LEKI PRZECIWROBACZE

• płazińce (przywry, tasiemce)

• obleńce (nicienie)

• stawonogi

Zakażenia płazińcami

do zakażenia dochodzi przez przewód pokarmowy lub przez skórę. Stadium zakaźnym mogą być u przywr cekarie lub metacekarie, tasiemców - jaja lub larwy

Leki stosowane przeciw przywrom

Mechanizm działania:

• polega na hamowaniu fosfofruktokinazy w organizmie pasożyta, w wyniku czego zaburzeniu ulega metabolizm beztlenowy, odgrywający podstawową rolę w procesach życiowych tych zwierząt.

Działania niepożądane

• związki antymonu odznaczają się znaczną toksycznością - podane poza żyłę mogą wywołać martwicę,

• nudności, biegunki, odczyny alergiczne, bóle mięśniowo-stawowe, zwolnienie rytmu serca

Stibofen

• jest skuteczny w zakażeniach Schistosoma mansoni, S.haematobium i mniej w S.japonicum

• stosowany i.m. Początkowo w dawce 100mg i natepnie 300mg co drugi dzień, zużywajac na całą kurację do 2,5g leku.

Stibokaptat

• skuteczny wobec S.haemotobium

Lukanton

• działa na RNA uszkadzając biosyntezę układów enzymatycznych pasożyta

• S.haematobium, mniej S.mansoni

• podaje się per os w dawkach 1,0g/24h przez 3 kolejne dni

• aktywny metabolit lukantonu - hykanton - stosowany i.m. W dawkach 200mg

• dość toksyczny

• nie zaleca się u dzieci

Niridazol

• zaburza gospodarkę węglowodanową przywr, zmniejszając stężenie glikogenu

• S. haematobium, S.mansoni

• działa także na ameby jelitowe i pozajelitowe oraz nicienie

• podawany per os w dawkach 25mg/kg mc. na 24h, w 2 podzielnych dawkach przez 7dni

• objawy niepożądane: nudność, brak łaknienia, biegunka, bóle mięśniowe i stawowe, przyspieszenie czynności serca

Pochodne antymonu oraz hykanton i niridazol są wypierane przez mniej toksyczne i bardziej skuteczne środki nowej generacji

Nowsze leki stosowane przeciw przywrą

Metrifonat

• S.haematobium

• hamuje aktywność esterazy cholinowej

• objawy niepożądane znosi atropina

• lek podawany jest 3-krotnie (co 2tyg.) w dawce 7,5-10,0 mg/kg mc.

Oksamnichina

• S.mansoni

• samce pasożytów są bardziej wrażliwe

• stosuje się pojedynczą dawkę 15-60mg/kg mc.

• nie stosować u chorych na padaczkę

Prazikwantel

• różne gatunki przywr Schistosoma i na tasiemce

• niewielka toksyczność - niekiedy biegunka, zawroty głowy, skórne odczyny alergiczne)

• dobrze wchłania się z pp

• łatwo ulega metabolizmowi w wątrobie

• per os w jednorazowej dawce 40mg/kg

Chlorchina

• przywrom Fasciola hepatica, Clonorchis siniens (przywra chińska), Paragonimus westermani (przywra płucna)

• leczenie 3-6tyg per os 500-750mg/24h

Bitionol

• przywra płucna, chińska, motylica wątrobowa, tasiemczyce

• silne działanie przeciwbakteryjne

• per os 50mg/kg mc. przez 2-4 tyg.

Heksylrezorcynol

• silny środek przeciwbakteryjny

• skuteczny przeciw płazińcom szczególnie Fasciola buski

Leki stosowane w zakażeniach tasiemcami

Niszczenie pośrednich larw tasiemców (wągrów) umiejscowionych w tkankach - chirurgicznie

Z przewodu pokarmowego za pomocą dość licznej grupy związków

Niklozamid

• środek z wyboru w zakażeniach tasiemcem nieuzbrojonym ( T. saginata), bruzdogłowiec szeroki (D.latum) i tasiemcem karłowatym (H.nana)

• hamuje cykl beztlenowego wytwarzania ATP, blokując wbudowywanie fosforu do cząsteczki ATP

