Psychologia rozwojowa, okres niemowlęcy str. 47 -83

- wiek niemowlęcy obejmuje 1 r.ź. (pierwsza część wczesnego dzieciństwa)

- dziecko okresie płodowym zostaje wyposażone we wszystkie niezbędne do życia poza organizmem matki umiejętności (ssanie, oddychanie itp.)

Faza noworodka - pierwszy miesiąc życia lub dłużej - wszystkie siły życiowe idą na przystosowanie się do życia (zmian temperatury, nowego sposobu oddychania, przyjmowania i wydalania pokarmu)

- przy urodzeniu dziecko waży średnio 3,37kg i mierzy 51,2 cm i ma charakterystyczne proporcje ciała (duża głowa, krótkie kończyny); duży udział tkanki chrzęstnej w układzie kostnym (ciemiączka); cechy charakterystyczne noworodka:

1) postawa leżąca asymetryczna - głowa skierowana w jedną str., a kończyny z drugiej strony są skulone; przewaga zginaczy nad prostownikami = jest skulone

2) odruchy (wypełniają życie dziecka, które nie zachowuje się jeszcze celowo); rodzaje: a)wspólne dla dzieci i dorosłych: odruch źrenicowy, mrugania, ssania, połykania, wydalania moczu i kału b)występujące tylko u noworodka: odruch Babińskiego (unoszenie dużego palca przy podrapaniu stopy), o. toniczno - szyjny (wraz z odwróceniem głowy prostują się kończyny po tej stronie, a kurczą po drugiej), o. Moro (unoszenie kończyn i przyciąganie ich do ciała w geście obejmowania, o. chwytny (mocne trzymanie rzeczy), o. marszu automatycznego (wraz z podniesieniem dziecka zaczyna ono wykonywać ruchy chodzenia) c) patologiczne u człowieka dorosłego - jeśli odruchy z grupy b) nie zanikają jest to syndrom zaburzeń

3) naturalny rytm aktywności i snu; 6 poziomów pobudzenia: drzemka (oczy otwarte, ale nieprzytomne, opóźnione reakcje), krzyk (1-4 godz. na dobę), czuwanie bierne (otwarte i przytomne oczy, skupienie 2-3 godz.), czuwanie aktywne (wysoki poziom aktywności, otwarte oczy itp.), sen lekki (8-9 godz. gałki oczne się poruszają, nieregularne oddechy)i sen głęboki (8-9godz.regularnie oddycha, oczy się nie poruszają) - różne fazy są krótkie i szybko się zmieniają, im dziecko starsze tym mniej śpi i tym mniejsza jest faza REM (szybkie ruch gałek ocznych w czasie snu) - jeżeli środowisko zaburza naturalny rytm dziecka może mieć ono problemy z rozwojem

4) umiejętność naśladowania mimiki dorosłych - dziecko uczy się akceptowanych gestów

noworodki korzystają ze wszystkich zmysłów: równowagi, węchu, smaku, dotyku, słuchu (preferuje dźwięki wysokie i o czystych tonach, poznaje głos matki) i wzroku (widzi kiepsko i nieostro, ograniczona liczba kolorów)

• istnieją różne skale mierzące poziom rozwoju noworodka: Apgar, Skala Oceny Zachowania Noworodka Brazelthona, skala Farra, Dubowitza i Ballarda

Zmiany rozwojowe niemowlęcia - procesy anaboliczne przeważają nad katabolicznymi, asymilacja nad dysymilacją (wiele mi to mówi), po 3,4 miesiącach waga jest podwójna, a wzrost po roku

- fizjologia do 6 miesiąca jest taka jak w okresie płodowym = „faza bierności”; okres między 5 a 7 m. ż. to „fizjologiczne narodziny”, potem następuje „faza ekspansji” - na jej początku dziecko uczy się panować nad własnym ciałem, procesy fizjologiczne i biochemiczne są doprowadzane do równowagi (homeostazy)

- zmiany psychofizjologiczne (to chyba nie jest ważne) - rozwija się aparat ruchu, pierwotna kifoza (przygrabienie) zmienia się w lordozę szyjną ok. 3/4 m.ż., a ok. 9-12 m.ż pojawia się lordoza lędźwiowa czyli pionowa pozycja ciała

- rośnie mózg, następuje mielinizacja włókien nerwowych czaszkowych oraz rozrost pól i okolic kory - procesy warunkowania przebiegają szybciej (np. dziecko ma odruch ssania na widok piersi)

- ustrojowe zmiany biochemiczne - Babla - dziecku od 6 m.ż. rosną zęby aż do 3 r.ż.

