Podłoże MacConkey
Podłoże różnicująco-wybiórcze stosowane do hodowli pałeczek Gram ujemnych. Czynnikami wybiórczymi są:
sole kw. żółciowych (hamują wzrost ziarenkowców Gram +)
fiolet krystaliczny (hamuje wzrost pałeczek Gram +)
a różnicującymi:
1. czerwień obojętna (barwi bakterie posiadające zdolność do fermentacji laktozy)
Podłoże zawiera także laktozę i peptony. Bakterie Gram ujemne są różnicowane na fermentujące
i niefermentujące laktozę. Drobnoustroje, zdolne do fermentacji laktozy zawartej w agarze (np Escherichia coli, Klebsiella spp.) zakwaszają podłoże do pH < 6,8. W efekcie kolonie dzięki czerwieni obojętnej zabarwiają się na kolor różowo-czerwony. Bakterie laktozo-ujemne (np. Proteus spp. Shigella, Salmonella) do wzrostu jako źródła węgla wykorzystują peptony. W wyniku przemian metabolicznych powstaje amoniak który prowadzi do alkalizacji podłoża i wrastające kolonie bakteryjne są białe lub bezbarwne.
Podłoże Chapmana
Pożywka różnicująco-wybiórcza, stosowana do hodowli gronkowców. Czynnikiem wybiórczym jest tutaj dodatek NaCl w stężeniu ok. 7.5%. Gronkowce mają zdolność do wzrostu w środowisku o podwyższonym stężeniu chlorku sodu. Czynnikiem różnicującym jest mannitol. S. aureus oraz
S. saprophyticu, mają zdolność rozkładu mannitolu i zakwaszenia podłoża. W efekcie kolonie wzrastające na podłożu otoczone są żółtą strefą. Inne gronkowce nie posiadają zdolności do rozkładu mannitolu.
Podłoże coco-żel
Pożywka różnicująco- wybiórcza stosowana do hodowli enterokoków. Czynnikiem różnicującym jest tutaj dodatek soli kw. żółciowych które hamują wzrost większości ziarenkowców Gram dodatnich oprócz enterokoków. Dodatek azydku sodu hamuje wzrost większości organizmów aerofilnych. Czynnikiem różnicującym jest tutaj eskulina i cytrynian amonowo-żelazowy. Enterokoki (np. Enterococcus faecalis, E. faecium) oraz Streptococcus bovis, są zdolne do rozkładu eskuliny do eskulatyny i glukozy. Eskulatyna reaguje z solami żelaza dając czarne zabarwienie podłoża.
Podłoże Mueller-Hintona
Podłoże o pH obojętnym stosowane do oznaczania wrażliwości drobnoustrojów na antybiotyki
i chemioterapeutyki. Niska zawartość tyminy i tymidyny oraz określony niski poziom jonów wapnia i magnezu pozwala na określenie wrażliwości drobnoustrojów na badane związki czynne wobec nich.
Podłoże Columbia z krwią („agar krwawy”)
Podłoże służy do hodowli i izolacji drobnoustrojów zarówno mniej wymagających jak również o dużych wymaganiach wzrostowych. Jednym ze składników jest dodatek 5% krwi baraniej.
Podłoże Sabouraud
Podłoże służy do hodowli drożdży i grzybów. Peptony są źródłem azotowych czynników wzrostu, a glukoza źródłem energii dla wzrostu dbn. Wysokie stężenie glukozy ułatwia wzrost grzybów (stabilnych osmotycznie) podczas gdy większość bakterii nie toleruje wysokiego stężenia cukru. Niskie pH jest optymalne dla grzybów w przeciwieństwie do większości bakterii. Obecność antybiotyku np. chloramfenikolu, gentamycyny , penicyliny (kombinacje), częściowo hamuje wzrost innych drobnoustrojów.
Podłoże King A (podłoże z cetrymidem)
Podłoże selektywny do hodowli P.aeruginosa, stymulujące wytwarzanie piocyjaniny przez drobnoustrój. Cetrymid, hamuje wzrost innych drobnoustrojów niż P.aeruginosa. W podłożu źródłem węgla jest glicerol, a azotu peptony. Dodatek chlorku magnezu i siarczanu (VI) potasu, stymuluje wytwarzanie piocyjaniny (niebiesko-zielony barwnik, katalizuje przechodzenie tlenu w rodniki ponadtlenkowe oraz nadtlenek wodoru - hamowanie wzrostu innych dbn., warunkuje m.in. cytotoksyczność).
Podłoże King B
Podłoże selektywny do hodowli P.aeruginosa, dzięki dodatkowi wodorofosforanu potasu oraz siarczanu magnezu, stymulowane jest wytwarzanie fluoresceiny (piowerdyny - siderofor), a hamowane wytwarzania piocyjaniny.
Salmonella-Shigella Agar (Podłoże SS)
Podłoże o umiarkowanej selektywności, hamujące wzrost dbn. Gram dodatnich oraz dbn. z rodziny Enterobacteriacea innych niż Salmonella i Shigella. Czynnikami selektywnymi są sole żółciowe cytryniany i zieleń brylantynowa. Podłoże zawiera czerwień obojętną oraz laktozę. Dbn. posiadające zdolność do fermentacji laktozy będą się wybarwiać na różowo (zakwaszenie środowiska i wybarwienie czerwienią obojętną) natomiast te, które nie posiadają zdolność do rozkładu laktozy (Salmonella i Shigella) rosną w postaci bezbarwnych kolonii. Tiosiarczan sodu oraz cytrynian żelaza (III), pozwalają na wybarwienie kolonii Salmonella z czarnymi środkami (drobnoustroje wytwarzające siarczki), natomiast Shigella nie ma zabarwionego środka i jest bezbarwna.
Podłoże Wilsona-Blaira
Podłoże silnie różnicujące i wybiórcze dla pałeczek Salmonella dzięki dodatkowi siarczynu bizmutu. Pałeczki Salmonella spp. w zależności od szczepu rosną w postaci czarnych kolonii otoczonych strefą czarnego podłoża lub ciemnobrązowych i brązowych bez strefy. Cechą charakterystyczną dla kolonii Salmonella spp. jest metaliczna, połyskująca powierzchnia jako wynik produkcji siarkowodoru, tworzącego metaliczno-czarny osad w reakcji z jonami żelaza. Wzrost bakterii Gram-dodatnich i innych Enterobacteriaceae w tym Shigella spp. jest silnie hamowany przez obecną w podłożu zieleń brylantową i siarczyn bizmutu.
Podłoże SF (selenianowo-fosforanowe)
Pożywka fosforanowo-seleninowa wg Leifsona do izolacji pałeczek Salmonella spp. i Shigella sonnei z próbek klinicznych. Czynnikiem selektywnym podłoża jest kwaśny selenin sodu wykazujący aktywność wobec więszkości bakterii jelitowych stanowiących mikroflorę fizjologiczną przewodu pokarmowego.
Najważniejsze podłoża hodowlane stosowane w diagnostycy mikrobiologicznej