• Choroby odzwierzęce, antropozoonozy, zoonozy - zakaźne lub pasożytnicze choroby zwierząt, bądź przez zwierzęta tylko roznoszone, przenoszące się na człowieka poprzez kontakt bezpośredni lub surowce pochodzenia zwierzęcego, rzadziej drogą powietrzną

• Wirusowe (np.wścieklizna), Bakteryjne (np.tularemia, brucelloza, salmonelloza, ornitoza) pasożytnicze (np.tasiemczyce, włośnica), pierwotniakowe (np.toksoplazmoza), prionowe (choroba Creutzfeldta-Jacoba), grzybice

• Pałeczki Salmonella spp. (Gram-ujemna pałeczka klasyfikowana w serogrupach A-E, ok.. 2000)

• pałeczka duru brzusznego S. typhi stanowi jeden z serotypów grupy D, zakaża wyłącznie ludzi pozostałe serotypy są s. odzwierzęcymi

• w przewodzie pokarmowym zwierząt hodowlanych: bydło, trzoda chlewna, drób, gryzonie, gady, płazy

• Droga zakażenia gł. fekalno-oralna, przez przez: skażona żywność, od chorego do zakażonego (małe dzieci), kontakt ze zwierzęciem-nosicielem (gady,kot,pies)

• Okres wylęgania u niemowląt od 3-60 dni, najczęściej 7-14 dni, w przebiegu piorunującym 5-72 godzin

• U 50% niemowląt kilkumiesięczne nosicielstwo, u 1% nosicielstwo po roku

Objawy i postacie choroby - dzieci

• Pierwotne nosicielstwo bezobjawowe

• Biegunka o różnej ciężkości

• Posocznica z gorączką, leukocytozą, zajęciem narządów wewnętrznych, w tym wątroby z objawami żółtaczki

• Postać duropodobna z bakteriemią o długotrwającej gorączce i z heptosplenomegalią

• Postacie narządowe: phyleonephritis, pneumonia, otitis media, osteomyelitis, meningitidis purulenta

• W latach 70. 30% niemowląt ulegało zakażeniu szpitalnemu w trakcie hospitalizacji z innych powodów usposabiających do zakażenia szpitalnego, czynnikiem sprzyjającym było karmienie sztuczne

• Pałeczki Salmonella w przewodzie pokarmowym zwierząt hodowlanych: bydło, trzoda chlewna, drób, gryzonie, gady, płazy

• Droga zakażenia = fekalno-oralna przez: skażona żywność, od chorego do zakażonego (małe dzieci), kontakt ze zwierzęciem-nosicielem (gady,kot,pies)

• Okres wylęgania: 5-72 godzin zazwyczaj u dorosłych

• Postacie: żołądkowo-jelitowa, septyczno-durowa, narządowe (zap. opon mg-rdz., szpiku, kości, płuc), bezobjawowe nosicielstwo

• Objawy u człowieka (2-7 dni): rozlany ból brzucha, biegunka ze śluzem i krwią, wymioty, gorączka, powikłania (odwodnienie, zab. Wodno-elektrolitowe, narzadowe j.w.)

• Objawy u zwierząt: ronienie klaczy i owiec, gorączka, zapalenie stawów, płuc, pochewek ścięgnistych, brak apetytu, osłabienie, kaszel, zab. oddychania, zgon prosiąt

• Zapobieganie: myć i gotować produkty odzwierzęce, higiena osobista, pasze i pokarmy wiadomego pochodzenia, izolacja i leczenie chorych zwierząt, zgłoszenie choroby i/lub nosicielstwa u ludzi

• Nosicielstwa nie leczy się antybiotykiem ponieważ antybiotyki znacznie przedłużają nosicielstwo

• Nie stosuje się antybiotyków w lekkiej niepowikłanej biegunce

• Salmonelloza z wyjątkiem duru brzusznego nie podlega obowiązkowi hospitalizacji, chyba że wymaga tego ciężki stan kliniczny

• Istnieje obowiązek zgłaszania sanitarnego zachorowania lub nosicielstwa i mikrobiologicznej kontroli nosicielstwa

• Toksoplazmoza-choroba pasożytnicza wywołana przez T. gondii występującego w moczu, kale, ślinie oraz narządach wszystkich ssaków domowych (koty,psy), gryzoni i ptaków

• Zakażenie przez: błony śluzowe przewodu pokarmowego, dróg oddechowych, przez uszkodzoną skórę, łożysko, bardzo rzadko - transfuzja, przeszczepy, preparaty krwiopochodne

