Zakażenia szpitalne. Rodzaje, drogi i zapobieganie zakażeniom szpitalnym.

I ogniwo - źródło zakażenia - człowiek, zwierzę, gleba

II ogniwo - drogi zakażenia - kropelkowa, pokarmowa, wziewna

III ogniwo - osobnik wrażliwy, nieodporny

Podstawa prawna: Ustawa z dn. 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi Dz. U, nr 234, poz.1570

Zakażenia szpitalne:

6% - na świecie

8-9 % - w Polsce (20-50% OIOM, OIT)

Zakażenia szpitalne - zakażenie, które nastąpiło w szpitalu i ujawniło się podczas hospitalizacji pacjenta i zostało spowodowane przez udokumentowany czynnik epidemiologiczny chorobotwórczy pochodzący od innego chorego lub pracowników szpitala albo przez endogenny czynnik mikrobiologiczny.

Podział zakażeń szpitalnych:

1. zakażenia endogenne (częściej występujące) - to zakażenia wywołane własną mikroflorą chorego (występującą w warunkach fizjologicznych lub patologicznych)

2. zakażenia egzogenne - to zakażenia pochodzące z zewnątrz organizmu, wywołane drobnoustrojami pochodzącymi od innych chorych/nosicieli lub ze środowiska szpitalnego. Mogą to być zakażenia:

• kontaktowe (pośrednie, bezpośrednie)

• skórne

• kropelkowe

• pyłowe

• pokarmowe

Czynniki zwiększające ryzyko powstawania zakażeń szpitalnych:

• Pacjenci zakażeni / nosiciele, pacjenci z zaburzeniami odporności (po, w trakcie antybiotykoterapii) zwiększone ryzyko zakażenia: chorzy powyżej 60 r. ż. i noworodki

• Inwazyjne zabiegi i operacje - przerywają naturalne bariery ochronne organizmu (iniekcje, endoskopie, bronchoskopie, biopsje, nakłucie mostka, dializy, zabiegi chirurgiczne, intubacje, tracheotomie, cewnikowanie, leczenie respiratorem)

• Drobnoustroje w szpitalu, zmieniające swe cechy pod wpływem licznych antybiotyków i środków dezynfekcyjnych (są selektywnie przystosowane, oportunistyczne, wielooporne na antybiotyki i inne chemioterapeutyki)

• Skomplikowana aparatura, trudna do sterylizacji czy dezynfekcji

• Urządzenia używane przez wiele osób

• Wadliwy system wentylacyjny lub klimatyzacyjny

• Personel medyczny nieprzestrzegający zasad higieny szpitalnej

• Nieprawidłowości w transporcie chorych i sprzętu

• Nieprawidłowości w stanie sanitarnym szpitala

Zakażenia szpitalne wywołują najczęściej:

• Pałeczka ropy błękitnej (Pseudomonas aeruginosa)

• Pałeczka okrężnicy (Escherichia coli), pałeczka odmieńca (Proteus mirabili)

• Gronkowce (Staphylococcus aureus i Staphylococcus epidermidis)

• Paciorkowce (Streptococcus pneuoniae)

• Wirusy np. WZW

• Grzyby - bielnik biały (candidia albicans)

• MRSA - gronkowiec złocisty oporny na metycylinę

Źródło zakażenia: pacjenci (chorzy lub nosiciele); personel (ręce, odzież, drogi oddechowe); odwiedzający, środowisko szpitalne (aparatura, sprzęt, narzędzia, powietrze).

Drogi zakażenia: kontaktowa, w tym skórna (kontakt bezpośredni, ręce, odzież pracownika); kontakt pośredni (przedmioty, sprzęt); powietrze (droga kropelkowa); pokarmowa (żywność, napoje)

Postacie zakażeń szpitalnych:

- zakażenia układu moczowego (45% zakażeń przez cewnik)

- zakażenia układu oddechowego, zapalenie płuc

- posocznica (zakażenie krwi)

- zakażenia miejscowe (np. łożyska naczyniowego przy założonym wenflonie)

- zakażenia ran operacyjnych

- zakażenia WZW

Ustawa o chorobach zakaźnych i zakażeniach zobowiązuje osoby wykonujące zawody medyczne do przestrzegania wymagań higienicznych i zdrowotnych.

Zadania Szpitalnego Zespołu Zapobiegania i Zwalczania Zakażeń Szpitalnych:

1. Bieżąca kontrola przestrzegania procedur i zapobiegania zakażeniom szpitalnym, stała obserwacja i rejestracja zakażeń szpitalnych.

