąg aparaturowy,
- kołowrót bezpieczeństwa,
- urządzenia głośnomówiące,
- oświetlenie,
- i inne.

13. Podstawowe zadania obudowy górniczej.

- zabezpieczenie załogi przed wypadkami wywoływanymi przez opadające skały,
- zabezpieczenie wyrobiska przed zawałem i zaciśnięciem,
- zachowanie kształtu i przekroju poprzecznego wyrobiska nadanego mu w trakcie drążenia,
- izolowanie wyrobiska od dopływów gazów, wody z górotworu.

14. Podział obudowy ze względu na materiał z którego jest wykonana.

- drewniana,
- kamienna (murowana z cegieł, betoników, betonowa, żel-betonowa),
- stalowa,
- mieszana.

15. Pojęcie obudowy sztywnej i podatnej.

Sztywna: w miarę wzrastających obciążeń obudowy kształt nie ulega zmianie, rosną naprężenia w elementach obudowy, po przekroczeniu wytrzymałości obudowa ulega zniszczeniu.

Podatna: w miarę wzrastających obciążeń kształt obudowy, ewentualnie jej przekrój ulega zmianie, w wyniku czego ustala się nowy stan równowagi.

16. Podział obudowy stalowej ze względu na konstrukcję.

- podwieszana i przyczółkowa,

- odrzwiowa,

- kotwiowa,

- ze stawami zmechanizowanymi.

17. Elementy obudowy wyrobiska wykonanej z łuków podatnych (rysunek).

(rysunek 30.11.10)

18. Rodzaje obudowy kotwiowej.

- zwykła,

- płytowa,

- siatkowa,

- stropnicowa.

(rysunki 30.11.10)

19. Rodzaje obudowy wyrobisk ścianowych.

- drewniana: stojaki, stropnice,

- stalowa:

- indywidualna,

- stojaki: cierne, hydrauliczne (obieg zamknięty),

- stropnice: zwykłe, członowe,

- zmechanizowana: osłonowa, podporowa,

- mieszana.

20. Obudowa w linię, trójkąt zakos, podłużna i poprzeczna.

(rysunki 30.11.10)

21. Dopuszczalne stężenie gazów w powietrzu kopalnianym.

- O₂ min 19%

- CO₂ max 1%

- CO max 0,0026%

- NO max 0,00026%

- SO₂ max 0,000075%

- H₂S max 0,0007%

- CH₄ max 2%

22. Metody kontroli składu powietrza kopalnianego.

- metody laboratoryjne,

- benzynowe lampy wskaźnikowe, zawartość O₂, CO₂, CH₄,

- wykrywacz harmonijkowy,

- detektory gazu,

- metanomierze,

- chromatograf gazowy.

23. Warunki klimatyczne pracy w kopalni.

- normalne: ok. 28^oC, intensywność chłodzenia nie mniejsza niż 11 kw.

- uciążliwe: ok. 28-33^oC, intensywność chłodzenia poniżej 11 kw, czas pracy ograniczony do 6h.

- niebezpieczne: ponad 33^oC, tylko prace z zakresu ratownictwa górniczego i akcji

przeciwpożarowej.

24. Podział tam wentylacyjnych.

- izolacyjne: oddzielanie części przewietrzanej od nieprzewietrzanej.

- oddzielające: rozdzielenie prądu świeżego i zużytego powietrza.

- regulacyjne: służą do regulacji oporu wentylacyjnego wyrobiska.

35. Metody określania stanu zagrożenia tąpaniami.
- kompleksowa:

- rozeznania górniczego,

- sądażu wierzeniowego,
- sejsmologiczna,
- sejsmoakustyczna.

- uzupełniające:

- sejsmiczne,
- grawimetryczne,

- elektrooporowe,

- konwergencji otworów.

- analityczne.