• Objawy u człowieka 2-4 tyg, od zarażenia, często bezobjawowo lub skąpoobjawowo, najczęściej węzły szyjno-karkowe z podwyższoną temp., bólami mięsni i stawów, wysypką, rzadziej postać brzuszna (atakująca wątrobę, śledzionę), postać neurologiczna (OUN) czy uogólniona

• Bardzo niebezpieczna toksoplzmoza wrodzona gdy dochodzi do zakażenia płodu (poronienie, wodogłowie, żółtaczka, padaczka, zapalenie wątroby, płuc, wady wrodzone, niedokrwistość, zmiany skórne)

Toksoplazmoza wrodzona:

• W 60% - III trym, 30% - II, 15% - I (ale w 80% dochodzi do poronienia lub ciężkiego uszkodzenia płodu)

• Najbardziej niebezpieczna gdy zachoruje po raz pierwszy ciężarna - bezobjawowa parazytemia

• Wyjątkowo rzadko pojedyncze przypadki zarażenia płodów z kolejnych ciąż (reaktywacja zakażenia u matki)

• Postaci: bezobjawowa, oczna, op-mg, pełnoobjawowy zespół tokso wrodzonej (triada Pinkertoan: wodogłowie, chorioretinitis, zwapnienia wewnątrzczaszkowe

• Toksoplazmoza u zwierząt: bezobjawowa z podwyższoną temperaturą

• Zapobieganie: kobiety ciężarne nie powinny pracować ze zwierzętami, praca w rękawicach gumowych, dezynfekcja kocich kuwet, mycie rąk silnym środkiem myjącym i dokładne mysie naczyń zabrudzonych resztkami surowych produktów odzwierzęcych, nie jedzenie surowego mięsa, jaj, nie picie nie przegotowanego mleka czy wody. Mięso tylko z wiadomego źródła! Zwalczanie owadów i gryzoni.

• Wścieklizna wywoływana jest przez wirusa wścieklizny RABV, wirus ssRNA(-). Wirus w ślinie zakażonych zwierząt -kotów, psów, lisów, wilków, zajęcy, borsuków, jenotów i w ślinie chorych ludzi

• Wirus przenoszony na człowieka przez pogryzienie lub oślinienie uszkodzonej skóry lub błony śluzowej

• Wylęganie u psa: mniej niż 10 dni

• Wylęganie u człowieka: od 5 dni do ponad roku, średnio 2 miesiące

• Wędrówka wirusa z szybkością 50-100mm dziennie!!!

• Osiąga zwoje i tam następuje namnażanie, dalsza wędrówka z rdzenia do mózgu

• Nie ma wiremii - brak skuteczności leczenia, wirus ukryty wewnatrz neurocytów

• Choroba kończy się letalnie po 7-10 dniach

• Dostępne szczepionki: Rabivac, Verorab, Rabipur

• Jeśli bez ran tylko oślinienie przez zwierzę nieznane, rozpoczęcie szczepienia po weryfikacji, najczęściej 5 dnia przerwanie (obserwacja zwierząt 10 dni)

• Pogryzienie, rany szarpane przez podejrzane zwierzę: uodpornienie bierno-czynne: surowica + szczepionka

• Po ekspozycji: umycie rany wodą z mydłem, opatrzenie chirurgiczne, szczepienie w stacjach sanitarnych lub wyznaczonych szpitalach, w mięsień deltowaty ramienia lub w udo w dniu: 0,3,7,14,30 (5 dawek po + rewakcynacja po 90 dniach)

• Gamma-globulina swoista (RIG), połowa domięśniowo, połowa wokół rany, najpóźniej 8 dnia po pogryzieniu

Trzy stadia objawów:

• Zwiastunowe (u zwierząt: światłowstręt, wodowstręt, osowiałość, lękliwość, niepokój, brak apetytu ale i zjadanie przedmiotów niejadalnych, np.drewno, piskliwy zmieniony głos, zez, przeczulica, u człowieka: bóle i swędzenie rany, podniecenie lub senność)

• Podniecenia (u zwierząt: agresja, napady szału z bieganiem i chwytaniem za ogon, gryzienie ciała, karmideł, żłobów

• u człowieka: napady szału, wodowstręt, wymioty, sztywność karku, kurcze przełyku i krtani z obfitym wydzielaniem śliny, zmieniony głos, oddech zatrzymuje się, dochodzi do sinicy, chory krzyczy ochrypłym głosem, podwyższona temperatura ciała