2. Wykrywanie źródeł i dróg szerzenia się zakażeń szpitalnych

- ocena floty bakteryjnej szpitala (podłóg, umywalek, sprzętu medycznego, odzieży ochronnej, czystości rąk personelu)

- badania mikrobiologiczne personelu (nosicielstwo pałeczek jelitowych, MRSA)

3. Właściwa izolacja chorych zakażonych w szpitalu.

4. Nadzór nad procesem sterylizacji i dezynfekcji.

5. Codzienna kontrola badań wykonywanych w pracowni bakteriologicznej.

6. Kontrola przestrzegania zasad higieny osobistej przez personel szpitalny.

7. Wczesne rozpoznawanie zakażeń u personelu medycznego.

8. Szkolenie personelu szpitalnego.

9. Kontrola ruchu personelu szpitalnego i odwiedzających.

10. Analizowanie prawidłowości stosowania antybiotyków.

11. Opracowanie i wdrażanie procedur postępowania z zakażonym pacjentem (pobierania wymazó, izolacji, itd.)

Zapobieganie zakażeniom szpitalnym

1. Izolacja chorych, kontrola mikrobiologiczna, leczenie pacjentów.

2. Kontrola mikrobiologiczna personelu (badania na nosicielstwo) i badanie mikrobiologiczne środowiska szpitalnego.

3. Odzież ochronna personelu i bielizna szpitalna

• Odzież ochronna personelu powinna być zmieniana codziennie, w przypadku zabrudzeń materiałem zakaźnym natychmiast

• Osoby odwiedzające powinny nakładać fartuchy, rękawiczki, maski

• Pościel pacjentów powinna być zmieniana codziennie

• Postępowanie z brudną i czystą bielizną wg zasad

4. Antyseptyka rąk - dezynfekcja rąk przed i po kontakcie z pacjentem lub sprzętem skażonym pacjenta (preparaty na bazie alkoholu)

5. Dezynfekcja aparatury medycznej, sprzętu, powierzchni użytkowej (okresowa zmiana środków dezynfekcyjnych)

• Sprzęt i aparatura medyczna powinny być po użyciu dezynfekowane, myte i wyjaławiane

• Pacjent powinien mieć własny sprzęt do pielęgnacji, po użyciu dezynfekowany i myty

• Powierzchnie poziome (podłogi, sprzęty), sanitariaty myte codziennie środkiem dezynfekcyjnym

• Sprzęt do mycia i sprzątania powinien być po użyciu umyty, zdezynfekowany i przechowywany a stanie suchym

6. Gromadzenie, segregowanie i usuwanie odpadów medycznych wg przepisów

7. Dezynsekcja i deratyzacja

Najczęściej popełniane błędy dotyczą:

1. Higieny rąk: niewłaściwy stan paznokci, osłonięcie przedramion odzieżą, stałe noszenie biżuterii, zegarków, bransolet, zbyt rzadkie mycie rąk, niedokładne mycie rąk, nie mycie rąk przed i po zdjęciu rękawiczek, używanie niewłaściwych środków do mycia rąk.

2. Stosowania odzieży roboczej i ochronnej: noszenie prywatnego ubrania w miejscu pracy, noszenie ubrań roboczych z długim rękawem, zbyt rzadkie stosowanie odzieży ochronnej (jednorazowe fartuchy), noszenie brudnej odzieży ochronnej, noszenie używanej kilka dni i brudnej odzieży roboczej, samodzielny transport i wykonanie we własnym zakresie prania odzieży roboczej, zbyt rzadkie stosowanie czapek i masek, nieprawidłowe korzystanie z masek i czapek (bez zakrywania masek, bez całkowitego osłonięcia włosów, noszenie tych samych kilka dni), niedezynfekowanie okularów korekcyjnych, noszenie rękawiczek między zabiegami, niewłaściwe zdejmowanie odzieży ochronnej.

3. Dezynfekcji: wybór środka odkażającego, który nie działa na drobnoustroje powodujące problemy w danym przypadku, zastosowanie odpowiedniego środka, ale w zbyt niskim stężeniu, skrócenie czasu działania środka odkażającego, użycie roztworu o zbyt wysokiej temperaturze, złe umycie powierzchni przed odkażaniem, niecałkowite zanurzenie narzędzi czy nienaniesienie środka na powierzchnię, niedostateczne spłukanie środków myjących przed odkażaniem, skażenie powierzchni (narzędzi) po odkażeniu.

4. Sprzątania: używanie jednej ścierki (mopa) do wszystkich powierzchni, brak wymiany wody, używanie zbyt małej ilości wody, nie zachowanie kolejności w czyszczeniu powierzchni, sprzątanie na „sucho”, przechowywanie mokrych narzędzi do sprzątania - powinny być suche i czyste.

Odpady medyczne

Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 23 sierpnia 2007r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi Dz. U. z dnia 8 września 2007r.

1. Klasyfikowanie odpadów medycznych

• Odpady zakaźne - kolor czerwony

• Odpady specjalne - kolor żółty

• Odpady pozostałe - kolor zielony lub niebieski lub czarny

2. Zbieranie odpadów medycznych

• kolor czerwony - zakaźne

• kolor żółty - specjalne

• kolor niebieski - pozostałe

3. Magazynowanie niebezpiecznych odpadów medycznych.

1

---