- rozwój ruchu (motoryki) jest związany z rozwojem psychiki, dlatego mówi się o rozwoju psychoruchowym

- rozwój dokonuje się według praw: cefalokaudalny (od głowy do nóg), proksymodystalny (od kręgosłupa na boki) i łokciowo - promieniowy (na osi poziomej ciała rozwój przebiega od piątego małego palca dłoni do kciuka)

- 3 sfery, w jakich dokonuje się rozwój dziecka:

a) postawa ciała - 3 miesiąc dziecko trzyma głowę, 8 siedzi, 10 stoi trzymając się podparcia

b)lokomocja - obroty w pozycji leżącej (z pleców na bok - 3 miesiąc, z brzucha na plecy - 5 miesiąc, z pleców na brzuch -6 miesiąc), samodzielne siadanie lub pełzanie 8 miesiąc, raczkowanie - 10/11 mies i chodzenie 12/13 mies.

c) chwytanie i manipulacja (chwytanie przedstawia tabelka - nie będę tego przepisywać, zresztą chyba nie musimy się tego uczyć); koordynacja wzrokowo - ruchowa: chwytanie przebiega pod kontrolą wzroku od 4 m.ż. (od chwytu dowolnego) - dziecko może przekładać już przedmioty z ręki do ręki, pod koniec okresu niemowlęctwa może już manipulować przedmiotem używając 2 rąk (dominacja jednej z nich); do 1 r.ż. dziecko manipuluje przedmiotami w sposób niespecyficzny tzn. stosuje te same schematy czynnościowe do wszystkich przedmiotów, pod koniec niemowlęctwa pojawia się manipulacja specyficzna czyli inne podejście do różnych przedmiotów

Percepcja (okroiłam to, bo tego nie robiliśmy jakoś szczegółowo)

- E.J. Gibson: dziecko identyfikuje ważne dla siebie bodźce w otoczeniu, nie reaguje na wszystkie jednakowo, uczy się dostrzegać elementy stałe otoczenia, reagować specyficznie na daną rzecz

- zmysły nie dostarczają człowiekowi pełnego zapisu zjawisk go otaczających, rozwijają się natomiast jego funkcje psychiczne (inaczej jest u zwierząt); niemowlę do 3 miesiąca widzi tylko na odległość 21 cm, dopiero po roku ostrość widzenia dziecka dorównuje dorosłemu, dziecko od początku kieruje swoją uwagę na najważniejsze elementy rzeczywistości, między 1 a 3 miesiącem widzi organizację obrazu, nie tylko szczegóły, od 3/5 miesiąca zaczyna widzieć głębię (dobrze widzi ją dopiero w 13 mies)

- percepcja ma charakter intermodalny - istnieje związek między wzrokiem a słuchem

Czynności eksploracyjne - nastawienie receptorów, zbliżanie się do przedmiotu, manipulowanie nim, stawianie wobec niego pytań i hipotez - zaspokojenie potrzeb poznawczych

Piaget: właściwe eksplorowanie przedmiotów zaczyna się w stadium inteligencji sensoryczno - motorycznej: 1) dziecko stosuje wiele schematów czynności do jednego przedmiotu 2) przejawia tendencję do modyfikowania czynności w celu wykrycia różnych właściwości przedmiotu

- eksploracja nie jest tu jeszcze działaniem ukierunkowanym na cel

- w eksploracji dziecko stosuje 2 rodzaje środków: przekształcająco - odtwarzające (dostrzeganie własności obiektu, które nie został wykryte przy pierwszym zetknięciu z nim) oraz klasyfikujące (przyporządkowanie obiektu do jakiejś klasy)

- eksploracja ma ważne znaczenie dla rozwoju, zależy od cech podmiotu (dziecka) oraz cech przedmiotu (nowość, złożoność); to, na co dziecko kieruje uwagę zależy też od jego środowiska (dzieci z domu dziecka badają bardziej osoby, dzieci wychowane w normalnej rodzinie badają bardziej przedmioty)

- dorośli mogą stymulować eksplorację, co pozytywnie wpływa na rozwój; powinni używać bodźców fizycznych (wskazywanie) a nie werbalnych

- eksploracja pozwala na wytworzenie prymitywnego postrzegania świata, fizyki i mechaniki, dziecko odkrywa, że ludzie są istotami myślącymi i czującymi, tworzy się zalążek dziecięcej teorii umysłu

- J. Astington - proces odkrywania umysłu: 3 mies. - społeczny uśmiech, 5 mies. - różnicowanie ekspresji podstawowych emocji, 7-8 mies. - lęk społeczny, 9 mies. - zabawa „daj-masz”

---