Prąd elektryczny, to uporządkowany ruch ładunków elektrycznych. Ładunki elektryczne, to zwykle cząstki, które potrafią wytwarzać pole elektryczne. Prąd tworzyć mogą zarówno ładunki dodatnie (np. jony dodatnie) jak i ujemne (np. elektrony, czy jony ujemne). Pojawia się on dopiero wtedy, gdy w chaotycznym ruchu atomów zostanie wyróżniony jakiś kierunek, preferujący poruszanie się w jakąś stronę. Najczęściej wyróżnienie kierunku w ruchu ładunków odbywa się poprzez przyłożenie pola elektrycznego.
Dodatnie jak i ujemne skutki, jakie powoduje prąd elektryczny przepływając przez organizm ludzki, zawsze były w kręgu zainteresowania człowieka. Prace nad wpływem prądu na organizm zaczęły się zaraz po zbudowaniu przez Alessandro Volta pierwszego ogniwa galwanicznego w 1800 roku. Sam Volta badał wpływ bodźców elektrycznych na zmysł wzroku i smaku. Dopiero jednak w ostatnich kilkudziesięciu latach wiedza na ten temat poszerzyła się znacznie.
W fizjologii i w medycynie stosuje, się w różnych celach prądy elektryczne różnego rodzaju np.:
- prąd stały (galwaniczny)- jest to prąd jednokierunkowy, przeważnie niskiego napięcia (do 80 woltów)
- prąd stały przerywany (galwaniczny przerywany)- jest to prąd jednokierunkowy niskiego napięcia, przerywany systematycznie z częstotliwością od 30 razy na minutę do 120 razy na minutę
- prąd stały przerywany o regulowanym kształcie impulsu- o częstotliwościach rzędu kilku Hz
- prąd zmienny sinusoidalny- jest to prąd zmienny o częstotliwości 50-90 Hz
- prąd faradyczny normalny- jest to prąd zmienny niskiego napięcia, asymetryczny, przerywany o częstotliwości rzędu kilkuset Hz
- prąd faradyczny modulowany- jest to prąd faradyczny o zmienianej stopniowo amplitudzie, a czasem o zmienianej częstotliwości impulsów
- prąd diatermiczny - jest to prąd zmienny o wielkiej częstotliwości rzędu 500 kHz do 100 MHz
Tkanki ciała ludzkiego składają się z substancji elektrolitycznych (woda, kwasy, zasady, krew, limfa), zawierających jony różnych soli, przeważnie jony Na (dodatnie) i jony Cl (ujemne) a poza tym zawierają już w znacznie mniejszej ilości jony: K, Ca, Mg, P i inne.
W tkankach rozłożone są równomiernie komórki zamknięte półprzenikliwą błoną, której opór elektryczny jest znacznie większy od oporu otaczającej je substancji. Wewnątrz komórek znajduje się substancja elektrolityczna o podobnych właściwościach elektrycznych, jak substancja zewnętrzna. Pod wpływem przyłożonego napięcia zewnętrznego jony przesuwają się w polu elektrycznym wewnątrz komórek i w przestrzeniach międzykomórkowych, wskutek czego w poszczególnych częściach tkanki przepływa prąd elektryczny i powstaje zmiana koncentracji jonów, wywołująca polaryzację elektrolityczną i miejscowe różnice potencjałów elektrycznych.
Przewodzenie prądu w organizmie człowieka jest zróżnicowane, ponieważ poszczególne części ciała i organy zawierają różne ilości płynów. Kości zawierają mało płynów i prawie nie przewodzą prądu. Mięśnie są lepszymi przewodnikami. Bardzo dobrze przewodzą natomiast naczynia krwionośne i limfatyczne. Skóra mokra (woda, ampułki, pot) lepiej przewodzi niż skóra sucha.
Zabiegi na ciele wykonuje się tylko przy natężeniu w zakresie miliamperów. Podczas zabiegów z użyciem prądu stałego używa się dwóch różnie naładowanych biegunów + i -, czyli elektrod. Dzięki temu powstaje obieg zamknięty prądu. Używa się także elektrody czynnej i biernej. Obie elektrody mogą być anodami i katodami. Można zamieniać bieguny przy elektrodach. Przeciwelektroda przykładana jest do ciała pacjentki, elektroda czynna jest elektrodą "pracującą" na wybranym fragmencie ciała. Wielkość powierzchni elektrody określa intensywność oddziaływania prądu.
Do zabiegów wchodzących w skład elektroterapii wykorzystywanych w gabinetach kosmetycznych zalicza się zabiegi:
- galwanizacja- polega na przyłożeniu elektrod do wilgotnej skóry, celem tego zabiegu jest poprawa napięcia mięśni
- jontoforeza (jonoforeza)- celem tego zabiegu jest dostarczenie skórze specjalnych substancji czynnych do głębszych warstw skóry
- Termoforeza- jontoforezę można uzupełniać aparatami, których elektrody są podgrzewane- zabieg ten to Termoforeza- skóra jest tu dodatkowo podgrzewana i dzięki temu lepiej ukrwiona. Wpływa to na bardziej intensywne wnikanie substancji czynnych w skórę
- elektroforeza- której celem jest wprowadzenie do wierzchnich warstw naskórka substancji składowych maści.
- Dezinkrustacja (głębokie oczyszczanie)- substancje czynne ułatwiają usunięcie stwardniałego łoju i obumarłych łusek skóry. Zadaniem wprowadzonych jonów jest zmniejszenie swoistości osadów, aby mogły zostać wypłukane
Jontoforeza jest zabiegiem, w którym stosujemy prąd galwaniczny. Poprzez proces zwany elektrolizą wyżej wymieniony prąd wywołuje zmiany chemiczne w skórze. Proces ten zachodzi, gdy elektrody połączone są ze źródłem prądu, a także są w styczności z roztworami wodnymi związków chemicznych .Związki te jonizując pod wpływem wody, umożliwiają roztworowi przewodzić prąd. Wnikanie jonów leków odbywa się poprzez ujścia i wyprowadzenia gruczołów łojowych i potowych. Jony po wniknięciu gromadzą się na granicy pomiędzy skórą właściwą, a tkanką podskórną. Ilość wprowadzonego leku jest proporcjonalna do napięcia prądu i czasu jego przepływu. Podstawowe wskazania kosmetyczne do zabiegu jonoforezy: rozszerzone naczynia włosowate, trądzik różowaty, trądzik pospolity, zwiotczenia skóry, zwiotczenia mięśni, blizny, uczulenia.
W kosmetyce wykorzystuje się także prądy d'Arsonvala. Są one prądami wysokiej częstotliwości (300-500 kHz) o długości fali 1000- 600m i natężeniu rzędu miliamperów. Ich generator to transformator zwiększający napięcie prądu sieciowego do kilkuset tysięcy woltów, połączony z układem kondensatorów wytwarzających gasnące drgania elektromagnetyczne wysokiej częstotliwości oddzielone długimi przerwami i z obwodem leczniczym, przekazującym je do ciała pacjenta.
Nazwa aparatu do darsonwalizacji pochodzi od nazwiska jego wynalazcy- Jacques-Arsene d'Arsonval był to francuski lekarz, fizjolog i fizyk.
Najczęściej zabieg darsonwalizacji wykonywany jest przy pomocy elektrod próżniowych lub elektrod zawierających gaz szlachetny (Np. ozon), które są różnie wyprofilowanymi bańkami szklanymi.
3