• Porażenne (u zwierząt: otępienie, zataczanie się, porażenie kończyn, opadanie szczęk, wypadanie języka z jamy ustnej, zgon, u człowieka: śpiączka i porażenie ruchowo-czuciowe prowadzące do zgonu)

Zapobieganie:

• Obserwować dzikie zwierzęta, zbyt blisko - uwaga

• Obowiązkowe szczepienie psów i kotów

• Tępić szczury i inne gryzonie

• Nie przynosić znalezionych zwłok dzikich zwierząt, nie zdejmować z nich skór (lisy)

• W razie pogryzienie przez zwierzę domowe- zwierzę do natychmiastowej obserwacji u weterynarza

• W razie pogryzienia przez nieznane, wałęsające się lub dzikie zwierzę - jak najszybciej zaszczepić się przeciw wściekliźnie! Tylko szczepionka może uratować życie!

Toksokaroza

• Larwa wędrujaca trzewna lub oczna

• Inwazje u ludzi wywołane larwami nicieni, które zazwyczaj zarazają zwierzeta, wywołując eozynofilowe, ziarniniakowe reakcje tkankowe na wędrującą larwę lub upośledzenie wzroku

• Jaja Toxocara canis i T. cati i Baylisacaris procyonis dojrzewają w ziemi, zazwyczaj zarażają się nimi odpowiednio: psy, koty, szopy

• Ludzie połykają jaja wydalane przez zwierzęta. W jelicie z jaj wylęgają się larwy, które wnikają w ścianę jelita i wędrują do wątroby, płuc, OUN, oczu i prawie wszystkich innych narządów

• Larwa nie kończy w organizmie człowieka swojego rozwoju, ale może przeżyć wiele miesięcy

• Zarazić się można także przez spożycie surowej lub niedogotowanej wątroby lub mięsa zwierząt

Objawy przedmiotowe i podmiotowe

• Zespół larwy trzewnej wędrującej - gorączka, utrata łaknienia, powiększenie wątroby i śledziony, wysypki skórne, śródmiąższowe zapalenie płuc, hiperglobulinemia, leukocytoza i eozynofilia

• Często u dzieci 2-5 lat z geofagią

• Objawy mogą ustąpić samoistnie po 6-12 miesięcy

• Rzadko zgon w wyniku inwazji mózgu czy serca

Zespół larwy ocznej wędrującej

• Określana również jako toksokaroza oczna, zwykle przebiega bez objawów ogólnych lub są one łagodne

• W siatkówce może dojść, w wyniku reakcji ziarniniakowych, do upośledzenia widzenia

Zapobieganie i leczenie

• Inwazje w USA u domowych psów i kotów do 80% - ODROBACZANIE ZWIERZAT

• Nie istnieje skuteczne leczenie, ale stosuje się: dietylkarbamazyna, mebendazol, albendazol

• Objawy łagodne - wystarczą leki p/histaminowe

• Inwazje ciężkie - glikokortykosteroidy

• W zlow - fotokoagulacja - próba zabicia larw w siatkówce

• Toksokaroza przenoszona jest na ludzi wówczas, gdy nie są przestrzegane zasady higieny. - Dzieci są mniej odporne niż dorośli, dlatego tak ważne jest, by myły ręce po powrocie ze spaceru, nie brały do ust piasku i ziemi i nie jadły żywności, która spadła do piaskownicy.

• Psom należy podawać tabletki odrobaczające przynajmniej raz do roku, a szczeniakom cztery razy w ciągu pierwszego roku życia.

• Nie powinno się dopuszczać do kontaktów dzieci ze szczeniętami i kociętami oraz nieznanymi psami i kotami.

• Konieczna jest ochrona miejsc zabaw dzieci (np. piaskownice) przed zanieczyszczeniem odchodami zwierząt.

• Należy zobowiązać właścicieli psów i kotów do sprzątania odchodów swoich ulubieńców.

• Ważna jest okresowa wymiana piasku w piaskownicach.

• Bardzo istotne są podstawowe zasady higieny - mycie rąk po powrocie do domu, przed jedzeniem, po kontakcie ze zwierzętami.

• Dzieciom powinno się często obcinać paznokcie.

• Należy myć pożywienie (np. jarzyny lub owoce), które często jest skażone glebą zawierającą jaja toksokar.