36. Metody zwalczania zagrożenia tąpaniami.

- odprężanie eksploatacyjne pokładów,

- prowadzenie robót w sposób zapobiegający koncentracji naprężeń,

- unikanie nadmiernej ilości wyrobisk,

- unikanie prowadzenia robót w małej odległości od siebie,

- unikanie prowadzenia wyrobisk w poprzek uławicenia,

- unikanie prowadzenia wyrobisk ze spodkiem węglowym,
- czyste wybieranie pokładu (bez pozostawiania resztek),

- odpowiedni postęp prowadzonych robót,

- odpowiednia obudowa wyrobisk,

- unikanie zbliżania się do wcześniej wyeksploatowanych części pokładów,

- inne.

37. Pojęcie zagrożenia wodnego.
Zagrożenie wodne - oznacza możliwość wdarcia się lub niekontrolowanego wpływu do wyrobisk: wody, solanki, ługu, wody z luźnymi skałami w ilości zagrażającej bezpieczeństwu załogi lub zakładu górniczego.

38. System odwadniania kopalni.

- odwadnianie przodków,

- odwadnianie oddziałowe,

- system ścieków,

- zbiorniki przyszybowe,

- pompy głównego odwadniania.

39. Oddziaływanie górnictwa na środowisko.

- przekształcenia geomechaniczne,

- przekształcenia hydrogeologiczne,

- wytwarzanie dużej ilości odpadów,

- zanieczyszczenie wody, powietrza,

- generowanie wysoko energetycznych wstrząsów.

41. Podstawowe wskaźniki deformacji terenu.

- obniżenia ( w [m] ),

- nachylenia ( t [mm/m] ).

- odkształcenia poziome ( ε [mm/m] ),

- krzywizny pionowe profilu niecki ( K [1/m] ).

42. Maksymalne wartości wskaźników deformacji dla eksploatacji w kształcie półpłaszczyzny.

(rysunek 11.01.11)

43. Kategorie wpływów eksploatacji górniczej.

kategorie	ε [mm/m]	t [mm/m]	R=1/K [km]
I	do 1,5	do 2,5	powyżej 20
II	3	5	12
III	6	10	6
IV	9	15	4
V	powyżej 9	powyżej 15	poniżej 4

44. Co nazywamy filarem ochronnym.

Filar ochronny - część złoża, w której w celu zabezpieczenia obiektu, prowadzenie eksploatacji jest dopuszczalne pod warunkiem, że wywołane deformacje nie przekroczą wartości dopuszczalnych dla obiektów, dla których został wyznaczony filar.

45. Sposoby ograniczania wpływów eksploatacji górniczej.

- stosowanie podsadzki,

- ograniczenie wysokości eksploatacji,

- odpowiednie ukształtowanie frontu eksploatacyjnego,

- wyznaczenie filarów ochronnych.

40. Podział deformacji powierzchni terenu.

Deformacje nieciągłe: polegają na przerwaniu przypowierzchniowej warstwy gruntu i względnym przeniesieniu jego cząstek. Występuje w postaci: lejów, szczelin, progów. Powstają bardzo szybko, z reguły powodują całkowite zniszczenie obiektu na powierzchni, występują na ograniczonym obszarze.

Deformacje ciągłe: dla odpowiednio dużego zakresu wyeksploatowania złoża, maksymalne obniżenia wynoszą: Wmax = ag

a - współczynnik eksploatacji zależy od sposobu kierowania stropem

g - wysokość eksploatacji

25. Sposoby przewietrzania wyrobisk ślepych.

- przez dyfuzję,

- pomocnicze urządzenia wentylacyjne, np., przegrody wentylacyjne,

- wentylacja lutniowa: lutniociąg, wentylator lutniowy.

- wentylacja tłocząca: dobrze rozcieńcza gazy ale przenosi pyły,
- wentylacja ssąca: usuwa pyły, ale źle przewietrza strefę przyprzodkową.
- wentylacja kombinowana.

