Poznań, dnia 23.10.2013 r.

ZATWIERDZAM

Dowódca 3 kompanii szkolnej OSP

kpt. Krzysztof CYDZIK

PLAN - KONSPEKT

do przeprowadzenia zajęć ze szkolenia prawnego

z grupami 21,22,23,32 NSR w dniu 28.10.2013 r.

I. TEMAT : Podstawowe pojęcia oraz znaki ochronne.

2. CELE ZAJĘĆ:

- omówić kategorie osób i obiektów chronionych prawem humanitarnym,

- omówić status kombatanta i jeńca wojennego

- przedstawić znaki ochronne, ich zastosowanie i znaczenie,

3. FORMA: zajęcia teoretyczne

4. CZAS: 2 x 45 minut

5. MIEJSCE: sala wykładowa

6. ZAGADNIENIA:

1. Status kombatanta i jeńca wojennego.

2. Ochrona ludności cywilnej w konfliktach zbrojnych.

3. Znaki ochronne.

7. WSKAZÓWKI ORGANIZACYJNO-METODYCZNE:

• 3 dni przed zajęciami zatwierdzić plan-konspekt u dowódcy kompanii,

• dbać aby żołnierze prowadzili notatki,

• dbać o dyscyplinę i porządek w trakcie zajęć,

• zajęcia wzbogacić prezentacją multimedialną

8. LITERATURA

-M. Gąska, A. Ciupiński „Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych”, Warszawa 2001,

-F. de Mulinen „Podręcznik prawa wojennego dla sił zbrojnych”, Bellona 2003,

-R. Binkowski, P. Żarkowski „Podręcznik do nauki prawa wojennego w siłach zbrojnych”, Warszawa 2006

-P. Żarkowski, R. Pęksa „Materiały do nauczania międzynarodowego prawa konfliktów zbrojnych dla podoficerów i szeregowych”, Warszawa 1998 r.

-Program szkolenia podstawowego SZ RP -Szkol. 814/ 2009

-Instrukcja o działalności szkoleniowo- metodycznej- Szkol. 816/2009

9. ZABEZPIECZENIE MATERIAŁOWO - TECHNICZNE

• Kreda + tablica, laptop, videoprojektor

10. ORGANIZACJA

• wykład informacyjny dla całości grupy

11. WARUNKI BEZPIECZEŃSTWA

Kategorycznie zabraniam:

• oddalać się z miejsca zajęć bez wiedzy zgody prowadzącego zajęcia

12. INNE

Nie dotyczy

13. WPROWADZENIE W SYTUACJĘ TAKTYCZNĄ:

Nie dotyczy

14. PRZEBIEG ZAJĘĆ:

CZĘŚĆ WSTĘPNA (5 minut)

• przyjęcie meldunku,

• sprawdzenie obecności,

• podanie tematu, celu zajęć i zagadnień.

CZĘŚĆ GŁÓWNA: (80 minut)

ZAGADNIENIE 1- Status kombatanta i jeńca wojennego (30 min)

kombatant- każdy członek sił zbrojnych z wyjątkiem personelu medycznego i duchownego; musi odróżniać się od ludności cywilnej w czasie gdy bierze udział w działaniach zbrojnych lub w wojskowej operacji przygotowawczej. Członkowie regularnych sił zbrojnych odróżniają się poprzez swoje umundurowanie, członkowie innych sił zbrojnych noszą stały i widoczny znak rozpoznawczy. W sytuacjach w których na skutek charakteru działań zbrojnych kombatant nie może odróżniać się od ludności cywilnej, zachowuje swój status kombatanta jeśli jawnie nosi broń w czasie starcia zbrojnego i w sytuacji gdy jest widoczny dla nieprzyjaciela.

Również mieszkańcy terytorium nie zajętego, którzy przy zbliżaniu się nieprzyjaciela spontanicznie i masowo chwytają za broń aby walczyć z wkraczającymi oddziałami (tzw. uczestnicy pospolitego ruszenia) są uważani za kombatantów jeśli jawnie noszą broń i przestrzegają prawa wojennego.

osoba cywilna- każda osoba która nie należy do sił zbrojnych i nie bierze udziału w walce ani w „levee en masse”

jeniec wojenny- kombatant, który znalazł się we władzy strony przeciwnej

b)konsekwencje statusu kombatanta

- możliwość atakowania kombatantów nieprzyjaciela i niszczenia celów wojskowych,

-zabijania/ranienie przeciwnika jako działanie w ramach uprawnień

- prawo do statusu jeńca wojennego,

-bycie legalnym celem wojskowym dla przeciwnika

c)skład sił zbrojnych:

- kombatanci- żołnierze

- nie-kombatanci:

* personel medyczny i duchowny, noszą mundury, mają prawo posiadać broń osobistą do ochrony, co jednak nie czyni z nich kombatantów