• nie wchłania się z pp

• nie jest toksyczny przy podaniu doustnym

• tabletka powinna być przez pewien czas ssana przed połknięciem

• podaje się na czczo w 2 dawkach 1,0g w odstępie 1h,

• po 2h zastosować środek przeczyszczający - zalecane szczególnie przy zakażeniach tasiemcem uzbrojonym

Dichlorofen

• zbliżony strukturalnie do niklozamidu, większa toksyczność

Prazikwantel

• większość tasiemców, działa także w schistosomozach

• podawany per os 10-30mg/kg mc

Zakażenie robakami obłymi

Nicienie - mogą być zaraźliwe w stadium larwy lub jaja, zakażenie przez pp lub skórę

Leki stosowane w zakażeniach obleńcami

Piperazyna i jej pochodne ( Mimedran)

• obecnie rzadziej stosowane (w Polsce wycofane)

• mechanizm działania piperazyny polega na porażeniu mięśni obleńców

• działanie jej nie wiąże się jednak z blokowaniem acetylocholiny, lecz wywołuje silna polaryzację komórek mięśniowych, naśladując działanie nieznanego endogennego neuroprzekaźnika lub neuromodulatora hamującego

• skuteczna w owsicy i glistnicy

Pyrantel (Pyrantelum, Helmex, Triolombrin)

• glista ludzka i owsiki

• także tęgoryjce

• wywołuje blok typu depolaryzującego, porażając mięśnie nicieni, wpływa także hamująco na esterazę cholinową

• podaje się jednorazowo w dawce 10mg/kg mc per os ( w przypadku owsicy powtórzyć po 2tyg.)

Pyrwinium (Pyrcon, Molevac)

• barwnik cyjaninowy

• owsiki, węgorek jelitowy

• stosowany w dawce jednorazowej 5mg/kg mc (owsica), powtarzanej przez 7dni (węgorek jelitowy)

• barwi kał na kolor czerwonawy

Mebendazol (Vermox, Lomper, Sufil)

• glista ludzka, tęgoryjec amerykański, tęgoryjec dwunastniczy, włosogłówka, węgorek jelitowy

• hamuje wchłanianie glukozy przez pasożyta i zmniejsza stężenie ATP

• w glistnicy 100mg 2 razy dziennie,

• w inwazji tęgoryjcem i włosogłówką przez 4 dni

Tiabendazol

• węgorek jelitowy, włosogłówka, owsiki, glista ludzka

• objawy niepożądane: nudności, zawroty głowy, odczyny alergiczne, hematurię, podwyższenie temp. ciała

Albendazol (Zentel, Eskazole)

• robaki obłe

• robaki płaskie

• jednorazowo w dawce 400mg nie wymaga diety ani środków przeczyszczających

Befenium

• poraża mięśnie nicieni

• szeroki zakres działania

• skuteczny szczególnie w zakażeniach tęgoryjcami, glisty

• jednorazowej dawce dziennej (rano, na czczo) przez 3-5dni

Bitoskanat

• tęgoryjce

• per os w 3 dawkach 100mg co12h

Lewamizol

• glista ludzka, tęgoryjec amerykański

• środek immunostymulujący

• w glistnicy w jednorazowej dawce 150mg

• tęgoryjec - 150-300mg jednorazowo przez 2 dni

Leki stosowane przeciwko stawonogom pasożytniczym

• wszy: wesz ludzka i łonowa

• pchły

• komary

• świerzbowiec ludzki

• nużeniec

• kleszcze

Leki stosowane przeciwko stawonogom pasożytniczym

Krotamiton

• przeciwświerzbowy

• przeciwświądowy

• bakteriostatyczny

• w postaci kremów i maści

Lindan

• kontaktowy środek owadobójczy i roztoczobójczy

• przeciw wszawicy i świerzbowi

• nie niszczy gnid

• stosowany w emulsjach, pudrach, szamponach,

• środek o znacznej toksyczności

• zatrucia przez wdychanie lub w wyniku przenikania środka przez skórę

Tiocyjanooktan izobornylu

• niszczy wszy i gnidy

• stosowany miejscowo w postaci 5% emulsji

Benzoesan benzylu

• świerzbowiec, wesz głowowa i łonowa

Maści zawierające kwas salicylowy, siarkę i mydło potasowe działają przeciwświerzbowo, zmniejszają świąd, mają też działanie keratoplastyczne