(+ rysunki)

26. Podstawowe zagrożenia naturalne w górnictwie.

- gwałtowne wypływy gazów, wyrzuty gazów i skał,

- wybuchy metanu,

- wybuchy pyłu węglowego,

- pożary podziemne,

- tąpania,

- zagrożenie wodne.

27. Objawy zagrożenia wyrzutami gazów i skał.

- odpryskiwanie drobnych cząstek węgla z ociosów,

- wydmuchiwanie zwiercin w trakcie wiercenia otworów,

- rozrzucanie skały urobionej materiałami wybuchowymi na większą niż zwykle odległość,

- uzyskiwanie większego zabioru przy niezmienionych parametrach robót strzałowych,

- zmniejszenie się wytrzymałości skał,

- ponadto bada się nadciśnienie gazu w otworach i desorpcję.

28. Zwalczanie zagrożenia wyrzutami gazów i skał.

• odprężanie pokładów (poprzez wybranie sąsiedniego, zalegającego w stosunkowo niedużej odległości, mniej zagrożonego pokładu);

• odgazowanie złoża (wiercenie otworów, przez które wydziela się gaz);

• strzelanie odprężające (zniszczenie struktury przyociosowej części pokładu);

• strzelanie wstrząsowe (duże ładunki odpalane w celu spowodowania wyrzutu);

• stosowani krat zaporowych.

29. Granice wybuchowości metanu.

- gaz wybuchowy w granicach 5-15%;

- najsilniejszy wybuch występuje przy stężeniu 9,5%;

- najmniejsza temperatura zapłonu - 650^o;

- temperatura wybuchu - 1500^o;

- minimalnie 12% tlenu, aby doszło do wybuchu;

30. Zwalczanie zagrożenia metanowego.

- niedopuszczenie do przekroczenia dopuszczalnych stężeń metanu;

- niedopuszczenie do zapłonu metanu;

- odizolowanie wyrobisk od dopływającego gazu z górotworu,

- stosowanie odmetanowania:

• zdalne: metan ode ssany z otworów wypuszczony jest pod ziemię w innych wyrobiskach;

• centralne: otwory wiercone z górotworu, w których wytwarzane jest podciśnienie połączone siecią rurociągów z powierzchnią; czasami otwory wiercone są z powierzchni.

31. Metody zwalczanie zagrożenia wybuchem pyłu węglowego.

- zwalczanie możliwości powstawania wybuchu,

- tłumienie wybuchy, niedopuszczanie do jego rozprzestrzenienia,

- usuwanie pyłu węglowego,

- zraszanie przy urabianiu i transporcie węgla,

- odpowiednio prowadzone roboty strzałowe,

- ograniczenie zagrożenia metanowego.

32. Podział pożarów podziemnych ze względu na przyczyny powstania.

egzogeniczne: wywołane przyczynami zewnętrznymi, np. spawanie, cięcie metali, źle prowadzone roboty strzałowe, zła eksploatacja maszyn i urządzeń, niewłaściwe obchodzenie się z cieczami łatwopalnymi, palenie tytoniu;

endogeniczne: wywołane samozapaleniem się węgla, np. reakcja utleniania się węgla jest reakcją egzotermiczną - wydziela się ciepło. Powyżej 60^oC szybkość reakcji rośnie. Powyżej 350^oC następuje zapłon węgla.

33. Sposoby gaszenia pożarów.

• aktywne sposoby: gaśnice, woda z rurociągu przeciwpożarowego, piasek, podsadzka, gazy obojętne (CO₂, H₂, CH₄).

• pasywne sposoby: otamowanie przestrzeni objętej pożarem, można przyśpieszyć podając gazy obojętne.

34. Pojęcie tąpnięcia.

Zjawisko dynamiczne wywołane wstrząsem górotworu, w wyniku którego wyrobisko lub jego część uległa częściowemu lub całkowitemu zniszczeniu albo uszkodzeniu wskutek czego doszło do utraty jego funkcjonalności i bezpieczeństwa użytkowania.

7

}

---