* personel sił zbrojnych nie pełniący funkcji wojskowych (bojowych), wykonujący zadania administracyjne, np. sędziowie, pracownicy administracji- w sytuacji dostania się w ręce przeciwnika przysługuje im jednak status jeńca wojennego

c)status kombatanta w odniesieniu do sił regularnych i nieregularnych

- oprócz żołnierzy regularnych sił zbrojnych kombatantami są także, zgodnie z regulaminem haskim dotyczącym praw i zwyczajów wojny lądowej z 1907 r., członkowie pospolitego ruszenia i oddziałów ochotniczych o ile spełniają łącznie następujące warunki:

* na ich czele stoi dowódca, odpowiedzialny za działania swoich podwładnych,

* noszą stałą, dająca się rozpoznać z daleką oznakę wyróżniającą,

* jawnie noszą broń ( dotyczy sytuacji bezpośrednio poprzedzającej atak czyli rozwiniecia i samej walki, akcji militarnej)

* przestrzegają prawa humanitarnego

- również z regulacji III KG dotyczącej statusu jeńca wojennego można wywnioskować jakie grupy walczących są uprawnione do statusu kombatanta i są to:

* członkowie sił zbrojnych strony konfliktu jak również członkowie milicji i oddziałów ochotniczych stanowiących część tych sił zbrojnych, również wszelkie paramilitarne lub uzbrojone organy o charakterze porządkowym włączone do sił zbrojnych- państwo ma obowiązek powiadomić stronę przeciwną jakie formacje wchodzą w skład jej sił zbrojnych

* członkowie innych milicji i innych oddziałów ochotniczych ( również członkowie zorganizowanych ruchów oporu należących do jednej ze stron w konflikcie i działający poza granicami lub w granicach własnego terytorium, nawet jeśli to terytorium jest okupowane)

* osoby towarzyszące siłom zbrojnym, np. członkowie załóg samolotów wojskowych, korespondenci wojenni, dostawcy

* członkowie załóg statków handlowych,

* levee en masse ( muszą spełniać następujące warunki: terytorium nie podlega jeszcze okupacji, ludność chwyta za broń spontanicznie i masowo z własnej woli; ludność nie zdołała się jeszcze zorganizować, sformować w oddziały milicji czy oddziały ochotnicze; osoby te przestrzegają praw i zwyczajów wojennych)

d) inne ważne regulację dotyczące statusu osób i obiektów:

- w razie jakichkolwiek wątpliwości dotyczących statusu osoby zatrzymanej, należy zawsze rozstrzygać na jej korzyść i traktować ją jak jeńca wojennego, tak długo aż jej status zostanie ustalony w drodze postępowania sądowego; zadaniem żołnierza nie jest ustalanie statusu osoby zatrzymanej

- brak interpretacji statusu kombatanta w odniesieniu do specyfiki działań rozpoznawczych i specjalnych,

ZAGADNIENIE 2- Ochrona ludności cywilnej w konfliktach zbrojnych ( 30 min)

- kategorie osób podlegających ochronie prawnej : cywile, personel medyczny i duchowny, personel obrony cywilnej, jeńcy wojenni, ranni, chorzy, rozbitkowie, niepełnosprawni, dzieci, uchodźcy

- podstawą ochrony jest wyłączenie tych osób z walki, są chronione z tego względu, że nie biorą bezpośredniego udziału w działaniach zbrojnych, nie podejmują działań wrogich,

- na skutek konkretnych okoliczności osoby i obiekty chronione mogą utracić swoją ochronę, (konieczność wojskowa; zaangażowanie się w walkę; podejmowanie działań wrogich) - w tym miejscu można wprowadzić kazus wskazujący sytuacje w której osoba chroniona traci swój status na skutek bezpośredniego zaangażowania w prowadzenie działań zbrojnych

- cele ochrony: możliwość udzielania pomocy medycznej bez względu na toczący się konflikt zbrojny, ochrona ludności cywilnej przed niebezpieczeństwami związanymi z konfliktem zbrojnym, unikanie szkód w odniesieniu do budynków cywilnych oraz dóbr kultury, zasada humanitaryzmu,

- należy pamiętać o zasadzie rozróżniania, humanitaryzmu, unikania zbędnych cierpień i nadmiernych zniszczeń,

- atakowanie osób chronionych jest przestępstwem traktowanym jako zbrodnia wojenna bądź zbrodnia przeciwko ludzkości i może polegać na:

zamierzonym zabójstwie, dokonywaniu tortur, okrutnym traktowaniu w tym dokonywaniu eksperymentów medycznych, umyślnym sprawianiu wielkich cierpień albo ciężkich uszkodzeń ciała, dokonywaniu bezprawnie poważnych zniszczeń mienia, zmuszanie do służby w nieprzyjacielskich siłach zbrojnych, umyślne pozbawianie prawa do rzetelnego procesu, bezprawnych deportacjach i przesiedleniach, braniu zakładników, uwięzienie, tortury, zgwałcenie, niewolnictwo seksualne, przymusowa prostytucja, sterylizacja i inne formy przemocy seksualnej, prześladowanie z powodów politycznych, rasowych, etnicznych, religijnych, apartheid, wymuszone zaginięcia osób,

- konwencje wymieniają niedopuszczalne metody walki wobec osób chronionych takie jak: prowadzenie ataków bez rozróżnienia, osłanianie działań wojsk osobami wyłączonymi z walki („żywe tarcze”), pozbawianie ludności dóbr niezbędnych do przetrwania, branie zakładników, stosowanie kar zbiorowych, niedarowanie życia, rabunki mienia

b)obiekty podlegające ochronie :

• strefa sanitarna- obszar tak zorganizowany aby mógł ochraniać rannych i chorych przed skutkami działań zbrojnych; nie powinny być usytuowane na terenach ważnych z militarnego punktu widzenia,

• strefa zdemilitaryzowana- obszar który spełnia następujące warunki: wszyscy kombatanci, bron i materiały wojskowe zostały z niego usunięte; nie czyni się użytku ze stałych urządzeń i obiektów na szkodę nieprzyjaciela; władza i ludność nie działają na szkodę nieprzyjaciela; ustała wszelka działalność dla wsparcia wysiłku wojskowego; status strefy zdemilitaryzowanej jest nadawany danemu obszarowi na mocy porozumienia stron,

• strefa zneutralizowana- ma charakter prowizoryczny i tymczasowy, tworzona jest na czas bezpośredniego zagrożenia działaniami zbrojnymi w celu ochrony osób wyłączonych z walki,

• państwa neutralne

• miejscowości niebronione ( zaimprowizowana strefa ochronna; obszar z którego usunięto cele wojskowe i na którym nie odbywa się żadna działalność wojskowa, znajdujący się w pobliżu strefy styczności sił zbrojnych lub który może być okupowany przez przeciwnika)

• strefy bezpieczeństwa (obszar na którym znajdują się szpitale i schrony )

• obozy jenieckie, miejsca internowania osób cywilnych,

• zakłady medyczne (szpitale, ośrodki, magazyny farmaceutyczne) i środki transportu medycznego zarówno wojskowe jak i cywilne,

• przedmioty kultu religijnego / obiekty sakralne

• obiekty i środki transportu obrony cywilnej,

• dobra kultury,

• budowle lub urządzenia zawierające niebezpieczne siły

• środowisko naturalne

- obszary, obiekty wyłączone z walki muszą być oznakowane w sposób wyraźny i widoczny z daleka,

- sytuacje w których status ochronny tych obiektów może zostac ograniczony bądź uchylony: zajęcie obiektu przez przeciwnika (staje się wówczas celem wojskowym) oraz zaistnienie konieczności wojskowej

- konieczność wojskowa: zasada ta zezwala na stosowanie środków wojskowych które nie są wprost zakazane przez prawo humanitarne a są konieczne do pokonania nieprzyjaciela; zachodzi konieczność ograniczenia bądź uchylenia statusu ochronnego obiektu przy użyciu środków jedynie niezbędnych ponieważ jest to konieczne do wykonania zadania,

- w przypadku zaistnienia konieczności wojskowej decyzję o zajęciu bądź zniszczeniu obiektu może podjąć dowódca powyżej szczebla dowódcy batalionu,

- w przypadku dóbr kultury obiekt nie może zostać zrównany z ziemią, zniszczony w całości, bryła budynku musi zostać zachowana, obiekt może zostać uszkodzony fragmentarycznie,

ZAGADNIENIE 3- Znaki ochronne ( 20 min)

- wskazanie symboli graficznych wskazujących na szczególna ochronę osób lub obiektów: znak czerwonego księżyca, czerwonego półksiężyca, czerwonego kryształu, znak ochrony dóbr kultury, znak OC, oznaczenie jeńców wojennych, oznaczenie obiektów mogących wyzwolić siły niebezpieczne, biała flaga

- wprowadzenie na mocy III Protokołu Dodatkowego do KG z 2005 r. nowego symbolu ochronnego dla służb medycznych- czerwonego kryształu; Protokół ratyfikowany przez Polskę w lipcu 2009 r. ,

- obowiązek poszanowania osób i obiektów noszących znaki ochronne- zakaz atakowania, umożliwienie wykonywania obowiązków, humanitarne traktowanie

- praktyczne zachowanie żołnierzy w sytuacji zjawienia się przedstawicieli sił przeciwnika z biała flagą : wstrzymać ogień, rozbroić, przeszukać, traktować humanitarnie, zaprowadzić do przełożonego, można tej osobie zawiązać oczy żeby nie mogła dokonywać obserwacji,

- znaki ochronne podlegają ochronie prawnej, nieuprawnione posługiwanie się znakami ochronnymi jest traktowane jako wiarołomstwo, jest przestępstwem zarówno na gruncie prawa międzynarodowego jak i prawa polskiego,

- znaki ochronne powinny być wyraźne i widoczne z daleka (odpowiednia wielkość )

CZĘŚĆ KOŃCOWA (5 minut ):

Zakończenie zajęć:

• Krótkie podsumowanie zajęć

• Odpowiadam na ewentualne pytania szkolonych

• Stawiam zadania na naukę własną

OPRACOWAŁ

Dowódca 1 plutonu

por. Maria OGRODOWCZYK

---